روز جدید : حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی یا پول ملی یکی از پرحاشیه ترین و پر سر و صداترین اخبار اقتصادی است که شاهد آن بوده ایم. بسیاری بر این باورند که حذف ارز دولتی از همان ابتدا یک اشتباه بوده و جز تنگ کردن سفر و معیشت مردم هیچ کاری برای مردم و جامعه نداشته است. علاوه بر این، برخی از اقتصاددانان با جایگزینی 4200 تن مخالف هستند زیرا شرایط زندگی مردم را بیش از گذشته دشوار می کند. به نظر می رسد تیم اقتصادی دولت و مجلس بر سر حذف ارز ترجیحی که از سوی رئیس جمهور ابلاغ و در مجلس ارائه شده به توافق رسیده اند. ستاره صبح در این رابطه گفت وگویی با دکتر مرتضی افگه، تحلیلگر اقتصادی و استاد دانشگاه داشته است که در ادامه می خوانید:
سه شنبه شب گذشته آقای رئیسی به طور رسمی از حذف 4200 نفر به برخی از اقتصاددانان خبر داد. الان با دانگرید 4200 و چیزی که میگن 17500 عوض میشه. چگونه تحلیل می کنید؟
به نظر من اثر روانی بالایی خواهد داشت که گران تمام می شود. سپس شاهد افزایش قیمت خواهیم بود. در افزایش قیمت برخی کالاها شکی نیست اما اینکه دولت ها چگونه می خواهند این افزایش قیمت را جبران کنند جای سوال دارد. بدیهی است موجودی الکترونیکی یا افزایش یارانه وجود خواهد داشت که آن هم موقتی است و قابل توقف نیست. برای بهبود اقتصاد، ارز ترجیحی را رسما لغو نخواهیم کرد، اما توده مردم نسبت به قبل کوچکتر و معیشت از قبل دشوارتر خواهد شد.
مقامات معتقدند که حذف ارز ترجیحی وضعیت را بهبود می بخشد، اما واقعیت این است که بدتر خواهد شد. از آنجایی که دولت در حال حاضر پول نقد ندارد و با علم به اینکه پول ندارد، این کار را کرد. اگر پازل ها را کنار هم بگذاریم، می توان نتیجه گرفت که هدف دولت جبران کسری بودجه است. بنابراین، او چشمان خود را روی خطر احتمالی و احتمال تنش سیاسی می بندد. بعد از حذف 4200 تومان قطعا عواقبی خواهیم داشت.
وضعیت بازار ارز را چگونه تحلیل می کنید؟
متأسفانه قیمت دلار بیش از دو تا دو هزار و پانصد تن افزایش یافته و مقابله با این معضل برای مسئولان سخت شده است. این را هم اضافه کنم که باید منتظر افزایش بیشتر دلار باشیم. سوال این است که آیا دولت می تواند از عهده این وضعیت برآید که بعید می دانم.
دولت باید چه حکمرانی یا استراتژی را اجرا کند؟
در حال حاضر دولت در مورد لغو ارز ترجیحی سردرگم است و هر کدام از وزرای آن حرفی می زنند که علمی و منطقی نیست. به نظر من تنها راهی که دولت می‌تواند در پیش بگیرد این است که در کوتاه‌مدت به موضوع تحریم‌ها رسیدگی کند و بتواند تصمیمی برای لغو تحریم‌ها را اجرایی کند. در غیر این صورت، آنها نمی توانند در کوتاه مدت کاری در داخل انجام دهند. کسری بودجه دولت را در شرایط سختی قرار داده است که متاسفانه با افزایش قیمت ارز می خواهد کسری را ببندد. او قطعا موفق می شود اما سوال اینجاست که او چگونه می خواهد با تبعات جامعه و معیشت مردم مقابله کند؟
خیلی ها معتقد بودند ساخت ارز 4200 تومانی یا جهانگیری اشتباه است و چرخه تولید ما را بدتر از آنچه هست کرده است. شما در مورد آن چه فکر میکنید؟
خیر به نظر من چنین استدلالی درست نیست. اگر ارز 4200 تومانی نبود، باید دارو تهیه می‌کردیم و برخی از مواد غذایی عرضه‌شده با این ارز بسیار گرانتر می‌شد و فشار بیشتری بر دهک‌های پایین جامعه وارد می‌شد. آنها استدلال های گمراه کننده زیادی دارند، به ویژه برای اقتصاددانان بازار آزاد، که فشار زیادی را وارد می کنند. الان هم دولت را متقاعد کرده اند که در شرایط فعلی آن 4200 تن را کاهش دهد. اگر ارز 4200 تومانی نبود باید اجناس بسیار گرانتر از الان می خریدیم به ویژه داروهایی که مورد نیاز اقشار آسیب پذیر جامعه است.
برخی معتقد بودند ارز 4200 تومانی زمینه رانت و فساد را در بدنه اقتصاد افزایش داده است. شما در مورد آن چه فکر میکنید؟
من بارها در مصاحبه ها گفته ام که اجاره به خودی خود یک چیز منفی نیست. رانت ابزاری است که توسط دولت ها در کشورهای در حال توسعه برای پر کردن نابرابری های اقتصادی استفاده می شود. یارانه ای که می دهند اجاره یا جذب سرمایه گذار در مناطق محروم است تا 10 سال از مالیات معاف شوند. اجاره خود بد نیست. زمانی که اجاره ها بد یا منفی می شوند که برخی افراد از آن سوء استفاده می کنند. باید جلوی عاملانی که تعدادشان کم نیست گرفته شود. قوه قضائیه باید در این زمینه اقدام اساسی برای جلوگیری از این گونه فسادها انجام دهد. متاسفانه تاکنون چنین اقدامی صورت نگرفته است.
بحث افزایش یارانه ها را مشخصا خواهیم داشت اما دائمی نخواهد بود و احتمالا دولت در ماه های آینده این مبلغ را به ایمیل تبدیل خواهد کرد. تحلیل شما در مورد این موضوع چیست؟
مسئولان افزایش قیمت ارز را در نظر دارند تا بتوانند بخشی از آن را جبران کنند. اما معمولا به دلیل ناکارآمدی این قسمت، دولت نمی تواند درآمدها را به خوبی تقسیم کند، اما از سوی دیگر با یک سفارش قیمت ها را افزایش می دهد و در نتیجه قدرت خرید بسیاری از مردم کاهش می یابد. از این منظر می خواهند یارانه ها را افزایش دهند و از طریق کارت های الکترونیکی به ملت پول بدهند اما چون این پول ثابت است در نهایت شاهد افزایش تورم و کاهش قدرت خرید مردم خواهیم بود.
به نظر شما حذف ارز ترجیحی در حال حاضر به نفع اقتصاد و جامعه نیست. درست است، واقعی؟
آره. حذف ارز 4200 به هیچ وجه به نفع مردم نیست، مخصوصاً در آن اقشار کم درآمد، حتی به نفع قشر متوسط جامعه نیست و قیمت ها بالا می رود و قدرت خرید خیلی ها در حال کاهش است. همانطور که گفتم، افراد فقیر روز به روز فقیرتر می شوند و افراد طبقه متوسط روز به روز به زیر خط فقر می افتند. مهمتر از همه، شاهد تورم بی سابقه خواهیم بود.