روز جدید : میزان تولید بنزین در کشور در بهترین حالت 104 میلیون لیتر در روز است. از سوی دیگر میانگین مصرف بنزین در چهار ماهه نخست امسال به حدود 101 میلیون لیتر در روز رسید.
طرح بنزین برای همه پس از آنکه سخنان هفته گذشته وزیر اقتصاد باز هم رسانه ای شد. سید احسن خاندوزی وزیر اقتصاد و دارایی و سخنگوی اقتصادی دولت روز چهارشنبه ۱۴ مردادماه گزارشی از اقدامات اقتصادی دولت سیزدهم در جمع خبرنگاران ارائه کرد و در بخشی از آن به اجرای دوره آزمایشی پنج ماهه این طرح اشاره کرد. وی گفت: طرح جدید توزیع بنزین در مناطق آزاد گزارش مربوطه است. این طرح روی میز رئیس جمهور قرار دارد تا جمع بندی و بررسی شود. وزیر اقتصاد در همان روز تاکید کرد که «این موضوع به معنای افزایش قیمت بنزین در سال جاری نیست»، اما از همان روز تعداد اخبار مربوط به موضوع بنزین افزایش چشمگیری داشته است که این میزان بالاست. رتبه‌بندی مصرف سوخت ایرانی‌ها در رتبه‌بندی جهانی، میزان ضایعات بنزین در خودروهای تولیدی کشور و رشد میانگین مصرف روزانه بنزین نشان‌دهنده است. علاوه بر اخبار، با یک سری اظهارنظرهای مسئولان و چهره های صنفی مواجه می شوید که اگر ذره بین را بردارید و بخواهید دقت کنید، اشتباهات آماری و محاسباتی زیادی دارد.
آیا مصرف روزانه بنزین در کشور افزایش یافته است؟
مصرف روزانه بنزین به 130 میلیون لیتر رسید. این عنوان توسط خبرگزاری ایلنا برای گفت و گو با رئیس کانون اصناف انتخاب شده است. همایون صالحی با مقایسه آمار مصرف بنزین در کشور گفت: در سال گذشته با احتساب ویروس کرونا میانگین فروش حدود 76 تا 77 میلیون لیتر در روز بوده است، در حالی که امسال این رقم افزایش یافته و حتی به حدود 130 میلیون لیتر در روز رسیده است. یک روز وی سپس به این نتیجه رسید که «مصرف و عرضه بنزین بالا و فراتر از پیش بینی است».
چرا اینطور نیست: تقریباً همه اعداد و ارقامی که در گفت و گو با رئیس اتحادیه صنف جایگاه داران مطرح شد، قابل تردید است. به عنوان مثال رقم 130 میلیون لیتر مصرف روزانه بنزین اغراق آمیز است و ظاهراً مختص یک روز خاص مانند هجوم مسافران در ایام نوروز است. خود همایون صالحی در این گفتگو به صراحت گفته است که میانگین مصرف بنزین در چهار ماهه امسال حدود 101 میلیون لیتر در روز است.
چرا باید جدی گرفته شود: رئیس اتحادیه جایگاه داران گفت: تولید بنزین کشور در بهترین حالت 104 میلیون لیتر در روز است و زمانی که پالایشگاه ها موعد تعمیرات اساسی داشته باشند، میزان تولید بنزین به 94 میلیون لیتر می رسد. لیتر اختلاف سه میلیون لیتری میانگین مصرف و تولید متوسط ناچیز و هشدار دهنده است.
مقصر مصرف بالای بنزین در کشور کیست؟
مصرف و تولید بنزین در کشور رو به افزایش است. این خلاصه گزارش 17 مرداد سرویس اقتصادی خبرگزاری فارس است. این خبرگزاری می نویسد با گذشت پنج ماه از سال 1401 پیش بینی ها برای تولید و مصرف بنزین در کشور محقق شد و بر اساس گزارش شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی، میزان مصرف بنزین در کشور محقق شد. بنزین به بیش از 100 میلیون لیتر در روز رسیده است. در صورت ادامه روند فعلی، مصرف از تولید فراتر می رود و ایران بار دیگر واردکننده بنزین می شود.
چرا اشتباه است: گزارش خبرگزاری فارس بر اساس آمار مرکز پژوهش های مجلس که از مقایسه مولفه های جهانی در سال 2018 به دست آمده، نوشته شده است. خلاصه اینکه سرانه مصرف بنزین در ایران تقریبا دو برابر میانگین جهانی است، اما آیا می توانیم با استفاده از این اعداد و ارقام مردم ایران را مقصر بدانیم؟ پاسخ منفی است زیرا تولید بنزین تحت کنترل دولت است. از طرفی شاید نتوان خیلی از مردم برای مصرف سوخت انتقاد کرد، زیرا در حال حاضر مصرف بنزین در خودروها در دنیا 4.5 لیتر در هر 100 کیلومتر است، اما این رقم در کشور ما بیش از 12 لیتر در هر 100 است. کیلومتر می رسد. می دانید کارخانه های خودروسازی توسط انسان ها اداره نمی شوند.
