در هفته های اخیر و با جدی شدن خبر انتخاب علیرضا زاکانی به عنوان دستیار ویژه رئیس جمهور، زمزمه هایی مبنی بر جدایی وی از شهرداری تهران نیز به گوش می رسید. اما خیلی زود زاکانی در حاشیه جلسه شورای دولت اعلام کرد که شهرداری تهران را ترک نمی کند، اما در صورت تایید شورای دولت، موظف به حفظ سمت و ایجاد شغل بیشتر برای متکدیان، کودکان خیابانی، معتادان متجاهر و افراد ضعیف اجتماعی.داشتن
اشاره او به این مأموریت جدید به نامه ای بازمی گردد که شهرداری اواخر زمستان گذشته به رئیس جمهور نوشت. نامه ای که هم اکنون در کمیسیون اجتماعی به دولت در حال بررسی است و احتمال تایید آن بسیار زیاد است. در این نامه شهرداری پیشنهاد می کند؛ مسئول امور کودکان خیابانی باشد. این وظیفه ای است که طبق قانون بر عهده سازمان اجتماعی است و شهرداری تنها با کمک و همکاری سازمان های مردم نهاد فعال در این زمینه می تواند به سازمان اجتماعی کمک کرده و در این امر دخالت کند.
در آخرین صحبتهای زاکانی، محدوده ماموریت جدید بسیار بیشتر از مطالبه نامه اسفند سال گذشته است. بنابراین تقریباً همه موارد آسیب های اجتماعی را شامل می شود. وی روش انجام این ماموریت جدید و همچنین سایر تجربیات کاری خود را جهادی توصیف کرد و در نشست خبری که در اردیبهشت ماه برگزار شد، گفت: «همه سازمانها به وظایف خود عمل میکنند و شهرداری نیز باری را بر دوش میکشد. زمین.”
اما شرح ورود جهادی به حوزه عملکردی سازمان اجتماعی، مسئولان اجتماعی را نسبت به این قضاوت قریب الوقوع بی پاسخ نگذاشته است.
تداخل کار خطرناک
روز گذشته علی محمد قدری رئیس سازمان اجتماعی کشور گفت: سلب مسئولیت از سازمانی به نام سازمان اجتماعی در اختیار یک نفر نیست. ما اختیارات قانونی داریم و قانون مشخص می کند که نهادها طبق نظام ها و قوانین فوق دستورات جاری کشور و دستورات برنامه ای این امور را دنبال کنند.
اگرچه در بسیاری از کشورهای دنیا رسیدگی به وضعیت کودکان کار و آسیب های شهری بر عهده شهرداری هاست، اما در این میان برخی افراد این سوال را مطرح می کنند که شهرداری تهران که تاکنون توانسته اساسی ترین مسائل محوله را مدیریت کند. آن توسط قانون؛ چون ساماندهی دستفروشان خیابانی وجود ندارد، توسعه کیفی حمل و نقل شهری، نظافت شهری، ساخت و ساز و معماری مناسب، رفع آلودگی هوا و هزاران چیز ریز و درشت دیگر، با تکیه بر این مهارت، مسئولیت های جدیدی را بر عهده می گیرد؟ ماموریت هایی که برخی آن را موازی کاری می نامند که باعث می شود نهاد حقوقی مسئول در یک حوزه خاص به دلیل دخالت گروه های موازی، اندکی کارایی خود را از دست بدهد.
ماموریت آتی زاکانی در اموری که بر اساس قانون بر عهده سازمان اجتماعی کشور است، صدای اعتراض محمدرضا حیدرهایی، رئیس سابق دفتر آسیبهای اجتماعی سازمان مراقبتهای اجتماعی را برانگیخت که سرپرست معاونت اجتماعی شد. مساعدت منطقه آزاد کیش در ابتدای تیرماه و در پاسخ به این سوال گفت: بهتر است هر نهادی فقط به وظایف خود عمل کند.
حیدرهایی به ایلنا گفت: در مورد کودکان کار و بی سرپرست چند نکته مهم وجود دارد، اول اینکه از 15 هزار و 500 کودک کار و بی سرپرست شناسایی شده در کشور، تنها 3 هزار کودک در تهران هستند و این بدان معناست که مشکل اصلی کشور نیست. در تهران و این مشکل در همه جای کشور وجود دارد. ثانیاً علل و عوامل مختلفی در پیدایش و گسترش کودکان کار و خیابان نقش دارند، مانند فقر، مهاجرت و فرهنگ.
به گفته وی، «ادعای حل مشکلات کودکان کار و بی سرپرست در یک سال به دلیل عدم آگاهی کافی از دلایل و عوامل پیدایش کودکان کار و بی سرپرست است».
رئیس سابق دفتر مستضعفان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور گفت: یکی دیگر از مشکلات کودکان کار و بی سرپرست این است که بیش از 80 درصد از 14 هزار و 500 کودک کار و بی سرپرستی که شناسایی شده اند، اتباع کشورهای دیگر و بیشتر هستند. 60 درصد از این 80 درصد حل نشده است و بنابراین به سادگی و تنها با تلاش یک دستگاه یا موسسه نمی توان مشکل کودکان کار و بی سرپرست را به صورت قطعی حل کرد.
