آیین کویرنشینان در ماه تعطیلی خدا / آواز «رمضان خوانی» در کوچه و خیابان به گوش می رسد.

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا ؛ به گزارش اورستان، ماه رمضان از دیرباز با عبادت و سلامت جسم و روح همراه بوده و آداب و رسومی دارد که در مناطق مختلف متفاوت است. خرده فرهنگ هایی که با گذشت زمان تغییر می کنند یا کم رنگ می شوند، اما هر کدام دارای ویژگی های فرهنگی و اجتماعی هستند که اگرچه ظاهرشان تغییر کرده است، اما همچنان هدف گرا هستند. بیدار شوید و بیدار شوید تا صبحانه بخورید از این خرده فرهنگ ها که گرچه در طول سالیان سال مسیرشان تغییر کرده است اما هنوز پابرجاست و هنوز پدربزرگ ها و مادربزرگ های زیادی هستند که با فرارسیدن ماه مبارک رمضان از خاطرات شیرین «رمض خوانی» و به نوه هایشان جوک بگویند.

در گویش بیرجندی کلمه رمضان را «رمزا» تلفظ می کنند و یازده ماه باقی مانده از سال را «سالگان» می گویند و با این نام «رمضان» با ماه های دیگر تفاوت دارد. در چند دهه اخیر پس از طلوع ماه مبارک رمضان، روزه داران یکی دو ساعت قبل از سحر با روش های مختلف مانند طبل یا حلبی یا فریاد زدن بر سر مردم پشت بام سحر، سحر را آماده کرده اند.

3 بار برای بیدار کردن مردم

در این زمان طبل ها 3 بار نواخته می شوند. این اولین بار بود که صبحانه درست می کردم. در نوبت دوم سحر خورده شد و طبل سوم در آستانه اذان صبح همراه با اشعار و دعاهای این ماه بود.

دعا و تلاوت شوخانی از شب اول ماه مبارک رمضان آغاز می شود، به طوری که هر شب چند مرد خوش صدا بعد از نیمه شب سه بار به پشت بام خانه می روند و دعا و نیایش را با صدای بلند می خوانند. اولین بار این بود که خانم ها در خانه بیدار می شدند و صبحانه درست می کردند. مثل الان که زودتر غذا می پزند یا آخر شب صبحانه می خورند نبود. بار دوم غذا خوردن و آخرین بار انذار وقت اذان بود. گاهی اوقات یک مرد هر سه بار به قوطی حلبی ضربه می زند. وقتی از خواب بیدار می شد مردم با هم مهربان تر بودند، به خانه همسایه نگاه می کردند و اگر احساس می کرد همسایه خواب است، او را بیدار می کرد.

خواندن ماه رمضان برای پسران

در ماه مبارک رمضان، در گذشته، ماه رمضان یکی از آداب و رسوم خاص بود، بنابراین کودکان و نوجوانان، با معرفی شخصی که اشعار مربوط به ماه رمضان (در اصطلاح بومی رمضان) را به یاد می آورد، به عنوان سرپرست گروه، یکی یکی می رفتند خانه و شعر می خواندند.

صاحبخانه نیز در دوره های بعد با تنقلات و پول از آنها تشکر کرد. بخشی از اشعار رمضان خوانی وصف این ماه و مدح ائمه علیهم السلام و بخشی دیگر بیان ویژگی های خانه مورد نظر به دلیل قرار گرفتن آن در شمال یا جنوب است.

این گروه برای قرائت رمضانی و تلاوت و تشکر و آرزوی موفقیت برای میزبان به منزل مجاور می روند. در گذشته برای زنده نگه داشتن ماه رمضان، برخی از زنان خانه دار از پشت بام رمضان خوان ها آب می ریختند که این نشانه روشنی است.

«رامازو یارب، یارب رامازو به نام خدا آمد

رمضان آمد، او را دعوت کن و برایش بز و بز قربانی کن

خود رامزاد با سیصد سوار چوبی به روزه آمد

رمضان آمد، او را دعوت کن و بز و بز را قربانی کن

بز و بز اگر غیر از این نیست گاو و گوساله را قربانی کنید

این خانه دو پسر دارد که تازه ازدواج کرده اند.

این خانه دو دختر دارد که با مخمل روزه می گیرند

“این خانه از کجاست؟”

با خواندن اشعاری که در گویش بیجندی به «رمضان» معروف است از استاد ثواب می خواهند. تلاوت رمضانی با مقدمه دعا توسط استاد شروع می شود و با آمین حواریون ادامه می یابد. مراسم رمضان نوعی خبر ماه رمضان است و این مراسم از قدیم الایام به عنوان آیینی برای جمع آوری نذورات مردم و ایجاد شور و نشاط در استان رایج بوده است.

