ابوالحسن فیروزآبادی کیست و چه سابقه ای دارد؟
مسعود یوسفی
خبرگزاری تسنیم، نزدیک به دولت، از استعفای ابوالحسن فیروزآبادی، رئیس مرکز ملی فضای مجازی خبر داد. این خبرگزاری گفته است که «رئیس جمهور به زودی درباره این استعفا تصمیم می گیرد و منشی جدیدی را معرفی می کند». سایت مرکز ملی فضای مجازی که زیر نظر شورای عالی فضای مجازی فعالیت می کند، هنوز این خبر را تایید نکرده است. اما پیگیری این موضوع را تایید می کند. فیروزآبادی از سال 94 در این سمت حضور داشت و حالا به نظر می رسد با خروج وی از یکی از حساس ترین سازمان های متصل به شبکه ارتباطی ایران، باید منتظر تحولات جدیدی در این حوزه بود.
اما فیروزآبادی کیست و در این 7 سال چه کارنامه ای از خود به جای گذاشته است؟
نام فیروزآبادی با تحصیلات مرتبط با مخابرات و فناوری اطلاعات برای اولین بار در سال 1367 مطرح شد، زمانی که سایت «الف» (در آن زمان متعلق به نماینده تهران در مجلس بود) احمد توکلی او را «کارشناس برجسته فناوری اطلاعات» خطاب کرد. از شرکت برگزاری مراسم درگذشت دکتر فیروزآبادی معاون فناوری اطلاعات وزارت اطلاعات اعلام شد. در این سایت همچنین آمده است که «فیروزآبادی 25 سال مسئولیت فنی در وزارت اطلاعات داشته است». هاشمير رفسنجاني رئيس جمهور سابق ايران نيز در بخشي از خاطرات خود در 7 بهمن 1374 مي نويسد: «مهندس. [ابوالحسن] فیروزآبادی معاون فنی وزارت اطلاعات آمد و حسابی از خدمات فنی خود گفت. او از وزیر و سایر نمایندگان به دلیل فشار زیاد برای استفاده از ابزارهای فنی شنیداری و کنترلی و عدم قدردانی از زحمات وی گلایه کرد.
فیروزآبادی در سال 1340 در نجف به دنیا آمد و روزنامه خراسان در گزارشی درباره وی نوشت: پدرش مرحوم آیت… سید مرتضی فیروزآبادی از روحانیون حوزه علمیه قم بود. ماهنامه تقوا در تیرماه سال گذشته حدس می‌زد که «اگر چنین باشد، می‌توان گفت پدربزرگش آیت‌الله سید محمد فیروزآبادی، فقیهی از نجف است که در دوره قاجار از یزد به عراق مهاجرت کرده است. همچنین برادرش علی فیروزآبادی معاون اول فناوری اطلاعات بود و هم اکنون یکی از اعضای هیات عامل سازمان فناوری اطلاعات است.
در سایت شخصی فیروزآبادی آمده است که وی بین سالهای 70 تا 82 مدیر فنی و رئیس تحقیق و توسعه و عضویت در هیئت مدیره شرکت صنایع الکترونیک زعیم بوده و از سال 1361 تا 1367 رئیس هیئت مدیره این شرکت بوده و تا قبل از سال 1371 نایب رئیس هیئت مدیره بود. زعیم یک شرکت مخابراتی است که در زمینه زیرساخت های مخابراتی، فناوری اطلاعات، سیستم های امنیتی و تحقیق و توسعه فعالیت می کند.
ورود به وزارت کار
همزمان با شروع دولت روحانی، فیروزآبادی نیز مانند برخی دیگر از مدیران سابق اقتصادی وزارت اطلاعات در دولت به کار گرفته شد. او این بار با ورود به وزارت رفاه اجتماعی، کار و سیاست اجتماعی به «مرد سایه» این وزارتخانه تبدیل شد. فیروزآبادی بین سالهای 1992 و 1994 یکی از قدرتمندترین هلدینگ‌های زیر نظر وزارت کار را در اختیار داشت. “شرکت سرمایه گذاری تامین اجتماعی” معروف به “شستا”.
