تهران با از سرگیری صادرات گاز به عراق در ازای دریافت نفت خام این کشور موافقت کرده است. این جمله در سخنرانی روز گذشته نخست وزیر عراق کلید خورد. محمد شیعه السودانی اعلام کرد که با ایران برای مبادله تسویه نفت عراق در مقابل گاز وارداتی از ایران به توافق رسیده است زیرا به گفته او تحریم های آمریکا مانع از پرداخت بدهی عراق به ایران شده است.
السودانی گفت که این توافق در جریان گفتگو با یک هیئت ایرانی که از شنبه هفته جاری در بغداد به سر می برد، حاصل شد. اما توضیح نداد که چگونه طرف ایرانی چنین معامله دور از ذهن و نامعقولی را پذیرفته است! معامله ای که در ادبیات فارسی با ضرب المثلی چون زیره به کرمان بردن، مصداق بی شعوری و مضر در تجارت تلقی می شود!
لازم به ذکر است علیرغم تلاش های عراق در سال های اخیر برای خودکفایی در تولید انرژی، این کشور همچنان وابستگی زیادی به واردات برق و گاز از ایران دارد و تا 40 درصد برق مورد نیاز خود را به ویژه در مناطق گرم از ایران تامین می کند. در ماه های تابستان که دما به 50 درجه سانتیگراد می رسد و اوج مصرف برق برای استفاده از وسایل خنک کننده است. از زمان آغاز تحریم های آمریکا علیه ایران در سال 2018، عراق در پرداخت هزینه واردات انرژی با مشکل مواجه بوده است.
و حالا نخست وزیر عراق در یک برنامه تلویزیونی رسما اعلام کرد که ایران و عراق در جریان مذاکرات با هیئت ایرانی بر سر آزادسازی نفت و گاز به توافق رسیده اند!
اول اینکه عراق باید در ازای بدهی خود غذا و دارو به ایران می فرستاد. اما حالا می گوید آمریکا حتی به این کشور اجازه چنین کاری را نداده است. موضوعی که طی روزهای اخیر ایران را بر آن داشت تا صادرات گاز به این کشور را متوقف کند. واقعیت این است که اگر خاموشی برق در اواسط تابستان و اعتراضات گسترده شهروندان به قطع گاز ایران در چند روز گذشته نبود، این کشور حتی نگرانی در مورد مبادله کالاهای نفت و گاز با ایران نداشت. زیرا موضع نخست وزیر عراق کاملا مشخص است. او فقط از اینکه «طرف آمریکایی مجوزهای لازم را برای انتقال پول نداده است» ابراز تاسف کرد. پاسخ در واقع برای متقاعد کردن معترضان شهر بصره بیان شد که در این هوای گرم نسبت به سایر شهرهای عراق با قطعی برق بیشتری روبرو هستند.
سودانی با اشاره به «پیچیدگی مکانیسم انتقال» و «سخت تحریمها» گفت: ما نتوانستیم مجوز انتقال این همه قبوض پرداخت نشده را بگیریم تا ایران بتواند به گازرسانی به ما ادامه دهد.
سودانی گفت که کشورش حدود 11 میلیارد یورو (12.1 میلیارد دلار) بدهی معوقه به ایران دارد و به دلیل تحریمهای یکجانبه ایالات متحده که به ایران اجازه دسترسی به منابع مالی را تنها برای خرید کالاهای غیرمجاز مانند غذا و دارو میدهد، با مشکل مواجه است.
فرهاد علاءالدین، مشاور امور خارجه نخست وزیر عراق نیز در این زمینه به رویترز گفته است که حتی این رویه ها نیز پیچیده است و «به تأخیر ناخواسته در پرداخت ها منجر می شود و متعاقباً وجوهی به ایرانی ها پرداخت نمی شود».
سخنگوی وزارت خارجه عراق از اظهار نظر درباره توافق مبادله ای گزارش شده بین عراق و ایران خودداری کرد و نگفت که آیا چنین توافقی می تواند تحریم های آمریکا را نقض کند یا خیر.
سخنگوی وزارت خارجه عراق با بیان اینکه واشنگتن قویا از مسیر عراق به سمت خودمختاری انرژی حمایت می کند، گفت: هیچ تغییری در سیاست آمریکا در قبال ایران یا عراق ایجاد نشده است و دولت بایدن به اجرای تمامی تحریم های آمریکا علیه ایران ادامه می دهد. آمریکا هنوز به این اظهارات واکنشی نشان نداده است.
در ابتدا قرار بود عراق در ازای بدهی خود، غذا و دارو به ایران بفرستد، اما آمریکا حتی اجازه این کار را نداد و السودانی موافقت تهران را با پاکسازی نفت و گاز هر دو کشور به دلیل تحریم ها اعلام کرد. این معادله کجاست؟
تحلیلگر: بعید می دانم ایران زیر بار بیفتد
اما هنری روم، تحلیلگر خاورمیانه در مؤسسه واشنگتن گفت: بعید است که توافق مبادله ای مانع از تقاضای ارز ایران از عراق شود.
وی تاکید کرد: با توجه به نیاز ایران به ارز، معتقد نیستم که یک توافق پایاپای خالص که سودانی توصیف می کند، برای تهران راضی کننده باشد. حتی اگر این ترتیبات اجرا شود، بعید است که مانع از تعقیب میلیاردها دلاری شود که هنوز در حساب های عراق نگهداری می شود.
