تنها 72 ساعت پس از آنکه محمدباکر کلیباف، رئیس مجلس در جلسه علنی خطاب به محمدرضا میرتاج الدین گفت: بدون تعیین تکلیف برنامه هفتم بودجه جمع آوری نمی شود و آب پاکی به دست نمایندگان می ریزد. تمدید برنامه ششم لایحه بودجه 1402 توسط رئیس دولت سیزدهم به مجلس آمد و ابلاغ شد و قالیباف بی سر و صدا شروع رسیدگی را اعلام کرد.
محمدرضا میرتاج الدینی صبح یکشنبه 27 آذرماه در اختتامیه جلسه علنی مجلس درباره لایحه بودجه 1402 کل کشور گفت: نزدیک به دو هفته است که دولت لایحه بودجه را به کمیته اجرایی تقدیم کرده است. از آنجایی که دولت برنامه هفتم را ارائه نکرد، مجلس این لایحه را حفظ کرد. نماینده مردم تبریز با بیان اینکه تعامل دولت و مجلس ایجاب می کند که به راحتی از کنار این مسائل مهم نگذریم، گفت: دولت قصد دارد برنامه هفتم را تکمیل کند و در صورت عدم بررسی این لایحه با مشکل مواجه خواهیم شد. پیشنهاد کرد اقداماتی برای تمدید برنامه ششم توسعه انجام شود و بررسی لایحه بودجه بیش از این به تأخیر نیفتد. عجیب تر اینکه قالیباف جدا از اینکه تاکید می کرد تا زمانی که برنامه نیاید بودجه را اعلام نمی کند، با کنایه به این نماینده حامی دولت گفت: «ما نمی توانیم با سلیقه مجلس را اداره کنیم». هدف از تعامل، قانون شکنی نیست. ماده 180 منشور نحوه انجام فرآیند بررسی بودجه را مشخص می کند. مگر می شود بودجه ای تصویب کنیم و برای برنامه قانون نداشته باشیم؟» کمتر از سه روز بعد، کلیباف به حساب خودش از قول خودش و قانون شکنی کرد. قسمت دوم بودجه روز چهارشنبه طبق روال هر سال به مجلس آمد، رئیس جمهور تصویر راهبردی واگذاری بودجه را به رئیس مجلس نشان داد و نمایندگان مردم و رئیس مجلس اعلام کردند که بررسی بودجه در کمیته تلفیق از شنبه آغاز می شود. اما چرا معادله حقوقی قالیباف به سرعت تغییر کرد و او مجبور شد در مقابل تعلل دولت در ارائه برنامه هفتم سکوت کند و به حرف هایش عمل نکند؟
نمایندگان دولت، منتقد فرش
بر اساس اخبار غیررسمی و شنیده های ادمادآنلاین، انتقادها از تصمیم قالیباف مبنی بر حفظ بودجه و عدم اعلام وصول آن تا رسیدن به برنامه هفتم در هفته اخیر شدت گرفته است. نمایندگان از این موضوع گلایه داشتند که کمیته ریاست مجلس به ریاست کلیباف تصمیم به «عدم اعلام جمع آوری بودجه» گرفته است.
جبار کچکی نژاد، عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس روز سه شنبه در گفت و گو با اعتماد آنلاین گفت: صبح فردا – آغاز جلسه علنی روز چهارشنبه – جلسه غیرعلنی برای رای گیری درباره تخصیص بودجه 1402 برگزار می شود. برای اینکه معلوم شود «نظر نمایندگان» در این مورد چیست، باید بر اساس «نظر نمایندگان» عمل کرد. یکی دیگر از اعضای کمیسیون برنامه و بودجه نیز به اعتماد آنلاین گفت: نمایندگان از اینکه تصمیم «عدم اعلام وصول بودجه» بدون نظر آنها گرفته شده ناراحت هستند و از هیئت رئیسه انتقاد می کنند که با این نگرش تصمیم گرفته است. اما فشارها بر هیأت رئیسه از یک رای بداهه در صبح چهارشنبه فراتر رفت و رئیس جمهور به مجلس آمد و بودجه ابلاغ شد و لایحه برنامه هفتم مطرح نشد و صدای انتقادی شنیده نشد. نه خانه ای آمد، نه خانه ای رفت. تمام تعاملات منتهی به این حادثه پیام روشنی دارد. قالیباف در موازنه قوا در بحث بودجه مجبور به تسلیم شد. به نظر می رسد حتی اگر ابراهیم رئیسی صبح چهارشنبه برای تحویل بودجه به مجلس نمی آمد، رای استیضاح در جلسه غیرعلنی، کلیباف را مجبور به اعلام وصول بودجه می کرد.
