استراتژی بمب اتمی یا شکایت برجام؟

روز جدید دو اظهارنظر از سوی مقاماتی که مدت ها سکوت سیاسی و دیپلماتیک را در پیش گرفته بودند برای تغییر پرونده برجام و دامن زدن به گمانه زنی ها درباره شکست روش مذاکره دولت سیزدهم کافی بود.

تنها چند روز پس از اظهارات کمال حرازی، وزیر امور خارجه دولت اصلاحات و رئیس شورای راهبردی روابط خارجی، درباره توانایی ایران در ساخت بمب اتمی، حسن روحانی از مصوبه مجلس که به عنوان اقدامی راهبردی برای رفع تحریم ها شناخته می شود، گلایه کرد. وی در دیدار با وزرای دولت دوازدهم گفت: اگر مجلس این مصوبه را تصویب نمی کرد، مذاکرات برای احیای برجام در سال 2019 به پایان می رسید.

ای کاش مجلس …

رئیس جمهور در عید سعید فطر در جلسه هیئت دولت گفت: ای کاش از حادثه 11 سپتامبر و تصویب هسته ای مجلس رنج نمی بردیم تا در اسفند 97 تحریم ها را پایان دهیم.

دولت حسن روحانی پس از پیروزی بایدن بر ترامپ و با توجه به شعارهای جو بایدن در مبارزات انتخاباتی، بسیار امیدوار بود که با شروع کار رئیس جمهور جدید آمریکا، شرایط برای بازگشت فوری آمریکا به برجام فراهم شود. اما پس از ترور شهید فخری زاده اسرائیلی، مصوبه مجلس، دولت روحانی را موظف کرد که مفاد مذاکرات را به طور جدی ناهموار کند.

البته همزمان با تصویب کلیات طرح «اقدامات راهبردی رفع تحریم ها و حمایت از حقوق ملت ایران»، علی ربیعی، سخنگوی دولت وقت به این مصوبه اعتراض کرد و گفت: «مجلس نمی تواند دخالت کند. در موضوع توافق هسته ای» و اینکه این موضوع در حیطه اختیارات است.شورای عالی امنیت ملی گفت.

وزارت امور خارجه در آن زمان اعلام کرد که در تصویب کلیات این طرح، نظرات کارشناسان این وزارتخانه نادیده گرفته شده است، اما در نهایت طرح دو فوریتی مجلس به سرعت مورد بررسی و تصویب شورای نگهبان قرار گرفت. در همان روز توسط محمد باکر کلیباف رئیس مجلس تصویب شد و به حسن روحانی ابلاغ شد.

البته دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی دو روز پس از تصویب مصوبه مجلس در شورای نگهبان از این قانون دفاع کرد و آن را برای مذاکرات احیای برجام «بی ضرر» خواند. اتفاق نادری که نشان از نقش هماهنگ قالیباف و شمخانی در گرفتن قدرت مذاکره از دولت روحانی داشت.

حسن روحانی البته در دوران ریاست جمهوری خود چندین بار به این مصوبه اعتراض کرد و حتی در تیرماه 1400 و پس از پیروزی ابراهیم رئیسی در انتخابات جنجالی ریاست جمهوری، در روزهای پایانی مدیریت خود گفت که اگر اجازه داده شد، می توانید شروع کنید. مذاکرات امروز نتیجه بگیرید

اما روحانی از روزی که رئیس جمهور شده سکوت کرده و حتی یک بار در میزگردی با همین وزرای سابق گفته است که از هیچ کمکی برای به نتیجه رسیدن مذاکرات دریغ نخواهد کرد.

اکنون در روزهایی که مذاکرات در آستانه شکست قرار دارد، سخنان متاسف حسن روحانی باعث تشدید درگیری های داخلی شده است.

مهدی محمدی، مشاور رئیس شورای اسلامی در توییتی نوشت: این قانون زمانی در دستور کار مجلس قرار گرفت که آمریکا نه تنها حتی یک پول سیاه در دست او و تیم مذاکره کننده اش نگذاشت. حوزه رفع تحریم ها، اما با اطمینان از عدم واکنش دولت. دکتر محسن فخری زاده را هم کشت.

میتبی توانگر، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس نیز در نامه ای به رئیس جمهور سابق نوشت: آقای روحانی در شرایطی که بیش از 2 سال از خروج آمریکا از خروج آمریکا می گذرد، از مصوبه هسته ای شورای اسلامی انتقاد کرد. از برجام، دولت شما عملاً اقدام مؤثری در برابر نقض برجام انجام نداد، که شما باید بیش از دیگران مراقب حفظ آن می‌بودید، و این فرصت به تعارف شفاهی اروپایی‌ها برای راه‌اندازی اینستکس گذشت».

