چنین عملیات پر سر و صدایی البته بر اساس قانون ممنوعیت ماهواره ای بود که در سال 1392 به تصویب شورای اسلامی شهر رسید و تا سال 93 این برخوردها به طور گسترده در مناطق مختلف شهرهای بزرگ کشور مانند مشهد با ابزارهایی مانند جرثقیل ادامه داشت. برای دسترسی به پشت بام و پنجره های خانه های مردم.
روش های ابتکاری جمع آوری و انهدام ماهواره ها البته محدود به اجرای عملیات راپل و حضور آسانسور نیست، طرح جمع آوری داوطلبانه ماهواره که در آن از مردم خواسته می شود داوطلبانه ماهواره های خود را به پایگاه های بسیج تحویل دهند. تخریب صفحات جمع آوری شده توسط تانک سرنشین دار در شیراز از جمله روش های دیگر انتقال پیام ممنوعیت مذکور بود.
اما در پایان این همه گرفتن و بستن، هیچ نشانی از نتیجه مطلوب عاملان آن نبود. بنابراین با گذشت 12 سال از این حادثه، کمتر خانه و آپارتمانی در ایران وجود دارد که چندین مورد از این تابلوها را در پشت بام، پنجره ها و بالکن ها نداشته باشد.
آیا سرنوشت حجاب با ماهواره یکی است؟
منتقدان تکرار این موضوع را خطای مدیریتی می دانند و معتقدند مدیریت در رویکرد خود به حجاب; به روشی گران تر، اشتباه قبلی خود را تکرار می کند. اصراری که جز افزایش شکاف بین خود و مردم چیزی برای دولت به ارمغان نخواهد آورد.
این همان موضوعی است که پیش از این برخی کارشناسان اجتماعی و علی جنتی به آن اشاره کردند. وزیر سابق فرهنگ و ارشاد در توئیتی نوشت: تغییرات اجتماعی علیرغم اراده صاحبان قدرت، خود را تحمیل خواهد کرد. مثل ماهواره و حجاب. قواعد حکمرانی ایجاب می کند که خود حاکمان تغییرات را پیش بینی کنند و بر اساس اراده عمومی برنامه ریزی کنند، در غیر این صورت تغییر اجتماعی بر خلاف میل آنها خود را تحمیل می کند. همانطور که در استفاده از شبکه های ماهواره ای، شبکه های اجتماعی، حجاب و ده ها موضوع دیگر می بینیم.
اگرچه مدافعان قوانین کنونی حجاب هر روز شمشیرهای خود را تیز می کنند و از برخورد «سخت» و «مصمم» با بی حجاب ها می گویند، اما به نظر می رسد حتی این گروه نیز در پیچ و تاب عجیبی سلیقه خود را نسبت به مقوله حجاب تغییر داده اند. ساخته شده است. تغییری که در واقع موضوع ذکر شده در بالا را بیان می کند. که «تغییرات اجتماعی خود را تحمیل خواهد کرد».
تغییر نگاه به مفهوم حجاب پس از حوادث اخیر
محسن کوهکن از اعضای شورای مرکزی جبهه پیروان خط امام (ره) و رهبری و از مدافعان سرسخت حجاب در روزهای اخیر اشاره ای داشت که به نوعی این موضوع را تایید می کند. وی با بیان اینکه اتفاقات اخیر باعث تغییر مفهوم حجاب شده است، از زنان «کم حجاب» تشکر کرد و گفت: «اگر قبلا از زنان با موهای نمایان می گذشتیم، یادمان می رفت که آنها را راهنمایی کنیم، اما حالا که از کنارشان رد می‌شویم، می‌گوییم متشکرم، چون برخی با وجود کشف حجاب، این روسری را حفظ کرده‌اند و این نشان از ایمان آنها به حجاب است».
نگاهی به ماجرای مهسا امینی، دختر جوانی که مرگش در گشت ارشاد در سال گذشته اعتراضات گسترده ای را در پی داشت، نشان می دهد که چگونه این مرزهای فرهنگی، عرفی و اجتماعی تغییر کرده است. کمتر از یک سال پیش، پوشش او و سایر زنان با عبا و شال بلند مشکل ساز بود و نیاز به دستگیری ماموران ارشاد داشت، اما اکنون این پوشش نه تنها مشکلی ندارد، بلکه جای تمجید و شکرگزاری پیدا کرده است.
به گفته جامعه شناسان، افزایش محدودیت ها و عدم توجه به روند تغییر و تحول که در ذات هر جامعه وجود دارد و اجتناب ناپذیر است، در نهایت می تواند به دولت آسیب برساند.
