در شرایطی که بر اساس اطلاعات شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، آلودگی هوای پایتخت افزایش یافته است، ارائه طرح تغییر استانداردهای آلودگی هوا برای جلوگیری از تعطیلی مدارس واکنش های بسیاری را در پی داشته است، چرا که اجرا و تصویب این مصوبه این طرح همچنین ممکن است سلامت شهروندان به ویژه دانش آموزان را تحت تاثیر قرار دهد و منجر به افزایش آلودگی هوا در روزهای کثیف شود.
اطلاعات شرکت کنترل کیفیت هوای تهران نشان می دهد که آلودگی هوا در سال های اخیر افزایش یافته است. بر اساس این اطلاعات در کل سال 1400 تنها 6 روز هوای تهران برای همه گروه ها ناسالم شده است در حالی که از ابتدای امسال 32 روز است که این وضعیت را تجربه کرده ایم. همچنین سال گذشته شرایط ناسالم و خطرناک زیادی ثبت نشد و امسال دو روز هوای بسیار ناسالم و دو روز هوای خطرناک داشتیم.
کاهش قابل توجه کیفیت هوا در سال جاری منجر به تعطیلی مدارس به مدت یک روز در مهرماه به دلیل آلودگی هوا ناشی از ذرات معلق زیر 2.5 میکرون و گرد و غبار و همچنین بارش برف و باران و چهار روز در آبان شد. روز، در دسامبر آنها 16 روز – 10 روز متوالی – و در 14 ژانویه – شش روز متوالی بسته خواهند شد. در واقع افزایش آلودگی هوا در شهرهای بزرگی مانند تهران منجر به تعطیلی مدارس بر اساس مفاد آیین نامه اضطراری آلودگی هوا در شاخص 150 – شرایط ناسالم برای همه گروه ها شده است.
تعطیلی پی در پی مدارس اعتراضات وزارت آموزش و پرورش را برانگیخت و حجم کار به حدی بالا رفت که به دلیل آلودگی هوای طولانی مدت، زمانی که کمیته اضطرار آلودگی هوا مجبور به تعطیلی مجدد مدارس شد، یوسف نوری – وزیر آموزش و پرورش – 2 بهمن ماه در تلویزیون حاضر شد. و گفت که مدارس برای 3 بخمن تعطیل نمی شود!
وی روز بعد (12 بهمن) از پیشنهاد آموزش و پرورش به دولت مبنی بر تعلیق معیارهای کیفیت هوا برای تعطیلی مدارس خبر داد و گفت: اگر به معیارهای جهانی کیفیت هوا نگاه کنید، در کشورهای دیگر اگر این شاخص کمتر از این شاخص باشد تعطیل نمی شود. 300، اما شاخص تعطیلی مدارس را برای ما 150 کردند و تعطیلی ها مانند دوره کرونا بود. در حالی که شاخص های انتشار ما زیر 200 است.
پس از سخنان نوری و در حالی که منتظر پاسخ سازمان محیط زیست برای تغییر معیارهای کیفیت هوا برای جلوگیری از تعطیلی مدارس بودیم، احمد وحیدی – وزیر کشور – اعلام کرد: سازمانی که طرح تغییر معیارها را ارائه کرده است، سازمان دفاع از محیط زیست است. یعنی سازمانی که باید دغدغه اصلی اجرای قوانین مربوط به کاهش آلودگی هوا مانند مقررات اضطراری آلودگی هوا را داشته باشد، درخواست تغییر آنها را داد!
چند روز بعد، علی سلایگه – رئیس سازمان حفاظت محیط زیست – در واکنش به این طرح پیشنهادی، با وزیر آموزش و پرورش گفت وگوهای مشابهی انجام داد و گفت: در دنیا وقتی شاخص های آلودگی هوا برای تعطیلی مدارس مطرح می شود، بالاتر است. از ما مثلاً با شاخص 300 تا 200 فقط مدارس ابتدایی تعطیل است، مطرح کرد و گفت: ما شاخص های آلودگی را تعیین می کنیم و تعطیلی بر عهده هیات وزیران است. کابینه قبلاً شاخص 150 را تعیین کرده است و اکنون می خواهد نظر خود را تغییر دهد.
