روز جدید : رئیس جمهور کشورمان به دعوت رسمی تاجیکستان برای شرکت در اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای، چهارم شهریور سال گذشته به عنوان اولین سفر خارجی خود به دوشنبه سفر کرد. رئیسی در سفر به تاجیکستان و سفر امام علی رحمان گفت: مقامات ایران و تاجیکستان باید با دیدارهای منظم و گفت‌وگوهای دوجانبه روابط پایدار و جامعی را بین دو کشور فارسی‌زبان برقرار کنند تا به یک الگو در منطقه تبدیل شوند. اکنون نه ماه دیگر رئیس جمهور تاجیکستان برای بررسی مصوبات سفر رئیس جمهور به دوشنبه و دستیابی به توافقات جدید بین دو کشور امروز وارد تهران می شود. لازم به ذکر است که تاجیکستان کشوری کوهستانی و پرآب و یکی از کشورهای آسیای مرکزی است که دارای آب مازاد است. حدود 20 سال است که نمایندگان استان های خراسان، سیستان و بلوچستان، کرمان و سمنان به دنبال انتقال آب از تاجیکستان به ایران هستند. این پیش نویس تا جایی پیش رفت که مجلس خط مقدم این کار را تعیین کرد و تعدادی از نمایندگان مجلس برای دیدار با امام علی رحمان به دوشنبه رفتند. مهمتر اینکه رحمان به طرف ایرانی گفت نفت به ما بدهید ما به شما آب می دهیم او آن را به تهران آورد. کبیری در نماز جمعه تهران علیه رئیس جمهور تاجیکستان سخنرانی کرد و پس از آن پروژه انتقال آب از تاجیکستان به ایران متوقف شد. پیش بینی می شود در سفر امام علی رحمان به تهران این پروژه دوباره در دستور کار قرار گیرد تا ایران بتواند با پالایش نفت وارد استان های تشنه ایران شود. ستاره صبح در خصوص روابط ایران و تاجیکستان با عبدالرضا فرجی راد سفیر سابق ایران در نروژ و مجارستان گفت و گو کرد:
ابعاد سفر امام علی رحمان به تهران و اهمیت آن را چگونه ارزیابی می کنید؟
کمتر کشوری در جهان مانند ایران و تاجیکستان دارای چنین قرابت زبانی و فرهنگی هستند.
تاجیکستان سرزمینی تاریخی است که برای بیش از یک قرن توسط پادشاهان و کمونیست ها اداره می شود، اما از زمان آزادی تمدن کوهستانی و غنی خود، هویت مذهبی، زبانی و فرهنگی خود را حفظ کرده است. قابل ذکر است که نخبگان کشور برای وجود علما، شاعران، ادبیات فارسی و تاجیکی که میراثی از فرهنگ و تمدن غنی تاجیکی-ایرانی هستند، احترام خاصی قائل هستند.
خوشبختانه در تاجیکستان افراد کمی هستند که با نام و آثار بزرگان قدیمی خود آشنا نباشند و حتی جوانان ترغیب به مطالعه بیشتر از متفکران خود می شوند که تأثیر مثبتی داشته است.
پس از سفر رئیس جمهور کشورمان به تاجیکستان و توافقات صورت گرفته برای همکاری های بیشتر در حوزه فرهنگی، اقتصادی و امنیتی، امروز امام علی رحمان رئیس جمهور تاجیکستان برای اجرای این تفاهم نامه ها به تهران سفر می کند.
پس از چندین سال وقفه در روابط تهران و دوشنبه که به دلایل متعددی می توان آن را به برایان نسبت داد، روند همکاری های دوجانبه از سر گرفته شده است. نباید اجازه داد چند عامل غیرسازنده در تاجیکستان و ایران حرکت مثبتی را که برای بهبود روابط بین دو کشور آغاز شده، خنثی کند.
به نظر شما زمینه همکاری ایران و تاجیکستان چیست؟
از نظر جغرافیایی، تاجیکستان یک کشور بسته است که باید به آب های توسعه بین المللی متصل شود. همکاری های چندجانبه ایران، ازبکستان، تاجیکستان و افغانستان می تواند راه را برای احداث راه آهن و جاده تا مرز ایران و فراتر از آن تا بنادر جنوبی هموار کند که خوشبختانه چشم انداز خوبی برای توافقات دارد.
چندی پیش ایران پروژه هایی را در تاجیکستان راه اندازی کرد که برخی از آنها به موقع تکمیل نشده است. لازم است در سفر امام علی رحمان به این امر توجه ویژه شود. این امر مستلزم ایجاد بستری برای فعال شدن بخش خصوصی شرکت های ایرانی، مشارکت در پروژه های جدید و مشارکت در توسعه این کشور است. دو کشور همچنین باید راه حل هایی بیابند که از ارزهای ملی بیشتری استفاده کنند تا امکان همکاری تجاری بیشتر فراهم شود.
تسهیل تجارت، کاهش تعرفه ها و تجارت آزاد بین دو کشور می تواند در روابط تجاری موثر باشد. از سوی دیگر گردشگری زمینه خوبی برای همکاری دو کشور فراهم می کند. خوشبختانه مذاکرات خوبی بین سازمان های مربوطه در هر دو کشور صورت گرفته است که باید انجام شود. برقراری پروازهای تهران به دوشنبه، تسهیل صدور روادید و ایجاد فرصت سفر زمینی از اقدامات مفیدی خواهد بود. در زمینه پزشکی همکاری های علمی، تبادل دانشجو بیشتر، بورسیه تحصیلی برای دانشجویان تاجیک و دوره های تخصصی پزشکی برای پزشکان تاجیک باید در دستور کار قرار گیرد.
آیا روابط تهران و دوشنبه می تواند بر توسعه منطقه تأثیر بگذارد یا خیر؟
با توجه به تحولات افغانستان و ظهور گروه های تروریستی مانند داعش و القاعده، همکاری دو کشور از یک سو و همکاری چند جانبه از سوی دیگر با سفر دبیرکل سازمان ملل ضروری است. شورای امنیت ملی تحت تاثیر قرار می گیرد.
خوب است که طالبان در این همکاری مشارکت داشته باشند تا راه را برای حکومت فراگیر در افغانستان هموار کنند تا گروه های تروریستی نتوانند در منطقه بی ثباتی ایجاد کنند، زیرا ناامنی در منطقه توسط طالبان نیز دیده خواهد شد.
توسعه همکاری ها با تاجیکستان باید زمینه ساز همکاری های منطقه ای چندجانبه باشد که علاوه بر تمرکز بر امنیت، همکاری های اقتصادی و تجاری بیشتری را نیز به دنبال خواهد داشت. برای تداوم و گسترش همکاری ها باید اجماع و گفت و گوی مستمر بین مقامات دو کشور ادامه یابد.
با توجه به خشکسالی در دو استان شرقی، آیا امکان انتقال آب از تاجیکستان به ایران وجود دارد؟
تاجیکستان به دلیل کوهستانی بودن کشوری پرآب است که در سال های اخیر با ساخت سد توانسته است تا حدودی بر آب کنترل داشته باشد. با توجه به مشکل کم آبی در کشورمان و پیش‌بینی خشکسالی‌های بیشتر، انتقال آب از این کشور به استان‌های شرقی و شمال شرقی (خراسان رضوی، شمالی، جنوبی، کرمان و سمنان) در ازای کمک‌های ایران می‌تواند یکی باشد. همکاری قابل توجه بین دو طرف