سنگر به سنگر فتح بازارهای ایران

روسیه در تلاش است تا بازار گاز پاکستان را که ایران سال هاست تلاش می کند وارد آن شود، تصاحب کند.

اکنون سیاست روسیه را می توان فتح بازارهای نفت از قلعه به قلعه دانست. بازارهایی که وجودشان حتی در دست شرکای آن منعکس نمی شود.

روسیه پس از حمله به اوکراین با مشکلات زیادی مواجه شد. در دستور کار اتحادیه اروپا و غرب برای حمله به بازارهای انرژی و منابع درآمد روسیه بود. بر این اساس، محدود کردن قیمت‌ها و تلاش برای کاهش منابع درآمدی روسیه، حمله به این اقدامات است. تحریم ها علیه روسیه همچنان در حال تقویت است. تعیین سقف قیمت نفت و فرآورده های نفتی مسکو به عنوان یکی از آخرین تحریم ها علیه مسکو شناخته می شود.در بخش گاز، اتحادیه اروپا قصد دارد سقف جدیدی را برای قیمت خرید تعیین کند. سقف قیمت نفت روسیه 60 دلار، فرآورده های نفتی 100 دلار و گاز 180 یورو در هر مگاوات ساعت (MWh) است.

اروپا با اجرای طرح های ویژه سعی در کاهش وابستگی خود به نفت و گاز روسیه داشت و اتفاقا زمستان سخت برای اروپا و بی اثر بودن این هشتگ برای اردوگاه روسیه نتیجه همین اقدامات است.

تلاش روسیه برای کاهش وابستگی به نفت روسیه البته رویداد دیگری بود که روسیه را به شرق بازگرداند.

غرب دیگر در امان نیست

بازارهای غربی اکنون مکان امنی برای روسیه نیست و در نتیجه این کشور سعی دارد با تخفیف های ویژه برای مشتریان شرقی و آسیب بیشتر به نفت خود کنار بیاید.

در جولای سال جاری، بلومبرگ اعلام کرد که چین به مقصد مهمی برای نفت روسیه تبدیل شده است. نفت روسیه از زمان حمله مسکو به اوکراین تحریم شده است و مسکو از زمان حمله به همسایه خود در 24 فوریه به دنبال حفظ جریان صادرات نفت بوده است.

این تلاش روسیه منجر به افزایش رقابت با ایران در یکی از معدود بازارهای عرضه نفت خام این کشور شده است. مشتریان نفت ایران به دلیل تحریم های آمریکا به شدت محدود شده اند.

البته این خبرگزاری گزارش دیگری نیز منتشر کرد مبنی بر اینکه نفتکش هایی که در اوج تحریم ها به حمل و نقل نفت ایران کمک می کردند، اکنون نفت خام روسیه را حمل می کنند.

بلومبرگ به نقل از شرکت تحلیل کشتیرانی Vortexa می نویسد که از ابتدای بهار امسال، 11 نفتکش حامل نفت ایران، حمل نفت خام روسیه را آغاز کرده اند.

این فقط پای روغن نیست که درگیر است

بازارهای نفت و نفتکش تنها بازارهایی نیستند که از سوی همسایه شمالی تهدید می شوند. اتفاقاً روسیه برای کسب درآمد تمام بازارهای ایران را در معرض خطر نسبی قرار داد.

به عبارت دیگر، بازار فولاد ایران نیز به حدی با خطر زیان مواجه است که یکی از اعضای هیأت مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران گفت در چهار ماه گذشته بیش از هفتصد میلیون دلار از صادرات فولاد زیان دیده ایم. این سال

در دهه 1990، پس از تحریم نفتی اروپا، ایران بخش مهمی از میدان عمل خود را در آسیا مشخص کرد. اما اکنون با بحران شدیدی مواجه است که روسیه نیز در آن نقش دارد. گلوگاهی که می تواند دردسر بزرگی برای درآمد ناچیز نفت ایران در شرایط تحریم ایجاد کند

دلیل از دست دادن این بازار البته تخفیف های زیادی است که روسیه برای فروش و صادرات فولاد می دهد.

رقیب سنتی یا شریک سنتی

گرچه اکنون چرخش ایران به روسیه در عرصه سیاست خارجی ایران آشکارتر شده است، اما برخی معتقدند افزایش نزدیکی ایران و روسیه پس از سال 2014، ایران را از بازار جهانی گاز دور نگه داشته است.

پیش از این، دولت ایران برنامه های متعددی برای گازرسانی به اروپا داشت، اما این طرح ها هرگز عملی نشد. علی مجدی معاون سابق امور بین الملل وزارت نفت و از حامیان صادرات گاز به اروپا در سال 1392 با اشاره به تیرگی روابط ایران و روسیه تاکید کرد که این اتفاق خود می تواند عاملی برای افزایش شانس ایران برای ایران باشد. صادرات گاز به اروپا اما در «کیهان» همزمان در مقاله ای با عنوان «آب در کدام آسیاب؟!» منتشر کرد و به آن دسته از مقامات دولتی که در بحران روابط غرب و روسیه خواستار صادرات گاز ایران به اروپا بودند حمله کرد.

حسین شریعتمداری در این مقاله می نویسد که توقف صادرات گاز روسیه به اروپا «انتقام الهی از آستین روسیه بیرون می آید».

در حال حاضر اروپا دیگر دخالتی ندارد. اگر تا دیروز ایران تلاشی برای ورود به عرصه عمل روسیه در اروپا نداشت، امروز روسیه در تلاش است تا وارد بازار محدود ایران در شرق شود. اخباری از مذاکرات روسیه و پاکستان در خصوص صادرات گاز همسایه شمالی ایران به همسایه شرقی منتشر شده است.

در سپتامبر سال جاری، محمد شهباز شریف، نخست وزیر پاکستان و ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه؛ آنها در مورد ساخت خط لوله گاز بحث کردند. نتیجه این گفتگو به معنای واگذاری بازار گاز پاکستان به روسیه است.

این در حالی است که ایران قبل از روسیه برنامه صادرات به این کشور را داشت، اما بر اساس اعلام مصدق مسعود مالک وزیر نفت و گاز پاکستان، این کشور دیگر حاضر به پیشبرد پروژه گاز نیست. با ایران! پوتین همچنین اخیراً نسبت به ارسال گاز از طریق دریای سیاه و تبدیل ترکیه به قطب گاز اروپا ابراز امیدواری کرده است. اتحاد روسیه با کشورهای شرقی امکان حذف ایران از بازار انرژی را تقویت می کند. اکنون دولتمردان نه تنها به حاشیه سازی کشور فکر نمی کنند، بلکه همواره با خوش بینانه دایره همکاری خود را گسترش می دهند.

نتیجه چنین اتفاقاتی ناکارآمدی جایگاه ایران در آسیا، بازار سنتی دیرینه کشور است.

در دهه 1990، پس از تحریم نفتی اروپا، ایران بخش مهمی از حوزه نفوذ خود را در آسیا تعریف کرد، اما اکنون با یک مخمصه جدی مواجه است. گلوگاهی که می تواند دردسر بزرگی برای درآمد ناچیز نفت ایران در شرایط تحریم ایجاد کند. تاریخ ایران و روسیه اکنون به نقطه مهمی رسیده است. نکته ای که تلخی این رابطه را بیش از شیرینی مسیر ناشناخته در کام ایران خواهد گذاشت.