نظارت بر فضای مجازی و اعمال محدودیت های اینترنتی، اگرچه کاربران ناراحت هستند، اما در کشورهای مختلف و به دلایل مختلف به عنوان راه حلی برای کنترل مشکلات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی و همچنین بررسی و مراقبت از مطالب قابل انتشار در فضای مجازی و شبکه جهانی وب
دنیای اقتصاد: اینترنت ایران سال هاست که با چالش فیلترینگ مواجه شده است. اما محدودیت های اینترنتی هرگز به اندازه ماه های اخیر شدید نبوده است. بررسی‌های وب‌سایت معتبر «سرفشارک» نیز تأیید می‌کند که ایران در سال گذشته با یازده محدودیت جدید اینترنت از نظر بیشترین تعداد این محدودیت‌ها در رتبه دوم جهان قرار گرفت.
ضلع دوم محدودیت های اینترنت
اینترنت ایران سالهاست که تمرکز خود را بر فیلترینگ گذاشته است و به همین دلیل انواع VPN ها و ابزارهای فیلترینگ میهمان همیشگی موبایل و کامپیوتر کاربران هستند. با این حال، محدودیت های اینترنت هرگز به اندازه ماه های اخیر شدید نبوده است. تا سپتامبر سال جاری کاربران از VPN برای دسترسی به فیس بوک، توییتر، یوتیوب، تلگرام و کلاب هاوس استفاده می کردند، اما از آن زمان با اضافه شدن اینستاگرام، واتس اپ، گوگل پلی و بسیاری دیگر از سرویس های گوگل به این لیست، کاربران عملا دسترسی به اکثر شبکه های اجتماعی و پیام رسان های پرکاربرد مجبورند به ابزارهای فیلترینگ متوسل شوند.
با این کلمات VPN به رایج ترین کلمه کلیدی کاربران ایرانی در جستجوهای اینترنتی تبدیل شده است و حتی آنها حاضرند برای خرید این ابزارها هزینه های گزافی بپردازند تا بتوانند به اینترنت رایگان دسترسی داشته باشند. تحقیقات وب سایت معتبر Surfshark نیز تایید می کند که در سال 2022 ایران یکی از سه کشور جهان با بالاترین سطح سانسور و محدودیت های اینترنتی است. با تمام این اوصاف، روز گذشته وزیر ارتباطات از احتمال رفع فیلتر برخی سرویس های محدود در روزهای آینده خبر داد اما تاکید کرد که دو پلتفرم اینستاگرام و واتس اپ مشمول این موضوع نخواهند شد.
اعتراضات و جنجال های سیاسی؛ متهم اصلی
نظارت بر فضای مجازی و اعمال محدودیت های اینترنتی، اگرچه کاربران ناراحت هستند، اما در کشورهای مختلف و به دلایل مختلف به عنوان راه حلی برای کنترل مشکلات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی و همچنین بررسی و مراقبت از مطالب قابل انتشار در فضای مجازی و World Wide Web Surfshark که سالانه به بررسی میزان و شدت محدودیت های اینترنت در جهان، نظارت دولت بر فضای مجازی و کیفیت زندگی دیجیتال در کشورها می پردازد، اخیرا در گزارشی از وضعیت محدودیت های اینترنت در سال 2022 اعلام کرده است. سال گذشته 2.3 میلیارد نفر در سراسر جهان نوعی محدودیت اینترنت را تجربه کرده اند و اگر افرادی را که از سال های گذشته تحت محدودیت های طولانی مدت بوده اند را نیز اضافه کنیم، این رقم به 4.2 میلیارد نفر می رسد. بر اساس این بررسی ها، 19 کشور در سراسر جهان در سال گذشته به نوعی محدودیت های اینترنت را اعمال کردند و اگر به این فهرست کشورهایی را که قبل از سال 2022 محدودیت های طولانی مدت داشتند، اضافه کنیم، این تعداد به 32 کشور می رسد. گزارش اخیر Surfshark نشان می دهد که در سال 2022 تعداد محدودیت های اینترنت به 78 مورد می رسد که در صورت احتساب محدودیت های بلند مدت سال های گذشته به 112 مورد افزایش می یابد. به این ترتیب تعداد محدودیت های اینترنت در سال 2022 نسبت به سال قبل 40 درصد کاهش یافته است. بر اساس این گزارش، میانگین زمان قطعی اینترنت در سال گذشته 33 ساعت و میانگین زمان محدودیت شبکه های اجتماعی در سال جاری 114 روز بوده است. کارشناسان Surfshark مهمترین دلیل اعمال محدودیت های اینترنتی در سال 2022 را اعتراضات ملی و اختلافات سیاسی عنوان کردند و البته قاره آسیا با سهم 47 درصدی بیشترین موارد اعمال این محدودیت ها را در جهان داشته است. علاوه بر این، این مطالعات نشان می‌دهد که در میان شبکه‌های اجتماعی، فیسبوک بیش از دیگران هدف خشم دولت‌ها قرار گرفته است.