این سنت دیرینه از گذشته های دور تا به امروز حال و هوای خاصی را در سحر ماه مبارک رمضان در شهرستان طبس ایجاد می کند و بر روند طبل زدن در این شهر نظارت دارد.

علاوه بر سحر ماه مبارک رمضان که هلال ماه شوال رویت می شود و عید سعید فطر اعلام می شود، یک بار به دستور حاکم شرع طبل نواخته می شود که مردم به آن «شاد» می گویند. مراسم طبل طبس با شماره 189 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

البته طبل زدن در سحر ماه مبارک رمضان یکی از راه هایی بود که مردم بشرویه در سحر مردم را از خواب بیدار می کردند.

ماه را ببینید و نگه دارید

در گذشته معمولاً مردم برای شروع ماه آماده می شدند و روزه می گرفتند و اگر قصد سفر داشتند قبل از ماه روزه به سفر می رفتند. غذای لازم را تهیه می کردند و چون نانوایی و وسایل مدرن نبود، نان می پختند و خشک می کردند تا با دهان لاغر گرما را تحمل نکنند. روستاهایی هم بودند که روحانی نداشتند، بنابراین مردم قبل از ماه رمضان با یک نفر هماهنگ می کردند تا در مراسم ماه مبارک رمضان، به خصوص در شب های قدر، آنها را همراهی کنند.

عده ای روز آخر شعبان را روزه گرفتند تا اگر ماه مبارکی بود مشکلی برایشان پیش نیاید. شاعران با دیدن هلال ماه رمضان سرودند: ماه را بنگر و بگیر / ماه و بخار را ببین (بخور) یک ماه مستحب است.

در ماه مبارک رمضان، اهالی روستا برای صرف صبحانه بیرون می رفتند و بعد از صبحانه کار می کردند تا قبل از گرمای ظهر به خانه برگردند. هنگام افطار روزه خود را با غذای سبک و نوشیدنی گرم و در تابستان با نوشیدنی سرد قطع می کردند. شله زرد، فرنی، خرما، نان، پنیر، لبنیات و … از دیرباز در سفره مردم روستاها یافت می شود. مردم غذاهایی را دوست داشتند که در طول روز آنها را تشنه نمی کرد یا صبحانه آبکی و آبگوشت می خوردند، اما در سال های اخیر غذاهای برنج و نان رواج پیدا کرده است.

نذورات در هنگام افطار به ویژه در روستاها و شب های قدر مرسوم بود، اما اکنون در سحر عده ای نذر می کنند. پس از افطار مردم روستاها برای تلاوت قرآن در مساجد جمع می شدند و اگر از اول ماه مبارک رمضان مراسم روضه خوانی برگزار نمی شد، در شب های قدر واجب می شدند.

بازی های رایج در بین کودکان در ماه رمضان

یکی از محبوب ترین بازی های کودکان و نوجوانان در ماه مبارک رمضان، بازی «رمضان رمضان» است. این بازی در مناطقی مانند شاهرود، قم، کاشان، یزد، خراسان جنوبی، کرمان و سیستان و بیستان و بلوچستان و بیشتر در روستاها انجام می شود و روش اجرا به شرح زیر است:
در این بازی چند کودک و نوجوان دور هم جمع می شوند و گروهی را تشکیل می دهند، این گروه در گروه یک رهبر دارد که لازم است برای اولین بار روزه بگیرد و روزه بگیرد.
گروه در ابتدا با خواندن «رمضان رمضان» به سرپرست گروه در مورد فرا رسیدن ماه مبارک رمضان هشدار دادند.
رهبر گروه تنها می ایستد و می گوید: رمضان با سیصد سوار آمد، چوبی را بلند کرد و سریع گفت.
دوباره گروه با هم آهنگ «رمضان، رمضان» را خواندند.
رهبر گروه پاسخ داد: اگر روزه بگیرم لاغر می شوم و اگر روزه نگیرم کافر می شوم.
بازی از ابتدای کوچه شروع می شود و در انتهای کوچه به پایان می رسد. سر کوچه راهنما سرش را به دیوار تکیه می دهد و هر بچه ای که رد می شود به پشتش سیلی می زند و می گوید: «روزه خوار همان بود که بر دشمن تو روزه گرفت. “

سنت های ماه مبارک رمضان در خراسان جنوبی نشان از پیوند دیرینه مردمان این دیار با دین دارد. از مضمون شعر رمضان گرفته تا تلاش برای بیداری در سحر، عمق دینداری مردمان دیار هاوران را در صدها سال پیش نشان می دهد.

انتهای پیام/