سعیده علیپور
اقدام به خودکشی یا مقابله با انواع افسردگی، اگرچه مقوله جدیدی در دانشگاه ها و خوابگاه های دانشجویی نیست، اما در ماه ها و هفته هایی که دانشگاه های کشور شرایط التهابی را تجربه کردند، ابعاد جدیدی پیدا کرد.
این اختلاف حتی روز گذشته رئیس دانشگاه تهران را بر آن داشت تا هشدار دهد. محمد مقیمی; وی وضعیت سلامت دانشجویان را از نظر سلامت روحی و جسمی نگران کننده عنوان کرد و گفت: آمارها نشان می دهد که سلامت روان، سلامت و سلامت جسمی در جامعه بشری و به ویژه در فضای دانشگاه و محیط دانشجویی مناسب نیست و این وضعیت در بین دانش آموزان وضعیت نگران کننده ای است. خوب”.
رئیس دانشگاه تهران روز گذشته وضعیت سلامت دانشجویان را از نظر سلامت روحی و جسمی نگران کننده توصیف کرد و گفت: آمارها نشان می دهد که سلامت روان، سلامت و سلامت جسمی در جامعه بشری و به ویژه در فضای دانشگاه و محیط دانشجویی وجود دارد. مناسب نیستند و این وضعیت بین دانشجویان وضعیت هشدار دهنده ای است.
وی در پایان بدون بیان شفاف دلایل این وضعیت نگران کننده افزود: باید این فضای بلاتکلیفی و بلاتکلیفی را در آینده دانشجویان مدیریت کنیم.
صحبت از «مدیریت این فضا» در حالی از سوی رئیس دانشگاه تهران مطرح می شود که در روزهای اخیر فضای دانشجویی به شدت درگیر تعلیقات، اخراج ها، کمیته های انضباطی و پوشش دانشجویی بوده و فضای عمومی جامعه با فضای اقتصادی غیرقابل انکاری مواجه شده است. بحران هر کدام از اینها به خودی خود می تواند مشکل ساز باشد. بی اعتمادی به آینده ای نامعلوم که امید را به یأس تبدیل می کند و تلاش برای حرکت به سوی آینده ای روشن را از بین می برد. این در حالی است که مسئولان وزارت علوم و دانشگاه ها هیچ اقدام مثبتی برای کاهش این ناامیدی انجام نداده اند.
وقتی دانش آموزان احساس استقلال نمی کنند
بسیاری معتقدند یکی از دلایل اعتراض اخیر این است که نسل جوان، زنان و دانشجویان احساس می کردند نماینده ای از آنها در ساختارهای حاکمیتی وجود ندارد تا صدای آنها را منعکس کند. به همین دلیل بی توجهی به این نیاز جامعه و به ویژه فضاهای دانشجویی بیش از پیش افسردگی و ناامیدی را به دنبال دارد.
فردین علیها از اعضای هیات آموزشی دانشگاه گیلان در این خصوص می گوید: جوانان و دانشجویان احساس نمی کنند که نقش فعالی دارند. احساس می کنند ساختار گلویشان را می فشارد.» این جامعه شناس با اشاره به سیاست هایی که مدیران می توانند در قبال جامعه و دانشگاه ها در پیش بگیرند، ادامه می دهد: «اگر دولت می خواهد جوانان نسبت به زندگی در ایران احساس بهتری داشته باشند، باید از این وضعیت عقب نشینی کند. مهندسی سبک زندگی ملامت اندیشی در مقابل سبک زندگی جوانان جواب نمی دهد تحول اجتماعی در ایران امروز نیست جوان جوان باشد.
مهاجرت از موارد افسردگی
در این میان بسیاری از کارشناسان افزایش مهاجرت در بین دانشجویان را نتیجه ادامه زندگی یاس در کشور می دانند.
رئیس دانشگاه تهران روز گذشته وضعیت سلامت دانشجویان را از نظر سلامت روحی و جسمی نگران کننده توصیف کرد و گفت: آمارها نشان می دهد که سلامت روان، سلامت و سلامت جسمی در جامعه بشری و به ویژه در فضای دانشگاه و محیط دانشجویی وجود دارد. مناسب نیستند و این وضعیت بین دانشجویان وضعیت هشدار دهنده ای است.