فردین علیها، جامعه شناس، پیش از این در یادداشتی نوشته بود: «به عنوان یک پژوهشگر اجتماعی، مطمئن هستم که سرنوشت قانون دیش ماهواره ای در انتظار الزامات سخت گیرانه ای است که این روزها اعلام کردند می خواهند در نحوه پوشش متفاوت برخی اعمال کنند. نمی دانم چه زمانی، اما بی شک روزی در یادداشتی خواهم نوشت که «توجه کرده ای که سخت گیری در عرصه فرهنگ نتیجه معکوس می دهد.» ماهیت فرهنگ محاوره ای است نه قهری. .
تقابل با جامعه برای قدرت مضر است
در این میان، با ملتهب شدن جامعه ایران از اعتراضات اواسط سال گذشته، بسیاری بر این عقیده بودند که برای آرام کردن فضای اجتماعی باید از حساسیت‌های سنتی و فشارهای اجتماعی کاست. اما با گذشت زمان نه تنها نشانه ای از کاهش این فشارها دیده نمی شود، بلکه هر روز اخباری مبنی بر جرم انگاری بیشتر در این حوزه و حرکت در جهت تصویب قوانین سخت گیرانه در زمینه حجاب و حجاب به گوش می رسد.
محمد باکر قالیباف، رئیس شورای اسلامی شهر، روز یکشنبه بار دیگر به زنانی که از حجاب خودداری می کنند، هشدار داد «اقدام سخت و قاطع» و احمدرضا رادان، فرمانده کل نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران، «ترس ایجاد می کند». و «اقدام مقتدرانه» از دیدگاه خود بر دو محور روابط نهاد زیرمجموعه با متخلفان تکیه دارد.
در فاصله سال های 90 تا 93 پلیس به روش های مختلف و منفی اقدام به جمع آوری دیش های ماهواره از منازل مردم کرد اما پس از گذشت 12 سال از نتیجه مطلوب تصمیم گیرندگان و عاملان این طرح خبری نبود. اشتباهی که گویا در مواجهه با حجاب هم تکرار می شود
از ابلاغ پیامکی تا ارسال اخطاریه به شعب کیفری دادگاه ها
این در حالی است که این روزها خبرهای زیادی مبنی بر جریمه، احضار زنان و ارسال پیام به آنها برای پوشش دادن به شعب کیفری دادگاه ها شنیده می شود. اطلاعیه هایی که گاها در شبکه های اجتماعی منتشر می شود و دریافت کنندگان آن نظرات متفاوتی را در مورد آن بیان می کنند.
به گفته امان الله کرایی مقدم، جامعه شناس، این موضوع نه تنها در دستیابی به اهداف قانونگذار بی فایده و بی تاثیر است و باعث شکاف و تقابل جدی مردم و دولت می شود. این جامعه شناس گفت: تقویت محدودیت ها و عدم توجه به روند تغییر و تحولی که در ذات هر جامعه وجود دارد و اجتناب ناپذیر است، می تواند به دولت آسیب برساند.
وی با اشاره به تأثیر فناوری و استفاده از فناوری در فرهنگ افزود: گذر زمان و تغییرات فناوری بر زندگی افراد جامعه تأثیر می گذارد. جامعه بستری پویا و در حال تغییر است. نمی توان انتظار داشت که همه چیز تغییر کند، اما مردم، فرهنگ ها و رفتارها، سبک زندگی، لباس، آرایش، خواسته ها و انتظارات تغییر نخواهند کرد.”
به گفته این جامعه شناس، وقتی گروهی که بخش قابل توجهی از آنها در حوزه حکومت داری مسئولیت دارند، این تغییرات طبیعی را که در هر جامعه ای رخ می دهد، تشخیص ندهند، شکاف و افراط گرایی در جامعه افزایش می یابد.
وی با اشاره به اینکه دولت هر چقدر فشارها را افزایش دهد مردم کار خود را انجام خواهند داد، گفت: خیلی چیزها بهتر است نادیده گرفته شود. وی افزود: اقدامات مجلس برای برخورد با بی حجابی یا سخنان برخی ائمه جمعه علیه این افراد بی نتیجه است. چون جامعه در حال تغییر است و این تغییر اجتناب ناپذیر است پس بهتر است آبرو و حیثیت خود را حفظ کنیم.
این در حالی است که به نظر می رسد در چنین شرایط وخیم اقتصادی که هر روز بر تعداد افراد زیر خط فقر جامعه افزوده می شود، دولت باید بار فشاری را که بر دوش جامعه وارد می شود کاهش دهد، نه با اعمال فشار بر حوزه های دیگر مانند جامعه. حوزه‌های اجتماعی طبقه متوسط جامعه که همواره حامی هستند و آرزوی حفظ وضع موجود، سوق دادن آن به طبقه زیر آستانه فقر و هرج و مرج است.