چرا باید جدی گرفته شود: در بخشی از گزارش مرکز پژوهش های مجلس به نکته مهمی اشاره شده است که تعداد خودروها و موتورسیکلت های شخصی در کشور به حدود 25 تا 26 میلیون دستگاه می رسد. اگر استاندارد جهانی را در این خودروها و موتورسیکلت ها داشته باشیم، مصرف 50 درصد کاهش می یابد و شاهد افت 50 میلیون لیتری مصرف در روز خواهیم بود. این حجم کاهش زیادی در ارزش افزوده دارد و می تواند ارز را وارد کشور کند. اگر قیمت هر لیتر بنزین بین 0.5 تا 0.7 دلار در هر لیتر در نظر گرفته شود، با یک حساب سرانگشتی میزان هدر رفت بنزین به دلیل کیفیت پایین خودروهای داخلی سالانه 10 میلیارد دلار برآورد می شود.
احتمال اجرای طرح «بنزین برای همه» چقدر است طرح «بنزین برای همه» پس از رسانه ای شدن سخنان وزیر اقتصاد در هفته گذشته بار دیگر بر سر زبان ها افتاد.
میانگین مصرف روزانه بنزین بیش از 100 میلیون لیتر است
متوسط مصرف روزانه بنزین در کشور به بیش از 100 میلیون لیتر رسید. حداقل سه خبرگزاری مهم و اصلی کشور در یک روز مطالب ثابتی را با همین عنوان کلی در خروجی خود منتشر کرده اند. منبع هر سه خبرگزاری، مدیر برنامه ریزی شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی است. به گفته افشین مهدوی، از اول فروردین 1401 تا پایان تیرماه امسال به طور متوسط 100 میلیون و 900 هزار لیتر بنزین در کشور توزیع شده است. وی این رقم را با میانگین مصرف روزانه بنزین کشور در سال 1400 که نزدیک به 87 میلیون لیتر بود مقایسه کرد و به این نتیجه رسید که مصرف بنزین کشور حدود 14 درصد افزایش یافته است. در پایان این خبر آمده است: کاهش فاصله تولید و مصرف فعلی و افزایش سرسام آور مصرف بنزین در سبد سوخت خودروها، واردات را نگران کرده است.
چرا اشتباه است: اولین آمار رسمی مصرف بنزین در سال 1306 ثبت شد; 11 هزار لیتر در روز. در سالی که جنگ تحمیلی شروع شد، ایرانی ها به طور متوسط روزانه 15 میلیون و 585 هزار لیتر بنزین می سوزاندند. آمارها نشان می دهد که میانگین مصرف بنزین در سال آخر دهه 70 به 42 میلیون و 535 هزار لیتر در روز رسیده است. در سال 2006 که برای اولین بار شاهد سهمیه بندی بنزین بودیم، میانگین مصرف روزانه بنزین با 12.5 درصد کاهش نسبت به سال قبل به 64.45 میلیون لیتر در روز رسید. مصرف سرانه بنزین در سال های 2012، 2013 و 2014 به ترتیب 64، 69 و 70 میلیون لیتر در روز گزارش شده است. از نوامبر 2018، استفاده از کارت سوخت مجدداً در پمپ بنزین ها اجباری شد. در نتیجه این حادثه میانگین مصرف بنزین در کشور به 89 میلیون لیتر رسید. این در حالی است که میزان مصرف نسبت به سال قبل تنها 10 میلیون لیتر در روز کاهش یافته است. از امسال تاکنون کشور با شرایط و محدودیت های ویژه کرونا مواجه است. اما به نظر می رسد پس از توقف واردات تاکنون نتوانسته ایم پیش بینی های لازم را برای افزایش ظرفیت تولید بنزین و رسیدن به راهکار عملی انجام دهیم.
چرا باید جدی گرفت: قیمت بنزین در تیرماه 1395 لیتری 100 تومان بود. دولت در آذرماه 93 قیمت هر لیتر بنزین سهمیه ای را به 400 تومان افزایش داد. در سال 1393 بنزین سهمیه ای 700 تومان و بنزین آزاد 1000 تومان تعیین شد و کمی بعد بنزین به قیمت واحد 1000 تومان فروخته شد. کارت سوخت و سهمیه بندی بنزین در آبان 1397 تولدی دوباره گرفتند و در آن تاریخ قیمت بنزین سهمیه ای هر لیتر به 1500 تومان و بنزین آزاد به 3000 تومان رسید. در سال های اخیر هرگاه مصرف به مرز 100 میلیون لیتر می رسد، دولت مجبور است یکی از روش های جیره بندی یا افزایش قیمت را برای کنترل عرضه و تقاضا در بازار اجرا کند. دولت قول داده حداقل تا پایان سال 1401 قیمت بنزین را تغییر ندهد اما نتیجه اجرای طرح آزمایشی «بنزین برای کل آینده» مشخص خواهد شد.