توانگر فهرست بلندبالایی از طعنه ها به دولت قبل ارائه می کند و می نویسد: «اتفاقاً مصوبه شورای اسلامی بود که در اواخر دولت شما زمینه را برای مذاکره فراهم کرد و حتی اروپایی ها نیز با مشاهده بی عملی دولت شما، از آن خارج شدند. صهیونیست ها با دیدن انفعال دولت شما در قبال ترور سردار حاج قاسم سلیمانی، ترور فخری زاده را انجام دادند. تنها اقدامی که توانست اقتدار ایران اسلامی را پس از خروج یکجانبه آمریکا از برجام، اینستکس بدون کاغذ و بی نتیجه اروپایی و ترور شهیدان بزرگوار حاج قاسم سلیمانی و محسن فخری زاده نشان دهد، تصویب شورای اسلامی شهر بود. . مایه تاسف است که قطعنامه ای که می توانست دست مذاکره کنندگان را برای کسب امتیاز باز کند و پس از تعارفات بی ثمر حضرت علی (ع) و تیم مذاکره کننده برگ برنده ایران بر سر میز مذاکره باشد، به خوبی مورد استفاده قرار نگرفت.

البته فلاحت پیشه، رئیس سابق کمیسیون امنیت ملی مجلس با این نظر مخالف است و این اظهارات دیرهنگام را مرتبط با احتمال به سرانجام نرسیدن مذاکرات می داند: «به نظر می رسد در یک سال اخیر، آقای روحانی و تیمش به همین دلیل برجام و روند مذاکرات را مطرح کردند و این موضع را نداشتند که امیدی به احیای برجام وجود دارد و نمی خواستند در این مسیر فضایی برای حرف هایشان ایجاد شود. حال احتمالاً سخنان آقای روحانی باید بر این تصور باشد که از نظر ایشان فرصت احیای برجام از دست رفته است. به نظر می رسد او این برداشت را از آخرین سخنان آقای هرازی گرفته است.

هرازی در تهدید بمب اتمی حجاب را رها می کند

این راز نیست که ما توانایی های فنی ساخت بمب هسته ای را داریم. اما ما تصمیمی برای انجام چنین کاری نداریم… (ما توانستیم در عرض چند روز غنی سازی اورانیوم را از 20 درصد به 60 درصد برسانیم و به راحتی می توانیم آن را به 90 درصد برسانیم». کمال حرازی، مرد همیشه خاموش سیاست خارجی، بازتاب گسترده ای در رسانه ها و محافل سیاسی ایجاد کرد و به عنوان تهدیدی جدی تر برای حرکت ایران به سمت ساخت بمب اتمی تحلیل شد.

همزمان با حرازی سخنان جواد لاریجانی با رویکردی مشابه بیان شد. وی در گفت و گوی ویژه خبری شبکه دو سیما گفت: در سفر بایدن به فلسطین اشغالی توافق کردند که اجازه ندهند ایران به سلاح هسته ای دست پیدا کند… طبیعتاً طبق فتوای رهبر انقلاب و شرع ما چنین می کنیم. ما اجازه نداریم به تولید سلاح های کشتار جمعی از جمله سلاح های اتمی ادامه دهیم. اما اگر بخواهیم این کار را انجام دهیم، هیچ کس نمی تواند مانع ما شود.”

هرازی و لاریجانی دو دیپلمات کهنه کار جمهوری اسلامی هستند. اگرچه از نظر جناحی متحد نیستند، اما حدود چهار دهه است که روابط نزدیک خود را با بالاترین سطوح نظام سیاسی حفظ کرده اند.

بسیاری از کارشناسان این اظهارات را آخرین تلاش برای خروج از بن بست مذاکرات و تن دادن به خواسته ها و شرایط آمریکایی ها به ویژه خروج سپاه از لیست تحریم ها توصیف کردند.

مذاکرات فرسایشی بدون ابتکار عمل

به نظر می رسد با نزدیک شدن به انتخابات کنگره و سنای ایالات متحده، احتمال مذاکرات برای احیای برجام رو به اتمام است.

ند پرایس سخنگوی وزارت امور خارجه آن کشور در نشست خبری دیروز در پاسخ به این سوال که آیا ضرب الاجل مشخصی برای به نتیجه رسیدن مذاکرات برای احیای توافق هسته ای وجود دارد یا خیر، گفت: ضرب الاجل وجود دارد و پس از آن توافقی که اکنون است. از چند ماه پیش روی میز بود و توافقی که با حسن نیت و با جزئیات زیاد توسط ایالات متحده با متحدان اروپایی ما، روسیه و چین مذاکره شد، دیگر به نفع ملی ما نیست.

تغییر لحن برخی آشنایان از حسن روحانی گرفته تا کمال هرازی و جواد لاریجانی که در یک سوی طیف سیاسی ایران ایستاده اند، نشانه خوبی نیست. شاید بن بست برجام پس از یک سال توافق همه جانبه در جریان مذاکرات دولت سیزدهم منجر به شروع یک نبرد سیاسی شود. اما قطعا دغدغه اقتصادی مردم بیشتر خواهد شد.

در روزهایی که مذاکرات برای احیای برجام در بحبوحه شکست قرار دارد، اظهار تاسف حسن روحانی در کنار اظهارات عجیب و هماهنگ کمال هرازی و جواد لاریجانی، نشان از یأس دارد و باعث تشدید درگیری های داخلی خواهد شد.

تغییر لحن برخی آشنایان از حسن روحانی گرفته تا کمال هرازی و جواد لاریجانی که در یک سوی طیف سیاسی ایران ایستاده اند، نشانه خوبی نیست. شاید بن بست برجام پس از یک سال توافق همه جانبه در جریان مذاکرات دولت سیزدهم منجر به شروع یک نبرد سیاسی شود. اما قطعا نگرانی های اقتصادی مردم بیشتر خواهد شد