در عین حال این پیشنهادها و صحبت های وزیر کشور، وزیر آموزش و پرورش و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست پاسخگوی مقاومت برخی مسئولان و کارشناسان در خصوص آلودگی هوا است. دکتر عباس شاهسونی – رئیس بهداشت هوا و تغییرات اقلیمی وزارت بهداشت – ضمن اشاره به تاثیرات شدید آلودگی هوا بر سلامت کودکان، در پاسخ به این طرح گفت: هر چه با سلامتی مردم سازگار باشد، وزارت بهداشت را به عهده دارد. موافق است و هر چه باشد اگر به سلامت مردم لطمه بزند وزارت بهداشت به عنوان متولی سلامت مردم مخالف است.
حتی سحر تاجبخش -رئیس سازمان هواشناسی کشور- نیز می گوید: استانداردها قابل تغییر نیست زیرا شاخص ها و تعاریف آنها در تمام دنیا یکسان است و تنها نحوه برخورد و واکنش به آن می تواند تغییر کند. به عنوان مثال اگر مدارس با شاخص 150 تعطیل شوند، مدارس از شاخص 200 به بعد تعطیل می شوند. آنچه مهم است این است که این تغییرات بر سلامت افراد تأثیر منفی می گذارد. زیرا آلاینده ها بر ضریب هوشی و تنفس آنها تأثیر می گذارد. اما نمی توان مدارس و ادارات را همیشه تعطیل کرد زیرا تعطیلی های متوالی مشکلاتی را در امور کشور ایجاد می کند، بنابراین اقدام مناسب کنترل آلاینده ها است.
همچنین کارشناسانی مانند یوسف رشیدی – معاون سابق سازمان حفاظت محیط زیست – نیز تغییر این استانداردها را به جای انجام اقدامات لازم برای کاهش انتشار آلاینده های هوا، راهی برای رفع مشکل عنوان کردند.
محمدعلی محسنی بندپی -عضو کمیسیون بهداشت و درمان شورای اسلامی- هم عقیده معاون سابق سازمان حفاظت محیط زیست است و می گوید: تغییر استانداردهای شاخص آلودگی هوا برای جلوگیری از تعطیلی مدارس چهره مشکل را پاک می کند. و به جای این موارد، دولت باید قانون هوای پاک را اجرا کند.
در ادامه، بهزاد اشجاجی – از اعضای سابق ستاد ملی کاهش آلودگی هوا – نیز با انتقاد از این طرح زیست محیطی اظهار داشت: پیشنهاد این طرح تصمیمی غیرمنطقی و غیرمنطقی است. بر اساس دستورالعمل کارگروه اورژانس آلودگی هوا، تصمیم گیری باید بر اساس شاخص های مختلف کیفیت هوا اتخاذ شود. آنها برای اینکه نشان دهند خلاف قانون عمل نمی کنند و در مواقعی که هوا کثیف است مدارس باز هستند، قصد دارند دستورالعمل ها و قانون را تغییر دهند و مشکل را پاک کنند. هدف از اجرای این طرح تغییر قانون در مورد آلودگی هوا است. به این ترتیب با وجود هوای کثیف هیچ مدرسه ای تعطیل نمی شود. در صورت اجرایی شدن این طرح، با بی توجهی موافقان این طرح به دلایل تعطیلی مدارس به دلیل افزایش شاخص های کیفیت هوا و خسارات ناشی از آن، تعارض موجود با قانون نیز حل و فصل می شود.
به گزارش ایسنا، با توجه به ایرادات وارده به طرح تغییر استانداردهای شاخص آلودگی هوا برای جلوگیری از تعطیلی مدارس، بهتر است در این طرح تجدید نظر شود، زیرا بازگشایی مدارس در شرایط آلوده می تواند به سلامت دانش آموزان و برخی آسیب ها وارد شود. از جمله تصمیمات اتخاذ شده در کارگروه، فوریت آلودگی هوا اجرای طرح زوج و فرد از منازل را تحت الشعاع قرار می دهد، زیرا برخی از والدین مسئولیت حمل و نقل کودکان مدرسه ای خود را بر عهده دارند. علاوه بر این، با توجه به آمار قابل توجه فرسودگی خودرو در ایران که شامل سرویس مدارس نیز می شود، تردد این خودروها می تواند آلودگی هوا را بدتر کند. در این شرایط، تغییر استانداردهای شاخص آلودگی هوا برای جلوگیری از تعطیلی مدارس می تواند مشکل آلودگی هوا را پیچیده تر کند.