روز جدید : مشکل مهاجرت برگشتی از تهران پدیده جدیدی نیست. بر اساس آمار ارائه شده از سوی موسسه آمار ایران در رابطه با جمعیت و مسکن، بین سال های 90 تا 95، 404 هزار و 996 نفر به تهران مهاجرت کرده اند و 369 هزار و 288 نفر در پایتخت زندگی خود را ترک کرده اند. به زادگاهشان برگشتند یا شهرشان تهران بود و مجبور به کوچ شدند.
در موج جدید مهاجرت از تهران، شهرهای حاشیه ای پایتخت به مقصد مهاجران تبدیل شده اند، به این معنا که مهاجران همچنان در شهر تهران شغل یا پیوندهای خانوادگی دارند و این مشکل مشکل این نوع مهاجرت را دوچندان می کند. این در حالی است که تا سال 1395 بیشترین مهاجرت های برگشتی از تهران به استان های شمالی کشور، استان البرز و جزیره کیش بوده است. خبر تعطیلی مدارس مناطق حاشیه ای تهران به دلیل مهاجرت بازگشت از پایتخت نشان می دهد که بار سنگین این پدیده بر دوش وضعیت تحصیلی دانش آموزان مهاجر ساکن این مناطق است. مهاجرت که معمولا با هدف بهبود وضعیت معیشتی انجام می شود در شکل جدید خود وضعیت عجیبی دارد چرا که در برخی مناطق حاشیه ای شهر تهران زیرساخت های اقتصادی، اجتماعی و آموزشی مناسبی برای ورود این حجم از مهاجران وجود ندارد. مسعود بهرامی مدیرکل آموزش و پرورش شهرستان های استان تهران با اعلام این خبر که امسال بیش از 70 هزار دانش آموز به تعداد دانش آموزان حاشیه شهر تهران اضافه می شود، به همشهری گفت: حداقل به دو هزار کلاس درس نیاز داریم. برای پذیرایی از این دانشجویان تازه وارد. در حالی که امسال 95 مدرسه دولتی در این شهرها ساخته شده است، پیش بینی می شود تنها نیمی از این مدارس تا آغاز سال تحصیلی به بهره برداری برسد. بر این اساس، به گفته بهرامی، افزایش تعداد دانش آموزان در این شهرستان ها در سال جاری منجر به توسعه تعدادی از مدارس می شود. این در حالی است که ظرفیت مدارس دولتی این مناطق با چالش مواجه است. در سال 1396، مسئولان آموزش و پرورش اعلام کردند که بر اساس آمار وزارت آموزش و پرورش، شهرهای تهران، پردیس و شهریار بیشترین مشکل را در حوزه سرانه فضای آموزشی دارند. مسلما روند فزاینده مهاجرت باعث افزایش مشکلات تحصیلی ساکنان این مناطق و مهاجران جدید خواهد شد. به گفته بهرامی، در سال تحصیلی 1401-1401 میانگین تراکم دانش آموزان در کلاس های درس در شهرستان های استان تهران 31.8 بوده است. یعنی در هر کلاس کمتر از 32 نفر که با توجه به شیوع مجدد کرونا، حضور دانش آموزان در کلاس های با تراکم کمتر ضروری است. بهرامی معتقد است مهاجرت اتباع افغانستان پس از روی کار آمدن طالبان به افزایش جمعیت شهروندان در حاشیه دامن زده است و بخشی دیگر از این جمعیت رو به رشد را مهاجران دیگر شهرها و روستاهای تهران تشکیل می دهند. به علاوه گرانی مسکن و سایر مشکلات اقتصادی بسیاری از خانواده های ساکن تهران را به سمت مناطق حاشیه ای آن شهر سوق داده است.
سال تلخی که برخی از مستاجران را از تهران بیرون راند، با افزایش رسمی نرخ اجاره بها آغاز شد و اگرچه دولت سقف افزایش اجاره بها را در سال 1401 در تهران 25 درصد اعلام کرد، اما بر اساس گزارش منتشر شده از سوی معاونت . و اداره ساخت و ساز وزارت راه و شهرسازی که داده های آن از سامانه ثبت معاملات املاک کشور استخراج شده است، متوسط اجاره بهای یک مترمربع واحد مسکونی در تهران در اردیبهشت ماه امسال به 126 هزار و 900 تومان رسید که در مقایسه با با 84800 تومان در اواخر دهه 1400 نزدیک به 50 درصد افزایش این رقم در تابستان و اوج واگذاری ملک در برخی مناطق به 100 درصد رسید. بر اساس اطلاعات منتشر شده در «ملک رادار» که موتور جستجوی خرید و فروش آگهی های مسکن و اجاره است، تعداد آگهی های مسکن حاشیه شهر پایتخت در 6 ماهه دوم سال 1400 حدود 719 هزار آگهی است. که در مقایسه با درصد آگهی های منتشر شده در مناطق مختلف تهران رقم قابل توجهی است. این یک انعکاس است. علاوه بر این، داده های آگهی های اجاره نشان می دهد که 18 درصد از کل آگهی ها مربوط به حومه شهر تهران و مابقی مربوط به پایتخت است. به گزارش رادار اقتصادی، داده های منتشر شده در «ملک رادار» نشان می دهد که به غیر از حومه تهران، تخلیه مستاجران از تهران در مسیر استان البرز و شهر کرج نیز صورت گرفته است. بدین ترتیب در نیمه دوم دهه 1400، یک سوم کل تبلیغات استان البرز مربوط به حومه کرج بود، در حالی که در نیمه اول دهه 1400 این نسبت یک چهارم بود. بر این اساس گرانی مسکن در شهرهای تهران و کرج و مجاورت برخی از حومه های تهران و کرج بسیاری از خریداران و اجاره نشینان را به سمت حومه سوق داد. و حومه شهر به شکلی بی سابقه در حال رشد هستند.