حفظ اصالت فرهنگی یکی از اصلی ترین ویژگی های عزاداری سنتی است و چاوشی خوانی در هرمزگان قدمتی دیرینه دارد.

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا ؛ به گزارش هرمز؛ ایران اسلامی با داشتن فضای منحصر به فرد جغرافیایی، علاوه بر آب و هوای بکر، آیین ها و سنت های زیبایی را در دل خود جای داده است.

مردم ایران که از فرهنگ اجتماعی بالایی برخوردارند، به دلیل مسلمان بودن، علاوه بر آیین های ملی، از آئین های سنتی مذهبی و مذهبی نیز بهره می برند که با توجه به اقوام مختلف موجود در این کشور، نحوه برگزاری آن این مراسم متفاوت است.

مردم هرمزگان در ایام محرم و صفر در سوگ اهل بیت عصمت و تخار علیهم السلام به شیوه های سنتی عزاداری می کنند.

علم شستشو

عزاداران حسینی در روز دوم محرم 12 علم را برای شستشو به دریا می برند و پس از شستن لباس های رنگارنگ بر تن می کنند و در روز عاشورا این لباس ها را در می آورند. امام حسین این علما را به بهانه نذری به خانه دعوت می کند.

این مراسم عزاداری علم شویی نام دارد. برخی معتقدند این علوم 500 سال پیش از دریا گرفته شده است.

این تنها یکی از مراسم سنتی عزاداری بر فراز منبر گاب بندرعباس یا حسینیه دوازده امام است. عزاداری های مختلفی در گوشه و کنار استان هرمزگان برپا می شود که تلفیقی از فرهنگ و سنت های مردم منطقه است.

هرمزگان یکی از مراکز عزاداری سنتی محرم در کشور با آئین های مختلف عزاداری است.

بسیاری از این آیین های سنتی 500 سال پیش در ارتباط تجاری با شیعیان هندی به هرمزگان آورده شد.

دایره داری، پرستاری نشسته، علم گردانی، علم شویی، آشپزی حلیم جام، چکچکو، حجله گردانی، چاوشی خوانی و این خوانی از مهم ترین عزاداری های سنتی هرمزگان است.

در همین راستا در آستانه ماه محرم پنجمین مجمع سنگ تراشان هرمزگان در شهرستان بندرعباس برگزار شد که 15 گروه از سنگ تراشان روستاهای استان در آن شرکت کردند.

مراسم سنگسار در گویش محلی به «چک چکو» معروف است و قبل از شروع ماه محرم و قبل از مراسم عزاداری دهه محرم در شهرها و روستاهای استان برگزار می شود و سنگسار یا چک چکو به شماره ثبت می شود. 1029 در فهرست آثار معنوی کشور.

شور و شعف محرم همه را به حسینیه می کشاند، از هر طایفه و روستای استان هیئتی برای کوشان تشکیل داده اند.

بیش از 30 هیئت قومی و غیر محلی از شهرهای مختلف کشور و اقوام کرد، لر، عرب و ترک در بندرعباس حضور دارند.

برخی از آیین های سنتی که مردم هرمزگان در ایام محرم انجام می دهند به دلیل سبک و سابقه خاصی که دارند در فهرست آثار معنوی کشور ثبت شده اند.

در حال حاضر 12 مراسم سنتی عزاداری در این بخش برگزار می شود که 6 مورد آن به عنوان مراسم معنوی ملی ثبت شده است. کرال سینه نشسته، علم تلنگر، علم رختشویی، پخت حلیم جام، چکچکو و تعزیه خوانی ثبت ملی شده است. این آیین ها در نقاط مختلف هرمزگان و حتی جزایر پراکنده است.

عالم گردانی میناب

یکی از علمای میناب می گوید: مراسم علم 400 ساله پیامبر در روز پنجم محرم در میناب برگزار می شود. «گره خورده» اصطلاحی است که برای پیچیدن پارچه های رنگارنگ به دور آویز علم استفاده می شود.

عباس صمدی می افزاید: این مراسم از ساعت 15 روز پنجم محرم الحرام آغاز می شود، از غسل علم در آب نهر و سایر علوم استقبال می شود و مراسم تا عصر ادامه دارد و عصر همان روز کسانی که دارند. نذر می کنند گوسفندی را قربانی می کنند، روی آنها گل، سکه و گلاب می پاشند.

شمشیرزنی قشم

نایب رئیس انجمن تعزیه خوانی بخشدار بندرعباس می گوید: هنر شمشیرسازی یکی از سنت های 900 ساله حیدرآباد قشم است. در روز هفتم محرم اهل معرفت را از حسینیه بیرون آوردند و به روستاهای اطراف قشم بردند.

اسحاق بهرازاده می افزاید: این برنامه با مراسمی ویژه با پای پیاده از طریق کویر به شهرستان بازگردانده می شود.

وی می گوید: شیفتگان حضرت علی (ع) شمشیر علم را پیاده از مسجد علی بن ابی طالب (علیه السلام) در شهر قشم به روستای حمیری قشم در 11 کیلومتری می برند و بعد از ظهر هستند. بسیاری از مردان و زنانی که برای تقدیم گوسفند به آنجا می آیند ملاقات کرد.

چاوشی خوانی، رجم، نماز نشسته از دیگر مراسم عزاداری در هرمزگان است.

پیرغلامان حسینی و تداوم شور و نشاط حسینی

تدفین های سنتی از قرن ها قبل به همت بزرگان حسینی ادامه داشته و امروزه مهم ترین حامیان و مداحان و تعزیه خوانان این بخش نیز پر از غلام هستند.