در مرکز ملی فضای مجازی
ماجرای ورود فیروزآبادی به مرکز ملی فضای مجازی که تقریباً یک نهاد ساخته شده توسط شورای عالی فضای مجازی است. متفاوت است. از زمان ایجاد این مرکز، مدیریت آن تماماً با حاشیه بوده است. اولین مدیر، مهدی احوان بهادی، استاد دانشگاه تهران بود که در دولت دوم احمدی نژاد به این سمت منصوب شد. وی که با حسن غفورید نسبت فامیلی دارد، در این سمت دوام نیاورد و اختلافات با رئیس جمهور وقت و البته وزارت ارتباطات کار به برکناری اخوان انجامید. در سال 92 و همزمان با روی کار آمدن دولت روحانی، مدیریت این مرکز به محمدحسن عثیری سپرده شد. اما «تضاد منافع» همچنان در روابط این مرکز و وزارت ارتباطات مشهود بود. در حالی که در سال 94 مرکز ملی فضای مجازی به فیروزآبادی سپرده شد. یکی از شروط فیروزآبادی برای پذیرش این سمت، در اختیار گذاشتن ساختمانی مستقل در اختیار مرکز ملی فضای مجازی و جداسازی فیزیکی آن از پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات (مرکز تحقیقات مخابرات سابق) ایران بود که همان بود.
به دست آوردن قدرت
به نظر می رسد اختیارات مرکز ملی فضای مجازی پس از آن به وزارت ارتباطات منتقل شده است. این مرکز از سال 94 اقداماتی را انجام داد که نتیجه آن حتی منجر به تغییراتی در برخی اسناد بالادستی شد. مثلاً در همین مدت بود که سند شبکه ملی اطلاعات تهیه شد که سر و صدای زیادی به پا کرد. مباحث «اینترنت کلاسی» و «فروش قانونی VPN» نیز در این دوره مطرح شد. فیروزآبادی در این مدت در راس مرکز ملی فضای مجازی اظهاراتی داشت که امروز نتایج آن قابل مشاهده است. به عنوان مثال او بارها از «فیلترسازی هوشمند» دفاع می کند و می گوید: «سیستم فیلترینگ باید به گونه ای باشد که بر اساس جنسیت، سطح دانش، سن و شغل، فیلتر مناسب را به مخاطب بدهد». اما بعدها هنگام ثبت نام در انتخابات ریاست جمهوری 1400 به خبرنگار ایسنا گفت: من به عنوان یک سیاستمدار مسئول در فضای مجازی اعتقادی به فیلترینگ ندارم. اما این فیروزآبادی است که برخلاف تلاش های صورت گرفته در وزارت ارتباطات؛ وی در اسفند 1394 در یادداشتی که خبرآنلاین منتشر کرد، نوشت: «به صراحت می گوییم ادامه فعالیت تلگرام در شرایط فعلی به صلاح نیست. البته مشکل ما این است که جایگزینی برای این کار نداریم و باید جایگزین ایجاد کنیم.» وی همچنین در این سمینار که در 11 آبان سال گذشته برگزار شد، گفت: «نمی‌توانیم سرزمین اسلامی در این منطقه ایجاد کنیم. پلتفرم ها و زمین های مجازی که غربی های ما فراهم کردند بر همین اساس توصیه می کنم مسلمانان سعی کنند در فضای مجازی بدون درگیری مناطقی ایجاد کنند چرا که در صورت درگیری به دلیل وابستگی به تعداد کاربران و آنها، قلمرو محکوم به نابودی خواهد بود. تعامل برای قدرت. او به شدت از “پیام رسان های درونی” و صرف هزینه های هنگفت برای ایجاد آنها حمایت می کرد. همانطور که در 17 آذر 1398 در جلسه مشترک کمیسیون امنیت ملی و اقتصادی مجلس گفت: “در تلاش هستیم جایگزین هایی داشته باشیم. به تلگرام و برای این منظور شرایطی را در نظر گرفته ایم تا تمامی کسب و کارهای ایرانی که در تلگرام فعال بوده اند به شبکه مجازی محلی منتقل شوند. لازم به ذکر است که کسب و کار تلگرام از نظر اقتصادی مقدار قابل توجهی تولید نمی کند. با این حال، او هرگز گزارشی در مورد نتایج فیلترینگ و اثربخشی آن ارائه نکرد.