در این گزارش میدانی قصد داریم پیامدهای این روش را بیان کنیم. این نرخ های بازار سیاه به دلیل اصطکاک وام دهی در بازار رسمی ایجاد می شود:
* یکی از نیازهای امروز مردم و فعالان اقتصادی تامین مالی فوری برای نیازهای ضروری است.
* در سال های اخیر افزایش هزینه ها در بخش های مختلف کالا و خدمات یکی از مهم ترین چالش ها و دغدغه های خانوارها به ویژه در بخش مسکن و خودرو بوده است. بر این اساس نیاز آنها به اخذ تسهیلات ریز و درشت افزایش یافته است، اما با وجود این نیاز، به نظر می رسد راهکارهای رسمی دیگر پاسخگوی این نیازها نباشد. بنابراین این سوال پیش می آید که متقاضیان در صورت نیاز فوری به امکانات از چه مسیری استفاده می کنند؟
* بدون شک روند دست و پا گیر اداری بانک ها پاسخگوی نیازهای آنها نخواهد بود، به ویژه برای افرادی که زمان محدودی (درمان یک بیماری) دارند و برای رفع مشکلات خود به بازار غیررسمی پناه می برند. از جمله این بازارها باید به بازار دنده غیر رسمی با سودهای نجومی اما برای مدت کمتر از یک روز اشاره کرد.
* شواهد نشان میدهد که بانکها گزینه اعطای وام به اشخاصی را که فقط دارای میانگین ارزش حساب و موجودی هستند باز گذاشتهاند. این در حالی است که بانک رسالت برای امداد رسانی به افراد فرآیند آسان تری را در نظر گرفته است که نیاز به موجودی حساب نیز دارد و ظرف یک هفته قابل پرداخت است. اما ناگفته نماند که روند بازپرداخت وام یک هفته ای است و قبل از آن شهروندان باید مقدار مشخصی از سرمایه خود را به مدت 2 تا 6 ماه با توجه به مبلغ درخواستی در حساب نگهداری کنند تا این تسهیلات را با صورتحساب متوسط خود دریافت کنید.
* یا برای خرید و فروش امتیاز وام ریسلات برای دریافت وام از بازار غیررسمی اعتبار بخرید. اما برخی شرایط برای افرادی پیش می آید که زمان و سرمایه ای برای این نوع امکانات ندارند و برای درمان بیماری، خرید خانه، خرید ماشین و … نیاز فوری به پول دارند. بدون شک رویه های رسمی نمی تواند نیازهای مردم را در مدت کوتاهی برطرف کند. بنابراین بازار غیررسمی تنها گزینه پیش روی آنها خواهد بود.
* در این روش غیررسمی افراد بدون توجه به سود اعلامی و با در نظر گرفتن راه های قانونی با یکدیگر معامله می کنند. این معامله بدون ضامن است، قراردادی ندارد و فقط با چک و سند تشکیل می شود. اما چه چیزی این روش را با روش های بانکی متفاوت می کند؟ مزایای نجومی، زمان، نداشتن ضامن و مرجع برای میانگین ارزش و موجودی حساب و در نهایت گرفتن این پول بدون محدودیت است.
*اطلاعات میدانی نشان می دهد که این پول با توجه به شرایط افراد تعیین می شود و سه دسته کمک برای آنها وجود دارد. قبل از معرفی این سه روش باید گفت سودی که هر ماه به اصل مبلغ اضافه می شود از مبلغ اصلی و درخواستی افراد نیست. مثلاً برای دریافت 20 میلیون در 5 ماهه با سود 9 درصد، افراد باید ظرف 5 ماه چک 36 میلیونی صادر کنند. دلیل این چیست؟ کاهش ارزش پول در طول زمان آنها تمام سود پول را به یکباره دریافت خواهند کرد. برای درک بهتر این مشکل باید به جداول این گزارش نگاه کنید. اما مردم چگونه تقسیم می شوند؟
1-متقاضیانی که با ارائه چک قصد دریافت وجه را دارند و مبلغ درخواستی آنها زیر یکصد میلیون تومان باشد سود ماهیانه آنها 8 درصد خواهد بود.
2- متقاضیانی که نیاز به پول بیشتری دارند باید هم چک و هم سند مالکیت را به وام دهندگان ارائه دهند و سود 9 درصد محاسبه می شود.
3- افرادی که فاقد سند ملکی هستند اما به عنوان مثال به 150 میلیون پول نیاز دارند می توانند این مبلغ را با چک دریافت کنند اما سود ماهیانه آنها 10 درصد خواهد بود.
سود غیر ممکن
با توجه به داده های جداول، با توجه به روش محاسبه این ابزار، کل سود پرداختی از 5 ماه قبل نجومی و فراتر از ارزش اقتصادی شده است. به همین دلیل، هم وام گیرنده و هم ارائه دهندگان آن تمایلی به تمدید دوره بازپرداخت این نوع تسهیلات ندارند. زیرا به مرور زمان ریسک نکول وام گیرنده افزایش می یابد و توانایی بازپرداخت پول کاهش می یابد که این امر نیز مشکلاتی را برای متقاضیان ایجاد می کند.
چه کسی سود می برد؟
با وجود سودهای نجومی در این نوع بازارها، همچنان افرادی هستند که از این تسهیلات استفاده می کنند. با افزایش روزافزون هزینه مسکن، خودرو و…، متقاضیانی که توانایی خرید سهم ناچیزی از این اقلام را ندارند، از دریافت این فرصت (البته با بازپرداخت کمتر از 6 ماه) بهره مند خواهند شد. لازم به ذکر است متقاضیان در سایر موارد از جمله درمان بیماری نیز از این تسهیلات غیررسمی استفاده خواهند کرد.
