روز جدید ابراهیم رئیسی در سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری وعده های زیادی داد و از حکومت داری انقلابی صحبت کرد. با همین وعده ها بود که از سوی هوادارانش لقب بت شکن به وی داده شد و موفق به ورود به شبانی شد اما اکنون که نزدیک به یک سال از ریاست وی و تکیه بر صندلی ریاست قوه مجریه می گذرد، یک سال است. که در آن به سختی می توان نقطه ای قابل اعتماد برای حل همه جانبه مشکلات و تحقق وعده های دولت سیزدهم پیدا کرد.
امتیاز از دست رفته
پس از روی کار آمدن دولت سیزدهم، موضوع رسانه هایی که بارها از دولت انتقاد می کردند، ترکیب کابینه سیزدهم بود. این رسانه ها در گزارش های تحلیلی خود مدعی شدند: کابینه رئیسی را باید دولت سوم احمدی نژاد نامید! دولت رئیسی برخلاف دولت روحانی از پایگاه بسیار خوبی در بین اصولگرایان برخوردار است، مجلس نیز با دولت وی همسو بود و در همان ابتدای کار از 19 وزیر پیشنهادی وی 18 وزیر به راحتی از مجلس رای اعتماد گرفتند.
دولت یک ربع از عمر خود با اعتراضات پایه اجتماعی اصولگرا و تشکیل دهندگان آن مواجه بوده که مواضع خود گواه آن است. اکنون کار به جایی رسیده است که بسیاری از نمایندگان در آستانه انتخابات مجلس به انتقاد از وی می پردازند تا موکلان خود را برای کسب رای قانع کنند که نمونه ای از این انتقادات اظهارات معتبی ذوالنوری یکی از نمایندگان اصولگرای مجلس بود. پارلمان که دولت پرزیدنت تویی را توصیف کرد، گفت: «دولت رئیس جمهور مانند کسی است که روی تردمیل می دود و خیلی دور نمی شود. امروز نقطه (الف) و (ب) شما برای ارزیابی اینکه آیا پیشرفتی در امور وجود دارد یا خیر کجاست؟ »
احمد مزنی نماینده اصلاح طلب مجلس دهم در بررسی عملکرد یکساله دولت سیزدهم گفت: منصفانه ترین انتقاد به دولت سیزدهم و مجلس یازدهم و تثبیت قدرت در سال گذشته که یک سال گذشته است. سال بعد از انتخابات ریاست جمهوری نشان داد که تثبیت قدرت فرضیه درستی برای حل مشکلات مردم نیست. چرا که کار نهادهای اجرایی نه تنها مشکلی را حل نکرد، بلکه بر مشکلات کشور افزود.» این انتقادات تنها به صحبت های نمایندگان مردم خلاصه نمی شود، بلکه در آن مدت وزیر کار و رفاه اجتماعی بوده است. دولت رئیس جمهور استعفا داد و تعدادی دیگر از وزرا استیضاح شدند.
وعده های شکسته
رئیسی نه تنها به بسیاری از وعده های خود عمل نکرده است، بلکه بدون بیهوشی و مسکن، پیکر رو به مرگ اقتصاد کشور را مستقیماً تحت عمل جراحی قرار داد، هرچند برخی کارشناسان معتقدند این عمل اقتصادی ضروری بوده، برخی دیگر نیز برای یکبار انجام آن ضروری است. اجرای بدون فراهم شدن شرایط اجرای آن و در شرایط سخت تحریم شوک شدیدی به معیشت مردم وارد کرد که پس از این تصمیم قیمت برخی مواد غذایی و خوراکی ها، اجاره بها و… افزایش یافت که اعتراض شدید مردم را به دنبال داشت. اعتراضاتی که ابتدا از خوزستان شروع شد، اما کم کم در شهرهای دیگر شروع به اعتراض کرد که این تصمیم دولت در کنار اجرای همزمان جراحی اقتصادی در برخی دیگر از حوزه های اقتصادی، فشار تورم و گرانی را بر توده مردم افزایش داد. آنقدر که این روزها کمتر کسی راضی است او از کار دولت ریاست جمهوری صحبت کرد.
سیاست های پوپولیستی شکست خورده
یکی از انتقادات وارده به دولت رئیس جمهور اتخاذ سیاست غلط در برابر اعتراضات مردمی است. دولت رئیس جمهور ابتدا برای کاهش انتقادات، برخوردهای لفاظی، ظواهر و حرکات پوپولیستی را در دستور کار خود قرار داد، اما به نتیجه نرسید، زیرا اینها ترفندهای شناخته شده مردم از دیرباز بود. سیاست سفر استانی نیز نتوانست منتقدان رئیسی را قانع کند زیرا هزینه های آن بیش از دستاوردهای فرضی بود و حتی اعتراض بسیاری از حامیان رئیسی را برانگیخت و تقویت برخی محدودیت های فرهنگی از جمله سخت گیری حجاب نیز نتوانست مسیر حرکت را تغییر دهد. انتقاد از افکار عمومی و این سیاست ها نیز در شرایط فعلی به لیست بی تدبیری دولت اضافه شده است. رئیسی عملا اقتصاد کشور را مشروط به برجام نیز کرده است که واکنش بازار به خبر مذاکرات هسته ای نیز گواه این مدعا است.