انتقاد از نمایندگان مردم البته روال معمول مجلس است; انتقاد نمایندگان از اختیارات تصمیم گیری شورای حکومتی و رئیس مجلس. این موضوع در طول 12 سال ریاست علی لاریجانی در مجلس بارها اتفاق افتاده و از منظر سیاسی و تاریخی، کلیباف و حلقه مشاورانش و نزدیکانش در روزهای ابتدایی مجلس بارها بر این رویه مانور داده اند. ادوار مجلس و بر این اساس رهبری لاریجانی انتقاد کردند اما به نظر می رسد تصمیم محمدباقر قالیباف «عدم اعلام جمع آوری بودجه تا زمان تعیین برنامه» در صلاحیت های قانونی رئیس مجلس و رئیس مجلس است. رئیس مجلس و اینکه این لایحه زیاد دوام نیاورد. علاوه بر این، منطق قالیباف و هیات مدیره مبنی بر عدم اعلام جمع آوری بودجه بر اساس نظر کارشناسی است. وقتی هنوز طرح تصویب نشده و خط و رابطه کلان آن مشخص نیست چگونه می توان بودجه را بررسی کرد. در مجموع با استناد به قانون اساسی و آیین نامه داخلی مجلس، بند یا ماده ای مبنی بر الزام به بررسی برنامه پیش بودجه وجود ندارد. هادی طحناصف، سخنگوی شورای نگهبان 26 آذرماه در نشست خبری در پاسخ به این سوال که مجلس لایحه بودجه را بررسی نمی کند و معتقدند ابتدا باید لایحه برنامه توسعه بررسی شود، گفت: هر دو مورد بررسی هستند. لایحه بودجه و لایحه برنامه مهم است. هر تصمیمی که دریافت کنیم زودتر بررسی می کنیم، زیرا مهلت ما ده روز است. قانون اساسی تعیین نکرده است که کدام یک اولویت دارد.» البته شورای نگهبان از روی شبهه خود این موضوع را اعلام کرد و اگرچه در متون قانونی به صراحت به آن اشاره نشده است، اما منطق قانون نویسی موید صحبت قالیباف و هیات مدیره است. چگونه می توان برای یک سال بودجه نوشت و برنامه 5 سال آینده هنوز آماده نشده است!
با این حال، دولت رئیس جمهور مسئولیت تاخیر در معرفی برنامه را که این همه درگیری ایجاد کرده است، نمی پذیرد. مسعود میرکاظمی ۲۸ آذر به خبرگزاری تسنیم گفت: «اقدامات تهیه بودجه معمولاً از مرداد تا شهریور در سازمان برنامه و بودجه آغاز می شود و بودجه تهیه شده در پایان مهرماه به کمیسیون دولتی ارسال می شود». همچنین این بودجه تا 24 آذرماه در دولت بررسی و در نهایت به شورای اسلامی ارائه خواهد شد. میرکاظمی با بیان اینکه در جریان بررسی بودجه سنواتی، سیاست های کلی برنامه هفتم توسعه ابلاغ شد، با بیان اینکه در این شرایط بین رعایت سیاست های کلی برنامه یا بودجه 1402 تعارض وجود داشت، گفت: «ظرفیت سازمان برنامه ـ بودجه محدود است و نمی تواند هر دو برنامه را همزمان اجرا کند و قاعدتاً باید در این حوزه اولویت بندی می کرد که در نهایت به فعالیت در حوزه بودجه سنواتی ادامه داد. در مورد نهایی شدن برنامه هفتم نیز قابل توجه است: فکر می‌کنم تا یک ماه آینده حداقل برنامه هفتم توسعه را اجرا کنیم.
ابرها، باد، خورشید و ستارگان با شما هستند
انتقاد دیگری از کلیباف در روزی که به میرتاج الدین تاکید کرد: لایحه بودجه قبل از لایحه برنامه هفتم اصلاح نمی شود. بر این اساس دولت در ارسال بودجه هم از نظر زمانی و هم از نظر شکلی اشتباه کرد که لایحه را به دو قسمت تقسیم کرد و فقط کلیات را به مجلس فرستاد. نکته جالب این است که سخنان قالیباف هنوز رسانه ای نشده بود که سخنگوی شورای نگهبان در توئیتی از تصویب مصوبه مجلس در مورد دوشاخه شدن بودجه توسط این شورا خبر داد.
کنار هم قرار گرفتن این دو موضوع نشان می دهد که قالیباف در تراز بودجه که رنگ و بوی سیاسی داشت، اگرچه بر اساس اختیارات قانونی خود عمل کرد، اما با همکاری همه جانبه نهادهای خارج از مجلس با دولت و نمایندگان ریاست جمهوری شکست خورد. که با همه بلیت های رنگارنگشان همچنان پنهانی دولت را به قالیبافان ترجیح می دهند و دلشان بیشتر با رئیس دولت است تا رئیس مجلس. قالیباف اگرچه برای ریاست مجلس بی رقیب است و با ریاست بی وقفه 4 ساله او تردیدی در پایان مجلس یازدهم وجود ندارد، اما این تکانه ها از جایگاه متزلزل او در مجلس خبر می دهد. رای مجلس کمتر از دو هفته پیش به انتخاب رقیب قالیباف برای ریاست دیوان محاسبات نشان می دهد که زنگ ها برای قالیباف به صدا در نمی آید. البته این تقابل نمایندگان مردم با قالیبافان خالی از نفوذ لابی های پنهان اعضای جبهه پایداری نیست. شنیده ها حاکی از آن است که علی خزریان، چهره شاخص جبهه پایداری، در روز رای گیری «پیمان پشمی چی زاده» و «احمدرضا دستگیب» با اطلاع از گزینه ای که نزدیک به علی لاریجانی شناخته می شود، تلاش می کند. برای رای دادن دستغیب فقط برای رای ندادن به پشمی چی زاده. تلاش می‌کند پیام هیئت نمایندگان را به وضوح به قالیباف برساند. این پیام که او در مواقع سختی حامی طرف مقابل است. خواه احمدرضا دستغیب منتسب به علی لاریجانی باشد یا دولت ابراهیم رئیسی.
