روز جدید مذاکره کننده ارشد هسته ای ایران دیروز پس از چند روز سکوت از سوی حامیان خود، تلاش کرد به انتقادها و تمسخرها درباره سفر اعلام نشده خود به مسکو پس از مذاکرات برجام در دوحه پاسخ دهد.
چهارشنبه گذشته پس از پایان مذاکرات برجام در دوحه، اعلام شد که مذاکره کنندگان برای رایزنی به پایتخت های خود بازگشته اند. علی باقری کنی و هیئت همراه دوحه را نه به مقصد تهران که به مقصد مسکو ترک کردند و ساعتی بعد میخائیل اولیانوف نماینده دائم روسیه در سازمان های بین المللی در توییتر از حضور خود در مسکو خبر داد.
هیچ کس فکر نمی کرد روزی سرنوشت برجام از خاک اوکراین بگذرد. اما این روزها هر پیشروی و پسرفتی در داخل کشور باعث تیرگی روابط بین شش قدرت طرفدار ایران در توافق هسته ای شده است.
در واقع سفر باقری به طور رسمی اعلام نشد اما طرف روسی این خبر را در توییتر و نه در فضای مجازی منتشر کرد. بر اساس این توییت، باقری در این سفر با سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه دیدار و گفتگو کرد. دیداری که اولیانوف آن را «تبادل نظری بسیار حرفه‌ای» خواند، اما منتقدان در ایران آن را پرده‌ای آشکار از شرق‌شناسی توسط دولت رئیس‌جمهور و تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای او می‌دانستند.
به همین دلیل است که سفر غیرمنتظره باقری کنی به روسیه بلافاصله پس از دیدار دوحه، انتقادات تند جبهه علیه دولت را در پی داشت. علی مطهری به کنایه در صفحه توئیتر خود نوشت: «سیاست شرق‌شناسی در ایران به جایی رسیده است که قبل از مذاکرات دوحه، وزیر امور خارجه روسیه به ایران می‌آید، یعنی این مذاکرات بدون حضور ما، با اجازه ما و بلافاصله. پس از مذاکرات دوحه، یک تیم مذاکره کننده ایرانی برای گزارش و دریافت دستورالعمل بدون گزارش به مردم به مسکو می رود.
فقط بهانه ای برای یک اتهام بزرگ
در طول این چند روز و با ادامه انتقادها از سفر غیرمنتظره باقری به مسکو، هوادارانی مانند کیهان ضمن حمایت از عملکرد تیم مذاکره کننده، به طرز چشمگیری در این مورد سکوت کردند. در نهایت باقریکانی دیروز در پاسخ به این سوال که چرا بلافاصله پس از مذاکرات برجام در قطر به جای تهران دوحه را به مقصد مسکو ترک کرد؟، گفت: در جریان مذاکرات با همه طرف های مذاکره از جمله چین دیدار و با روسیه رایزنی کردیم. با توجه به شرایط کرونا، چین شرایط سفر مناسبی ندارد، بنابراین ما از طریق سفارت چین در تهران و سفارت خود در پکن و تلفنی رایزنی های مستمری داریم و از آنجایی که روس ها محدودیت کرونا ندارند، گاهی اوقات اینطور است. آنها می آیند یا ما می رویم.”
علی باقری در نهایت عدم محدودیت های کرونا را دلیل سفر غیرمنتظره دیروز خود به مسکو عنوان کرد. او در واقع کوشید با توضیحی ساده بار سنگین شرق‌شناسی را از دوش خود و دولت متبوعش بردارد. اما استدلال او قطعا برای منتقدانش قانع کننده نخواهد بود
در واقع دست راست سعید جلیلی سعی کرد با توضیحی ساده اتهام سنگین شرق شناسی را از خود و دولتش دور کند، اما قطعا دلایل او برای منتقدان اصولگرای او قانع کننده نخواهد بود.