500 نفر از بزرگان غلامحسینی استان نیز در ادامه تسبیح خوانی نقش آفرینی کرده اند.

غلام پورعبدالهی مشاور و کارشناس عزاداری هرمزگان می گوید: بیش از 20 هزار بیت شعر از مرثیه شاعران گذشتگان به عنوان گنجینه ای غنی در اختیار خوانندگان و عزاداران حسینی است.

بالای 50 سال سن و تلاش برای برگزاری مراسم ترحیم حسینی یکی از شاخص های انتخاب پیر غلام است.

عزاداری های سنتی در هرمزگان کمتر از سایر مناطق کشور دستخوش تغییرات و تلفیق با سبک های جدید شده است.

این پژوهشگر مذهبی می گوید: اکثر عزاداری های سنتی کشور تغییر کرده است، اما جوهره و محتوای اساسی عزاداری های سنتی در هرمزگان بدون تغییر باقی مانده است.

رضایی می افزاید: طبق تحقیقات صورت گرفته، مرثیه های سنتی هرمزگان مشابه عزاداری های 500 سال پیش در دربار صفوی است و به هیچ وجه تغییر نکرده است.

به نوشته محمدکاظم کازرونی شاعر قاجار، عزاداری سنتی در منطقه جنوب کشور رواج داشت.

تاریخچه عزاداری در هرمزگان به قرن هفتم برمی گردد

در کتاب «از خلیج فارس تا خلیج فارس» نویسنده هرمزغانی سودیدالسلطنه نیز به داستان این سوگواری در قرن هفتم و هشتم هجری اشاره شده است.

مراسم سنتی عزاداری هرمزگان از قبل از محرم با مراسم سنگسار بندرعباس آغاز و تا سیزدهم محرم ادامه دارد.

در مراسم سنگسار داغدار از اول تا آخر دهه محرم با 2 قطعه سنگ یا چوب کوچک (به شکل مربع یا دایره) اجرا می شود. بنابراین عزاداران به سنگ ها می کوبند و در واقع نام چک چککو نیز از صدای اصابت سنگ ها می آید.

حفظ اصالت و نظم فرهنگی یکی از شاخصه های اصلی عزاداری های سنتی است. در این مراسم تلاوت قرآن، سینه نشسته، پرتاب سنگ، سینه ایستاده و تعزیه اجرا می شود.

هم اکنون در 40 امامزاده و امامزاده بندرعباس مراسم عزاداری سنتی برگزار می شود که از مهمترین این امامزاده ها می توان به منبرگپ (عظیم)، پشت شهر منبر و مغ نخه (نخل نهضه) اشاره کرد.

نائب رئیس شورای هیئات مذهبی شهر بندرعباس می گوید: نظم و ترتیب برگزاری مراسم مهم ترین ویژگی این عزاداری هاست که قرن هاست ادامه دارد.

هادی عرب می افزاید: سه رکن عزاداری سنتی تعزیه، روضه و درج است که به ترتیب چندین قرن ادامه داشته است.

نوحه خوانی حسین هم اکنون در تمام مراحل تعزیه، تسبیح خوانی و مرثیه خوانی در روستاها مانند گذشته اجرا می شود.

تسلیت؛ کانون عزاداری های سنتی

غلام پورعبداللهی می گوید: تعزیه محور اصلی عزاداری های سنتی هرمزگان است.

وی می افزاید: پیشینه تعزیه هرمزگان به ۷۰۰ سال قبل باز می گردد که تجار اهل حیدرآباد هندوستان به بندرعباس سفر کردند.

این بزرگ غلام می افزاید: هندی ها با تأسیس حسینیه باعث رونق تعزیه در آن منطقه شدند.

هم اکنون 190 هیئت در هرمزگان در حال اجرای مراسم هستند

دوران طلایی آواز هرمزگان مربوط به دوره قاجار است و «میناب» به عنوان مرکز شیعیان جایی است که از ۷۰۰ سال پیش این هنر عامیانه اجرا می‌شده است.

حسینعلی کدزایی (قضایی) شاعر آیینی و نسخه نویس عصر قاجار، معروف ترین نسخه نویس تعزیه هرمزگان بود.

میناب به عنوان زادگاه قضایی، مرکز اصلی تعزیه هرمزگان است.

شهرستان میناب دارای 60 هیئت تعزیه است

روستاهای نصیرایی و تیرور از مهم ترین آبادی های منطقه میناب هستند که در آن تعزیه اجرا می شود.

مراسم آن در بندرعباس نیز در منبرهای گپ، کرتی، بوشداری، پست شهر، سه زیارتان، مشهد سکینه و مگ نخا پررونق تر است.

تعزیه بر روی برخی از منبرها (در بندرعباس به آن منبر حسینیه می گویند) به مدت 10 شب و برخی در طول ماه محرم و صفر اجرا می شود. در روستاهای اطراف بندرعباس تعزیه روستای «ننگ» شهرت بیشتری دارد، در این روستا هر خانواده بخشی از تعزیه را بر عهده دارد.

رئیس انجمن تعزیه هرمزگان نیز می گوید: تعزیه هرمزگان به دلیل استفاده از آواهای سنتی بر اساس نثر فارسی و نحوه اجرای آن با سایر نقاط کشور متفاوت است.

هادی عرب می افزاید: تعزیه در هرمزگان برای همه امور و حوادث و شخصیت های کربلا از جمله شهادت یاران امام حسین، حفر چاه و حفر خندق اجرا می شود.

انتهای پیام/