این آمار نشان می‌دهد که از هر پنج کشور آسیایی، یک کشور در سال 2022 محدودیت‌های جدید اینترنت را اعمال می‌کند. در مجموع، یازده کشور آسیایی در سال جاری محدودیت‌های اینترنت داشتند، در حالی که این رقم در سال 2021 برابر با 13 کشور بود. تعداد موارد محدودیت اینترنت در قاره آسیا در سال 2022 58 و در سال 2021 108 است. جالب اینجاست که کمترین محدودیت اینترنت در جهان در دو سال گذشته مربوط به قاره اقیانوسیه است که در واقع هیچ محدودیتی در آن اعمال نشده است. با تمام این اوصاف، تحقیقات Surfshark نشان می دهد که در پایان سال 2022، هنوز 41 مورد محدودیت و قطع اینترنت در سراسر جهان وجود داشته که تا سال جدید نیز ادامه داشته است که از این میان 9 مورد در سال 2022 آغاز شده است و مابقی در سال های اخیر شروع شده است. .
بد نیست بدانید که بررسی آماری Surfshark نشان می دهد که نیمی از محدودیت های اینترنتی اعمال شده در سال گذشته (معادل 39 مورد) به دلیل اعتراضات و نیمی دیگر به دلیل اختلافات سیاسی بوده است. بر اساس این آمار، در مجموع 41 مورد محدودیت اینترنت مربوط به قطعی اینترنت داخلی و داخلی، 23 مورد مربوط به قطعی اینترنت بین المللی و 14 مورد نیز مربوط به محدودیت های اعمال شده در شبکه های اجتماعی و خدمات تماس اینترنتی بوده است. در بین شبکه های اجتماعی، فیسبوک بیشترین محدودیت اینترنت را تجربه کرده است و سال گذشته چهار کشور دیگر از جمله بورکینافاسو، روسیه، سریلانکا و اردن فیلترینگ این شبکه اجتماعی را آغاز کردند. در واقع، تا سال 2015، 46 درصد از جمعیت جهان تحت تأثیر فیلترینگ دولتی فیس بوک قرار گرفته اند. اینستاگرام دومین شبکه اجتماعی منفور دولت هاست و پس از آن تیک توک در رتبه سوم قرار دارد.
فیلتر کردن آمار
گزارش اخیر Surfshark در مورد وضعیت محدودیت های اینترنت در سال گذشته نشان می دهد که 10 کشور جهان بیشترین و شدیدترین محدودیت های اینترنت را در آسیا از جمله افغانستان، ایران، قزاقستان، سریلانکا و ازبکستان و در آفریقا از جمله بورکینافاسو اعمال کرده اند. ، سیرالئون، سودان و زیمبابوه و در آمریکای جنوبی شامل کوبا می شود. این مطالعات نشان می دهد که 10 کشور برتر جهان از نظر تعداد محدودیت های جدید اینترنت در سال 2022 عبارتند از: جامو و کشمیر، ایران، هند، سودان، بورکینافاسو، زیمبابوه، پاکستان، روسیه، کوبا و سیرالئون. جامو و کشمیر که از سال 1947 منطقه مورد مناقشه بوده است، در سال گذشته با 24 محدودیت جدید اینترنت، 31 درصد از سهم جهان از این محدودیت ها را به خود اختصاص داد و در رتبه نخست قرار گرفت. ایران پس از آن با یازده محدودیت جدید اینترنت در سال گذشته در رتبه دوم قرار گرفت. بر اساس گزارش Surfshark، 10 مورد از این 11 مورد مربوط به اعتراضات بوده است و به همین دلیل دولت ایران دو شبکه اجتماعی را فیلتر کرده، اینترنت را در چهار منطقه قطع کرده و در 5 منطقه در سراسر کشور اینترنت را در سال 2022 قطع کرده است. هند با 10 محدودیت جدید اینترنت که 9 مورد آن مربوط به اعتراضات است در رتبه سوم قرار دارد. این کشور از ژوئن 2022 شبکه اجتماعی TikTok را فیلتر کرده است.
بر اساس این بررسی ها، کشورهای بورکینافاسو، روسیه و آذربایجان بیشترین قطعی اینترنت را در سال 2022 داشته اند، اما در این زمینه، ایران رکورددار بیشترین خاموشی طولانی مدت است. بنابراین آمار Surfshark نشان می‌دهد که ایران در سال ۲۰۲۲ در واتساپ و اینستاگرام ۲۴۲۴ ساعت، محدودیت اسکایپ ۲۳۵۳ ساعت، قطعی اینترنت در کردستان ۳۳۶ ساعت و قطعی اینترنت در سراسر کشور ۳۳۰ ساعت محدودیت داشته است. به گفته کارشناسان Surfshark، جدی ترین موارد محدودیت اینترنت در سال گذشته در روسیه، هند، ایران و جامو و کشمیر رخ داده است. در روسیه، بسیاری از پلتفرم های کلیدی و محبوب به دلیل جنگ با اوکراین فیلتر شده اند. در هند، اعتراضات مربوط به استخدام نیروهای مسلح منجر به اعمال محدودیت های اینترنتی شد. در ایران در پی اعتراضات اواخر شهریورماه، محدودیت‌های گسترده اینترنت اعمال شد و در نهایت جامو و کشمیر به دلیل اختلافات و جنجال‌های سیاسی همچنان با محدودیت‌های متعدد اینترنت مواجه است.