بر اساس آمار سالنامه مهاجرت ایرانیان در سال 1401 که توسط مرکز مطالعات سیاسی دانشگاه صنعتی شریف منتشر شده است، تعداد دانشجویان ایرانی خارج از کشور تقریباً 4 برابر شده است و از 17422 دانشجو در سال 1379 به 66701 دانشجو در سال رسیده است. 2020 افزایش یافته است.
بهرام سلواتی، مدیر دیده بان مهاجرت ایران در مراسم رونمایی از سالنامه مهاجرت ایران 1401 گفت: حکمرانی و حکمرانی، بی ثباتی اقتصادی، شرایط تحریم ایران، نوسانات قیمت ارز و تورم از عوامل مهم تأثیرگذار بر تمایل به مهاجرت است. مهاجرت به بیش از 8000 ایرانی شرکت کننده در نظرسنجی های بررسی تمایل و تصمیم به مهاجرت. همچنین نتایج آخرین بررسی ها در مورد تمایل و تصمیم به مهاجرت ایرانیان که در سالنامه مهاجرت در سال 1401 منتشر شده است، نشان دهنده بی ثباتی اقتصادی کشور، ناامیدی آینده، نحوه حکومت و مدیریت، وجود فساد نهادینه شده در کشور و دستیابی به رفاه و امنیت بیشتر یکی از مهم ترین عواملی است که دانشجویان در مورد مهاجرت به آن اشاره می کنند.
از سوی دیگر، وضعیت اجتماعی، سیاسی و فرهنگی از دیگر عواملی است که باعث افزایش نرخ مهاجرت شده است، یعنی دانشجویان و فارغ التحصیلان احساس می کنند که شأن و منزلت آنها رعایت نمی شود و حرف و نظرشان رعایت نمی شود. شنیده می شود، که باعث می شود آنها احساس ناامیدی کنند. از سوی دیگر، بی کفایتی مشاهده شده از سوی نخبگان کشور به نوعی باعث ایجاد حس تبعیض در آنها می شود.
آسیب های جمعی و بازتاب آن در جامعه دانشجویی
در تعریف «ترومای جمعی» در سایت کلینیک های روانپزشکی و روانشناسی آمده است: «ترومای جمعی نوعی فشار روانی است که بسیاری از افراد یک جامعه یا فرهنگ آن جامعه را تحت تأثیر قرار می دهد. این وضعیت روانی در پاسخ به یک آسیب مخرب همیشگی در سطح جامعه به وجود می آید. هر حادثه ناگواری که برای افراد یک جامعه اتفاق می افتد می تواند منجر به یک آسیب عمومی شود. این نوع رویدادها اغلب سیاست و احساسات ملی را تغییر می دهند و حتی می توانند بر تصمیمات شخصی افراد در جامعه مانند بچه دار شدن تأثیر بگذارند.
حملات تروریستی، سقوط هواپیما یا غرق شدن کشتی، قحطی، جنگ و درگیری نظامی، رکود اقتصادی، نسل کشی، بیماری های عفونی و بلایای طبیعی مانند سیل و زلزله از جمله حوادثی هستند که منجر به آسیب های جمعی می شوند. برای جامعه ای که از یک رویداد آسیب زا می گذرد، جهان دیگر مانند قبل نخواهد بود. کاهش عزت نفس و بحران وجودی، افسردگی، استرس و اضطراب، ترویج بی اعتمادی، افزایش مصرف مشروبات الکلی و مواد مخدر از آسیب های روانی ناشی از ضربه های عمومی است.
برخی از کارشناسان معتقدند در حالی که دانش آموزان به مشکلات، فشارها، نگرانی ها، بی عدالتی ها و غیره واکنش نشان می دهند. زودتر و بیشتر از سایر اقشار جامعه، ناامیدی و ناامیدی جمعی تأثیر بیشتری بر آنها خواهد گذاشت. به همین دلیل نگاهی به شرایط سخت اجتماعی و اقتصادی کشور نشان می دهد که در صورت اصلاح نشدن فضای دانشگاه باید منتظر سونامی ناامیدی و عدم سلامت روان در فضاهای دانشجویی و متعاقب آن جامعه باشیم.