دل های فعالان مدنی در حوزه آسیب های اجتماعی از شهردار تهران
در حالی که زاکانی در مصاحبه اخیر خود با خبرنگاران با چهره ای خندان از خدمت رسانی بیشتر به کودکان خیابانی و دیگر افراد محروم صحبت کرده است. در همین راستا فعالان سمن ها خاطره چندان خوبی از عملکرد شهردار فعلی تهران در معدود مناطقی که جای مداخله در اداره شهر وجود دارد، ندارند.
طبیعی است که کارشناسان آسیب های اجتماعی و دست اندرکاران این حوزه در گام اول نیازمند زیرساخت های مناسب برای ادامه فعالیت هستند. به گفته بخش بزرگی از این فعالان، این زیرساخت ها در گذشته با کمک شهرداری تامین یا حداقل حفظ شده است. اما مسئولان شهرداری تهران در دو سال اخیر نه تنها همکاری و تعامل قبلی با نهادهای غیردولتی را متوقف کردند، بلکه با تمام قوا و با بهانه ها و روش های مختلف مانع از ادامه فعالیت آنها شدند.
«متولی امور کودکان خیابانی» بودن؛ این مسئولیت سنگینی دارد و به هیچ وجه با کارنامه زاکانی همخوانی ندارد. اما در این مسئولیت جدید به هیچکس جز رئیس جمهور پاسخ نمی دهد، بنابراین نگران پایان کار نخواهد بود.
به همین دلیل انتصاب زاکانی به عنوان دستیار ابراهیم رئیسی در امور کودکان و متکدیان ابهامات و سوالاتی را ایجاد می کند. طاهره هاروش، فعال اجتماعی و مدیرعامل انجمن حمایت از کودکان به فرازدیلی گفت: امروز با شهرداری درگیری داریم. ما مرکزی به نام خانه کودک ناصرخسرو در تهران داریم که سال هاست در خدمت کودکان کار است. بیش از 20 سال است که در این مرکز مشغول به کار هستیم. از زمانی که آقای زاکانی شهردار شد، این دومین بار است که حکم تخلیه می گیریم. از طرفی بخشی از خانه کودک در اختیار فرد دیگری قرار می گیرد. از این اقدام شکایت کردیم اما شهرداری سند رسمی مبنی بر واگذاری این قطعه به این فرد و سند مالکیت وی بر این قطعه ارائه نکرد. در حالی که قصد داشت در ازای بدهی این تراکت را به این آقا تسلیم کند.
سپیده علیزاده یکی دیگر از فعالان حوزه آسیب های اجتماعی درباره شهردار فعلی تهران گفت: 18 سالی که در این حوزه فعالیت دارم شامل تصدی 4 شهردار است. شهرداری زاکانی از نظر تعامل با نهادهای غیردولتی، کارشناسان حوزه آسیب های اجتماعی و ارائه خدمات به معتادان متجاهر، زنان و مردان در جعبه مقوایی خوابیده، کودکان کار و کودکان جمع آوری زباله بدترین دوره ای است که دیده ام. من شهرداري را ديدهام كه وقت گذاشت و از اقامتگاهها و مراكز ما سر زد و به حرفهاي ما گوش داد. با توجه به او؛ تیم زاکانی توهم دانش دارد و فکر می کند در هر زمینه ای توانمند است.
با وجود واکنش منفی برخی فعالان آسیب اجتماعی به احتمال متولی آسیب های اجتماعی در شهر توسط شهرداری، به نظر می رسد قطار تصمیم گیری بدون ترمز جلو می رود. حتی اگر اظهارات سوسیالیست ها را بدبینانه بپذیریم، نگاهی به برخی از انتصابات شهرداری در دوره اخیر نشان می دهد; تهدیدها حتی در انتخاب مدیر هم امتیاز خوبی ندارند. بنابراین در روزهای اخیر خبر رسید که عکاس پای گل آلود زاکانی سرپرست شهرداری منطقه 17 تهران شد!
در عین حال شهردار فعلی تهران از خدمات بیشتر به کودکان خیابانی و دیگر افراد ضعیف اجتماعی می گوید و فعالان اجتماعی و سمنی ها خاطره چندان خوبی از عملکرد زاکانی در این زمینه ندارند.
شهردار تهران طی حکمی رضا سیفی را به عنوان سرپرست منطقه 17 تهران منصوب کرد. رضا سیفی در مهرماه 1400 دستیار رسانه ای شهردار تهران شد و در پرونده او فقط دبیر جشنواره های فرهنگی، هنری و ورزشی شهرداری دیده می شود. این در حالی است که برخی از اعضای شورای اسلامی شهر تهران نیز از انتصاب سیفی گلایه دارند و معتقدند این انتصاب فاقد شرایط مندرج در طرح طبقه بندی مشاغل شهرداری تهران است.
این در حالی است که مدیریت پایتخت و مابقی امور آن برای شهرداری که انتصاب آن با رای دیوان عدالت اداری غیرقانونی است، سنگینی می کند که هیأت دولت لباس دیگری را بر پیکر زاکانی دوخته است. لباسی که مسئولیت زیادی به دوش می کشد و به هیچ وجه با کارنامه و رفتار او همخوانی ندارد. زاکانی در این نقش جدید اما پاسخگوی هیچکس جز رئیس جمهور نیست، بنابراین نگران پایان کار نخواهد بود.