کار گم شده
یکی دیگر از وعده های ابراهیم رئیسی در تبلیغات انتخاباتی ایجاد یک میلیون شغل جدید در سال بود. انتشار گزارش نرخ بیکاری که عملکرد دولت رئیس جمهور در 9 ماه گذشته را نشان می دهد، نشان از کاهش اشتغال در دوره ریاست جمهوری وی دارد.100 هزار فرصت شغلی در بخش صنعت در بهار 2022 نسبت به بهار 2021 از دست رفته و همچنین در بخش کشاورزی، آنها با بالاترین سطح بیکاری در دوره یاد شده مواجه هستند، با 470 هزار نفر که شغل خود را از دست داده اند که نشان دهنده نرخ بیکاری 10 است. تنها بخشی که در این 9 ماه با افزایش اشتغال مواجه شد، بخش خدمات بود که کمترین بهره وری را ایجاد کرد.
بورس تهران نیز در سال اول ریاست جمهوری ۶ واحد افزایش یافت. همراه با 4 درصد از شاخص کل که نسبت به تورم ماهانه این 12 ماهه که 44.35 درصد است عملکرد ضعیفی را برای بازار سرمایه نشان می دهد. این بازدهی پایین باعث کاهش اعتماد سرمایه گذاران به بازار شده است بنابراین نیاز اصلی بورس تهران اعتماد مردم به این بازار حیاتی است.ابراهیم رئیسی قول داده بود که بازار سهام را ساماندهی کند اما پس از این مدت تیم اقتصادی وی این کار را نکرد. اقدام موثری برای جلوگیری از زیان سرمایه گذاران و در روزهای اخیر انتقادات گسترده از عملکرد دولت آقای رئیسی در بورس به حدی است که تعدادی از نمایندگان مجلس گفته اند دولت در این مدت نقش «تماشاگر» را ایفا می کند.
سیاست خارجی تعریف نشده
رئیسی همچنین معتقد بود که می تواند مشکلات با همسایگان را حل کند اما نزدیکی با همسایگان بیش از حرف بود و در عمل در گسترش روابط تجاری با کشورهای همسایه اتفاق خاصی نیفتاد. دولت تکمیل برجام است که متأسفانه از یک سو بلاتکلیفی دولت و از سوی دیگر مداخله کشورهای مداخله گر مانند روسیه، اسرائیل و عربستان سعودی که منافعشان در شکست است. برجام، برجام را بین زمین و هوا نگه داشت و آثار بسیار مخربی در تمامی عرصه های سیاسی اعم از اجتماعی، داخلی و بین المللی داشت.
تاج یک سکه دو رو است
در این میان شرایط ویژه کرونا و واردات واکسن هم خوب بود و هم بد. شرایط بیماری کرونا روزهای تلخ و بدی را برای مردم ایران رقم زد و روحانی علی رغم مقاومت مجبور به واردات واکسن شد اما این واکسن ها با روی کار آمدن یک رئیس دولت وارد ایران شد. از این رو فرصتی را غنیمت شمرد. آمد و مورد استفاده قرار گرفت و واکسیناسیون به گونه ای انجام شد که نتایج خوب به حساب رایضی واریز شد و طرفداران وی مدعی شدند که دولت رایضی توانسته این بیماری را کنترل کند. و سر و صدای زیادی به پا کرد و تولید واکسن های داخلی با چالش بزرگی روبرو شد.
از دست دادن سرمایه اجتماعی
دولت رئیس جمهور در یک سال گذشته نه تنها نتوانست سرمایه اجتماعی خود را بازتولید کند، بلکه تعدادی از همراهان خود را نیز از دست داد.محسن رهامی در این باره می گوید: به نظر من دولت سیزدهم در یک سال از بازتولید نشد. سرمایه اجتماعی چندان موفق نبود و اگر انتخابات مجدد رئیس جمهور در مرداد یا شهریور برگزار شود، آقای رئیسی آرای خرداد 1400 را نخواهد داشت. از نظر کمی اکثریت را تشکیل می دهند. مردم واقعاً در هم می شکند و اعتراض اکثریت عظیم جامعه اعم از معلمان، کارگران، کارمندان، مستمری بگیران، بازرگانان و حتی جانبازان جنگ تحمیلی و سایرین سر به فلک کشیده است.
باید دید رئیسی در آینده چه خواهد کرد…