احمد زیدآبادی
نویسنده و مشاور به هموطنان
به بهانه سفر ابراهیم رئیسی به پکن
سفر سیدابراهیم رئیسی به پکن پس از فروکش شدن ناآرامی های اجتماعی در ایران را می توان نشانه ای از اراده رئیس دولت برای از سرگیری کار “عادی” دانست. در واقع میزبانی چین از ابراهیم رئیسی به این معناست که ناآرامی های اخیر در ایران دیدگاه پکن را نسبت به موضع جمهوری اسلامی تغییر نداده است و چین همچنان نیازمند سطحی از همکاری و روابط با جمهوری اسلامی همراه با انتظارات خاصی از آن است.
با این حال، پس از سفر شی جین پینگ رئیس جمهور چین به ریاض و حمایت وی از برخی مواضع کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس در قبال حوادث منطقه، ماهیت روابط تهران و پکن دستخوش دگرگونی هایی شده است. احتمالاً در سفر ریاست جمهوری به چین نشان داده می شود
پیش از این، برخی مقامات ایرانی بر لزوم «چرخش به شرق» به عنوان مبنای سیاست خارجی جدید جمهوری اسلامی تاکید کرده بودند، اما پس از همراهی شی جین پینگ با رقبای عرب ایران در منطقه، این ایده لنگر اصلی خود را از دست داد. به عنوان یک ایده بدون زمینه عینی و واقعی ظاهر شد.
سیاست «چرخش به شرق» قرار بود نوعی همکاری راهبردی جمهوری اسلامی با چین و روسیه علیه آمریکا و متحدانش باشد، اما چینی‌ها در واقع با امضای معاهدات مساعد، پیامی را به مقامات ایرانی ارسال کردند. با کشورهای عربی منطقه و به نفع منافع آنها، فرستندگان این نگاه به روابط بین الملل را نمی پسندند و مسائل مربوط به ایران را در چارچوب تحولات منطقه ای و نوع روابط این کشور به ویژه با همسایگان عرب خود در منطقه تحلیل می کنند. جنوب خلیج فارس
به بیان واضح تر، برخلاف تصور برخی محافل ایرانی، چینی ها به دنبال متحدان انحصاری در خاورمیانه برای رویارویی با آمریکا نیستند، بلکه خواهان روابط متوازن با همه کشورهای منطقه هستند تا بتوانند از آن استفاده کنند. تجارت سودآور را با آنها گسترش دهید.
به همین دلیل چینی ها از اختلافات و درگیری های ایران با کشورهایی مانند عربستان، امارات و بحرین ناراضی هستند و منافع آنها این است که تنش در منطقه خلیج فارس به پایین ترین حد خود برسد و به نوعی همه جانبه شود. توافقنامه امنیتی از همه کشورهای منطقه پذیرفته شده است.
چینی ها در سال های اخیر با توافق بر سر ترتیبات امنیتی جدید و همه جانبه میان کشورهای منطقه، طرحی را برای ایجاد ثبات در خلیج فارس تهیه و تدوین کرده و به شرکای عرب و طرف ایرانی ارائه کرده اند.
ظاهراً دولت چین مبنای درستی برای اجرای این طرح پیدا نکرده و برای اجرای آن حداقل در حوزه رسمی تلاش روشن و علنی نشان نداده است.
به نظر می رسد سفر ابراهیم رئیسی به پکن به چینی ها فرصت لازم برای مذاکره جدی با طرف ایرانی درباره لزوم اجرای طرح خود را بدهد. از دیدگاه چین، تنش بین جمهوری اسلامی و برخی از قدرت‌های جهانی و منطقه‌ای به‌طور بی‌سابقه‌ای در حال افزایش است و اگر این تنش فزاینده کنترل یا مهار نشود، بی‌ثباتی ناشی از درگیری بین آنها، منافع چین را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد. .
بنابراین، حمایت از تنش زدایی در منطقه یکی از اولویت های سیاست خارجی چین است و طبیعی است که چینی ها از فرصت میزبانی رئیس جمهور برای متقاعد کردن او برای جدی گرفتن طرح امنیتی پکن و همچنین نیاز به همکاری استفاده کنند. با انرژی آژانس بین المللی انرژی اتمی
به احتمال زیاد چینی ها شرایط داخلی ایران پس از فروکش ناآرامی های داخلی را برای تسکین احتمالی طرح امنیتی جمهوری اسلامی مناسب می دانند. برخی محافل نفوذی در ایران بر اساس یک فرض منطقی، تداوم وضع موجود و اصرار بر سیاست های گذشته را عامل نارضایتی عمومی و احتمال بروز نابسامانی های اجتماعی مجدد در کشور می دانند و به همین دلیل تصمیم گرفته اند که برخی از روش ها و شیوه های قبلی را مرور کنید. بر اساس این فرض منطقی، آزادی بسیاری از زندانیان از جمله زندانیان سیاسی را می توان نشانه ای از لزوم تغییر برخی رویکردها تعبیر کرد. ظاهراً چینی‌ها امیدوارند که این تحول، مقامات جمهوری اسلامی را برای تنش‌زدایی در روابط منطقه‌ای کشور آماده کرده باشد تا بتوانند بدون انتقاد علنی از سیاست‌های جمهوری اسلامی، در اجرای طرح امنیتی خود موفق شوند.
اگر چینی ها بتوانند نظر طرف ایرانی را در این مسیر جلب کنند، علاوه بر بروز تغییرات چشمگیر در خاورمیانه، زمینه برای همکاری نزدیک اقتصادی تهران و پکن فراهم می شود. اگر این اقدام با مقاومت جمهوری اسلامی مواجه شود، بعید است که سفر ابراهیم رئیسی به پکن حتی در زمینه همکاری‌های اقتصادی دو کشور به دستاورد قابل توجهی منجر شود.