حبس کردن نفت کشور در چاه و واردات نفت!
سایت تحلیلگر 24 ساعت نیز از این معامله به عنوان بدترین نوع معامله یاد کرد و نوشت: ایران میلیون ها بشکه نفت خود را به دلیل تحریم ها در چاه های متعدد حبس کرده و نمی تواند به هیچ کشوری بفروشد و از سوی دیگر با گاز مواجه است. کمبود در زمستان و عدم تعادل گاز صنعت را به بن بست می کشاند. با این همه ایران باید به عراق گاز صادر کند و به جای دلار نفت بخرد؟!
حتی یک ریال هم نمی توانند جابه جا کنند
لازم به ذکر است چند روز قبل از اعلام رسمی این خبر یکی از معاونین بانک مرکزی در دوران ریاست عبدالناصر همتی در خصوص آینده پول های بلوکه شده در عراق پرسیده بود که آیا امکان جایگزینی پول جدید وجود دارد یا خیر. به جای این سازوکار که در دولت حسن روحانی با عراق شکل گرفت. وی گفت: به هیچ وجه امکان ندارد و حتی یک ریال هم نمی توانند جابه جا کنند. نزدیک به دو سال از روی کار آمدن دولت سیزدهم می گذرد، آیا ادعا نمی کنند که برنامه دولت قبل اشتباه بوده است، چرا هنوز برنامه جدیدی ارائه نکرده اند؟
خبر مبادله نفت عراق با گاز ایران توسط السودانی که در واقع برای متقاعد کردن معترضان به قطع برق در شهر بصره در گرمای شدید هوا اعلام شد. نمونه بارز آن ضرب المثل ایرانی «زیره تا کرمان» است. کنایه از نداشتن حس تجارت و اقدامات مضر در تجارت!
مشکل ایران با فروش نفت و توقیف پی در پی نفتکش ها
با اعلام بغداد مبادله مبادله کالاهای نفت و گاز تهران، ایران مدت هاست که در فروش نفت تولید داخل با مشکل مواجه بوده و هرگاه خبری مبنی بر توقیف نفتکش های ایرانی به گوش می رسد حتی راه های میانی مسدود می شود. در آخرین مورد، دو روز پیش گارد ساحلی اندونزی یک نفتکش با پرچم ایران را در آب های این کشور توقیف کرد.
بر این اساس گارد ساحلی اندونزی در اطلاعیه ای اعلام کرد نفتکش آرمان 114 حامل بیش از 272 هزار تن نفت خام سبک بود که در جریان انتقال غیرمجاز به یک کشتی با پرچم کامرون توقیف شد.
بر اساس بیانیه گارد ساحلی اندونزی، دلیل دیگر توقیف نفتکش ایرانی خاموش بودن دستگاه ردیاب و حرکت بدون پرچم بوده است.
اندونزی پیش از این یک ابر نفتکش ایرانی را به دلیل خاموش بودن دستگاه ردیاب توقیف کرده بود.
سند ادعای دروغ مبنی بر آزادسازی پول بلوکه شده
بنابراین شنیدن این خبر از زبان نخست وزیر عراق برای ایرانیان شگفت انگیز بود. زیرا بر کسی پوشیده نیست که به دلیل تحریم ها، نفت کشور در دست ما مانده و نمی توانیم آن را در بازار جهانی بفروشیم. کاربران ایرانی با اشاره به این مشکل در فضای مجازی و بعضاً از آن به عنوان طنز استفاده کردند: اندونزی روز گذشته یک نفتکش ایرانی را توقیف کرد، به نظر می رسد مانند کامیون ها و کامیون های مرزی با چراغ خاموش نفت می فروشد.
کاربری نوشت: بابا، ادعای آزادسازی پول بلوکی در عراق هم پوچ بود. شخصی هم در اعتراض نوشت: «جالب است که ما نمیتوانیم نفت خودمان را بفروشیم، عراق میخواهد به جای پول گاز، نفت بدهد! ”
احسان بداگی، خبرنگار پارلمانی سابق روزنامه ایران در دولت قبل نیز با انتقاد از تعبیر وارونه دولت ریاست جمهوری از رویای خنثی سازی تحریم ها با نگاه به شرق نوشت: چین نیز مانند عراق، تجارت با ایران را به جای غذا به نفت محدود کرده است. و داروها نایب رئیس بین الملل اتاق بازرگانی تهران به ایلنا گفت: بانک هایی که در چین برای همکاری با ایران تاسیس شده اند، تنها در حوزه بشردوستانه با ما همکاری می کنند.
و اکنون در شرایطی که نمیتوانیم کوچکترین امتیازی از عراق بگیریم – که تا اطلاع ثانوی به شدت به گاز ایران نیاز دارد – به نظر میرسد برخلاف تصور دولت سیزدهم، رویکرد شرق سیاست نه تنها به حل مشکلات اقتصادی ایران کمک کرد. شاید بتوان گفت با رفتارهای متناقض و فریبنده روسیه و چین در قبال یکپارچگی پول ایران در خلیج فارس، دیپلماسی عزت رئیس جمهور عملاً به گمنامی تبدیل شده است.