روز جدید : با از سرگیری عرضه خودرو در بورس کالا و حضور خودروسازان دولتی و خصوصی، به نظر می رسد پس از تصویب شورای عالی بورس پیچ، اختلافات برطرف شده و در بورس عرضه شود. بنابراین در بورس کالا علاوه بر تحویل 600 دستگاه خودروی فیدلیتی و دیگنیتی که باید از 5 مرداد ماه به بازار عرضه شود، اخیراً به حضور کامیون های قدرتمند دیگری مانند سایپا و ایران خودرو نیز اشاره شده است. سایپا نیز برای عرضه در همین هفته اعلام آمادگی کرده است.
اما قرعه کشی به نام ایران خودرو نیفتاد و تغییر مدیریت مانع از این اقدام شد و از طرفی بهمن موتور با دو محصول و کرمان موتور با سه محصول دیگر تلاش می کنند از قافله عقب نمانند. محصولات خود را از طریق سامانه عرضه می‌کنند و چون در سایه وزارت حریم خصوصی دیده نمی‌شوند، در شرایط رکود بازار آزاد سعی در فروش محصولات خود در بورس کالا دارند. اینکه آیا این به نفع مصرف کننده است و دست دلالان را کوتاه می کند یا خیر، سوالی است که دولت از جمله وزارت اطلاعات شخصی نسبت به آن نگاه منفی دارد و معتقد است ورود خودرو به بورس برای عده ای رانت ایجاد می کند، اما کارشناسان این حوزه معتقدند برعکس، فضای رقابت در بورس کالا مهیاست و اتفاقاً به دلیل سازوکار صحیح این بازار، دلالان تمایل کمتری به دخالت دارند.
دولت قیمت ها را به یکباره منتشر نمی کند
امیرحسن کاکایی درباره آرمان ملی به مناسبت ورود خودرو به بورس کالا گفت: متأسفانه شرکت ها حق تعیین قیمت را خودشان ندارند که این به دلیل شرایط بد اقتصادی است. از سوی دیگر، از دهک دوم جامعه به بعد، وضعیت مالی همه مردم خوب نیست و این تفکر در ذهن ما نهادینه شده است که دولت باید همه قیمت ها را تعیین کند، در حالی که قیمت گذاری کارساز نیست و دولت ها باید ظرفیت تولید را توسعه دهند. و قیمت های تجاری با توسعه اقتصادی. کنترل به جای قیمت گذاری دستوری. این کارشناس صنعت خودرو افزود: شرکت های خودروسازی خصوصی بر اساس اصل 44 قانون اساسی و اصل 90 در صورتی که دولت با تعیین قیمت به شرکت های خصوصی خسارت وارد کند باید خسارتی را به شرکت های خصوصی بپردازند که درجاتی از تمکین نکردند و برخی حق دادند. به دولت تا زمانی که دولت نباید در کار شرکت های خودروسازی خصوصی دخالت کند و برخلاف نظر برخی که می گویند ورود به بورس باعث ایجاد انحصار می شود، اصلاً چنین مشکلی وجود ندارد و حدود 28 شرکت خودروسازی خصوصی هستند. فعال در کشور در فضای کاملا رقابتی کار می کنند و انحصاری وجود ندارد و مشکل اینجاست که صنعت خودرو با اطلاعات ناقص با چالش های زیادی مواجه است، بنابراین بسیاری از کالاها در ایران با قیمت های جهانی یکی هستند، مثلاً چقدر ارزان تر هستند. آیا قیمت گوشت مرغ از کالاهای جهانی است و حتی قیمت گندم نیز گاهی گرانتر از قیمت جهانی است، بنابراین باید آیا کشاورز مقصر است؟ به همین دلیل، بسیاری خودروساز را مقصر می‌دانند زیرا ما به دلیل مشکلات اقتصادی و گرفتار شدن در اقتصاد متورم با چالش‌هایی مواجه هستیم. کاکایی تصریح کرد: از آنجایی که در تحریم هستیم یک سری اتفاقات افتاد و اقتصاد کلان دچار تنش شد و زمانی که قیمت ها در سال های 90 تا 96 آزاد بود چرا قیمت خودرو افزایش پیدا نکرد؟ چرا از سال 1996 همه چیز به طور ناگهانی تغییر کرده است؟ آیا خودروساز قصد ربودن رانت و اخلال در بازار را داشته است؟ پاسخ به این سوال منفی است زیرا یک خودروساز در صورت عدم گردش مالی نمی تواند خودرو تولید کند. این کارشناس صنعت خودرو افزود: از آنجایی که قیمت خودرو شاهین کوئیک آر نزدیک به قیمت بازار بود، از طریق قرعه کشی به این دلیل بود که هیچکس آن را نگرفت و از سوی دیگر دولت نمی خواهد قیمت ها را فورا اعلام کند. و یکی از راه هایی است که بورس برای آن است زیرا برخی عوامل تحت کنترل دولت است و حداقل دولت می تواند با وضع قوانین و شرایطی این بازار را کنترل کند و از طرفی بورس مکانی است. برای مناقصه صادقانه و منصفانه رقابت خودروسازان منجر به افزایش کیفیت و کاهش قیمت می شود و دولت نیز مالیات خود را می گیرد در حالی که در سیستم قرعه کشی انواع رانت وجود دارد که نزدیک به 200 هزار میلیارد تومان از جیب رانت پرداخت می شود. سهامداران بنابراین در شرایط کنونی دولت سه راه پیش رو دارد، قیمت گذاری تکلیفی از بازار آزاد و بورس کالا جلوتر است، در شرایط فعلی راه حلی ضروری است، بهترین راه حل ممکن است. به شرط رعایت قوانین بورس کالا و در این بازار قیمت ها شفاف و دست دلالان کوتاه می شود. کاکایی ادامه داد: در قرعه کشی قرعه کشی بدون پول در حساب افراد انجام شد و دلالان پس از درج نام افراد، حواله برگزیدگان را خریداری کردند در حالی که در بورس کالا این گونه نیست و در برای شرکت در مزایده باید پول در حساب فرد باشد که این امر تعداد شرکت کنندگان را کاهش می دهد و موقعیت کارگزار به طور خودکار کاهش می یابد.
کدام خودروها در بورس عرضه می شوند؟
اولین خرید و فروش خودرو در بورس صورت گرفت. بر این اساس در مجموع 103 دستگاه خودروی دو کابین و تک کابین در بورس به فروش رسید که پس از آن قرعه کشی اسامی دو خودروی پرطرفدار برگزار و مقرر شد 430 دستگاه خودروی فیدلیتی و دیگنیتی به فروش برسد. در بورس اوراق بهادار در تاریخ 18 ژوئن، اما تنها چند ساعت قبل از تحویل، این روند توسط وزارت صمت متوقف شد. وزیر صمت سپس اعلام کرد که از حدود یک ماه و نیم پیش با بورس مذاکره کرده اما آنها این روند را جلو برده اند. نامه روز قبل به بورس مبنی بر تعلیق تحویل خودرو در واقع اثبات کامل بود. معاون عملیات و نظارت بر بازار بورس کالا در این خصوص گزارش داد که عرضه خودرو در بورس کالا بر اساس مقررات بوده و عرضه کننده قبل از فروش اعلام کرده بود محدودیت عرضه وجود ندارد اما بورس کالا مورد تهدید وزارت صمت قرار گرفت و تصمیمی مبنی بر عدم فروش خودرو به مراجع تقدیم کرد و به گفته جهرمی وزارت صمت تعبیر نادرستی از آن کرد و به همین دلیل این موضوع در شورای عالی بورس در حال بررسی مجدد است. تبادل که بالاخره انجام شد. فروش خودرو در بورس به تایید این هیات رسید و طبق آخرین اخبار، 600 دستگاه خودروی فیدلیتی و دیگنیتی در 5 مرداد ماه در بورس به فروش می رسد.