کدام دانشجویان با موج اعتراضات از کشور بیرون رانده می شوند؟

کدام دانشجویان با موج اعتراضات از کشور بیرون رانده می شوند؟

روز جدید رصدخانه مهاجرت ایران در پژوهشی تمایل دانشجویان به مهاجرت از چهار دانشگاه برتر کشور را بررسی کرد. در این پژوهش دانشگاه صنعتی شریف، علم و صنعت ایران، تهران و امیرکبیر مورد بررسی قرار گرفتند. بر اساس اطلاعات ارائه شده از سوی این موسسه به تجارت نیوز، تمایل به مهاجرت به دانشگاه صنعتی شریف 70 ​​درصد، علم و صنعت ایران 66 درصد، دانشگاه تهران 63 درصد و دانشگاه صنعتی امیر کبیر 61 درصد است. به عبارتی تمایل دانشجویان این دانشگاه ها به مهاجرت بسیار بالاست و دانشجویان صنعتی شریف نیز بالاترین تمایل به مهاجرت را دارند که داده ها نشان دهنده نارضایتی آنها از ادامه تحصیل و کار در ایران و اکنون با اعتراضات اخیر است. ترس از ناامیدی آنها بیشتر از تعمیر چیزها است.

تمایل به مهاجرت در بین چهار دانشگاه برتر کشور بسیار زیاد است یکی از مقاصد مهم مهاجرتی دانشجویان ایرانی آمریکاست. البته در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ شرایط مهاجرت دانشجویان به این کشور سخت شد و مقصد آنها به کشورهای دیگر مانند ترکیه و کانادا تغییر یافت. نکته مهم دیگر در مورد وضعیت دانشجویان ایرانی در آمریکا این است که بیش از نیمی از آنها در رشته های مهندسی تحصیل می کنند.

افزایش مهاجرت دانشجویی پس از سال 2008

سوالی که وجود دارد این است که آیا تمایل به مهاجرت در بین دانشجویان در مقاطع خاصی تغییر می کند یا خیر؟ داده های دیده بان مهاجرت ایران نشان می دهد که پس از اتفاقات مهم سیاسی، اجتماعی و اقتصادی کشور، مهاجرت دانشجویان نیز کاهش یا افزایش می یابد. پس از سال 2008، رتبه ایران در اعزام دانشجو به جهان بدتر شد. به عبارت دیگر تعداد دانشجویانی که مهاجرت را برای اقامت در کشور انتخاب کرده اند افزایش یافته است.بر اساس گزارش دیده بان مهاجرت ایران، رتبه ایران در اعزام دانشجو به جهان در سال 2012 نسبت به سال 2003 با کاهش 18 پله ای از رتبه 29 در سال 2003 به رتبه یازدهم جهان در سال 2012. این بالاترین جهش در رتبه دانشجویی ایران در دو دهه گذشته بود و در سال 2007 رتبه دانشجویی ایران پانزدهم بود اما در سال 2008 با دو رتبه نزول به رتبه سیزدهم رسید. در سال ۱۳۸۶ تعداد دانشجویان ایرانی خارج از کشور ۳۹۷۰۰ نفر بود که در سال ۱۳۸۷ به ۴۴۵۰۰ نفر رسید.

در کنار مهاجرت دانشجویان، یکی از شاخص های مهمی که می توان به آن پرداخت، فرار مغزها است. فرار مغزها هم شامل مهاجرت داوطلبانه کارآفرینان و نیروی کار ماهر است و هم مهاجرت اجباری متخصصان و ترس از عقب ماندن و آینده نامعلوم. رتبه ایران در شاخص فرار مغزها از رتبه 124 در سال 1386 به رتبه 96 در سال 2021 کاهش یافته است. به عبارت دیگر، در سال های اخیر با بدتر شدن شرایط کشور، خروج سرمایه انسانی از کشور شدیدتر شده است.

بر اساس این گزارش، بدترین رتبه فرار مغزها در ایران مربوط به سال های 1388 تا 1392 بوده است، یعنی از سال 87 تا 93. اگر به اتفاقات مهم آن سال ها نگاه کنیم، این رتبه به دوره ریاست جمهوری احمدی نژاد برمی گردد. همچنین تشدید تحریم ها علیه ایران بررسی های رصدخانه نشان می دهد که در سال های اخیر رتبه فرار مغزها ایران به میانگین جهانی و خاورمیانه نزدیک شده است که نشان دهنده بدتر شدن وضعیت ایران است.

تمایل به مهاجرت در میان گروه های مختلف

تجارت نیوز پیش از این در گزارشی به وضعیت تمایل به مهاجرت در میان گروه های مختلف پرداخته بود. بر این اساس 40 درصد دانش آموزان و بیش از 50 درصد دانش آموزان تمایل به مهاجرت دارند که بر اساس داده های سالنامه هجرت 1400 تمایل به بازگشت مهاجران با تحصیلات چندان تعریف نشده است. از 2765 المپیاد، 129 المپیاد در خارج از کشور است. یعنی بالای 37 درصد آنها. همچنین از المپیادهایی که از کشور خارج شده بودند تنها 122 نفر به ایران بازگشتند. (80-94 سال)

همچنین از سال 80 تا 91 بیش از 15 درصد از رتبه های برتر کنکور سراسری (1 تا 1000) کشور را ترک کرده و به ایران بازنگشته اند و در سال های اخیر سطح جمعیت دانش آموزان ایرانی خارج از کشور ثابت بوده است. ممکن است به دلیل شیوع ویروس کرونا و قیمت دلاری باشد. اما با کاهش موج کرونا در جهان و البته شرایط ناپایدار اقتصادی در ایران، دوباره سر و صدای موج جدیدی از مهاجرت ایرانیان به گوش می رسد.با توجه به افزایش مهاجرت دانشجویان بین سال های 87 تا 1993 (رویدادهای سیاسی ایران) سال 88 و افزایش تحریم ها) این نگرانی به وجود می آید. این احتمال وجود دارد که موج مهاجرت دانشجویان ایرانی دوباره اوج بگیرد. موجی که در گام اول احتمالا دانشجویان چهار دانشگاه برتر را به خارج از ایران خواهد برد.

دیدگاهتان را بنویسید