جواد آرین منش نماینده دوره های هفتم و هشتم شورای اسلامی از فعالان سیاسی اصولگرا و منتقد سیاست شرق شناسی دولت است. وی با اشاره به جنگ روسیه و اوکراین به فردا گفت: در بحث مذاکره دیدیم که پس از شروع جنگ در اوکراین، روسیه ادامه مذاکرات را به تحریم نکردن گره زد و اینجاست که چالش در روند مذاکرات آغاز شد.» در این مرحله این انتقاد از مسئولان وجود دارد که چرا مخفیانه جزئیات روابط ما با روسیه را تبلیغ می کنید؟
بازی های مسکو در بازار نفت و انرژی
وی ادامه داد: وقتی آقای باقری بلافاصله بعد از مذاکرات دوحه به روسیه می رود، برای مردم این سوال مطرح می شود که چرا؟ مشکل این است که سرنوشت مسائل ما را می توان به یک کشور خاص از جمله روسیه گره زد.
این نماینده مجلس با اشاره به آسیب های متعددی که ایران در طول تاریخ از روسیه متحمل شده است، تاکید کرد: ما باید به دنبال منافع خود باشیم و به همان سیاست نه شرقی و نه غربی ابتدای انقلاب برگردیم.
زمانی که بازی های مسکو در بازارهای نفت و انرژی نیز فاش شود، این هشدارها رنگ تندتری به خود می گیرند. واقعیت این است که در شرایط پیچیده کنونی نه یک سیاست شرقی و نه غربی نیاز به گاو نر و پیرمرد ندارد!
علی مطهری در ادامه انتقاد از سفر غیرمنتظره باقری به مسکو نوشت: ظاهرا روسیه نمی‌خواهد برجام و ایران وارد بازار نفت و گاز شود، زیرا با هدفش از حمله به اوکراین سازگاری ندارد. منافع ملی با منافع روسیه.
بلومبرگ نیز دیروز گزارش داد که ایران نفت خود را با قیمتی نزدیک به 10 دلار کمتر از نفت خام برنت به چین می فروشد تا با نفت روسیه که قرار است در ماه اوت وارد بازار این کشور شود، رقابت کند. در حالی که قبل از حمله نظامی روسیه به اوکراین، ایران نفت خود را با تخفیف چهار تا پنج دلاری به چین می فروخت.
گزارش بلومبرگ می افزاید: آمارهای شرکت تحلیل داده کپلر نشان می دهد که روسیه با ارائه تخفیف های قابل توجه به چین، بخشی از نفت ایران را به بازار چین برده است، به طوری که بیش از 40 میلیون بشکه نفت ایران در نفتکش های شرق ذخیره می شود. آب های آسیایی آنها منتظر مشتریان هستند.»
وقتی سرنوشت برجام از کیف میگذرد!
از سوی دیگر، هم اوکراین و هم روسیه دیروز اعلام کردند که «لوهانسک» در شرق اوکراین سقوط کرده است. در واقع مسکو هر روز با شکست ها و پیروزی های خود در اوکراین و تصمیماتی که بر بازار نفت و انرژی تحمیل می کند، معادلات و نیمی از نظم سیاسی و اقتصادی جهان را به هم می زند و مذاکرات برجام نیز منشأ این تغییرات و تحولات است. .
هیچ کس پیش بینی نمی کرد که روزی سرنوشت برجام از خاک اوکراین بگذرد، اما این روزها هر پیشرفت و شکست در خاک این کشور، روابط شش قدرتی که در توافق هسته ای در کنار ایران هستند را مختل می کند. . هر چه این تحولات و عقب‌نشینی‌ها به کیف نزدیک‌تر باشد، انگیزه‌های سیاسی و اقتصادی آن شدیدتر می‌شود. به همین دلیل است که این روزها نمایندگان ایران بیشتر به مسکو وابسته شده اند. به ویژه، آنها قدرت عملی برای خنثی کردن هر چیزی که بر سرنوشت برجام تأثیر می گذارد را ندارند.