روز گذشته در حالی که خبر یارانه نقدی حدود 9 میلیون دلاری خانواده های سعودی در رسانه های خارجی مطرح شده بود، این اظهارات نایب رئیس مرکز بیمه اجتماعی مستمری بگیران استان تهران نگرانی معیشتی اقشار ضعیف را جدی تر کرد. . گویی محمد محبر در جلسه رسمی شورای دولت اعلام کرد: «بازنشستگان فقط مصرف کننده هستند و هیچ منفعتی و سودی برای ما ندارند. افزایش دستمزد آنها فقط بار مالی دولت را افزایش می دهد و از طرفی طبقات برای افزایش دستمزد خود به خیابان ها می آیند و این نباید تبدیل به روش اسراف شود. ظاهرا این ادعاها مدت هاست مطرح شده و در شبکه های اجتماعی منتشر شده است اما با وجود این هیچ واکنشی از سوی معاون اول رئیس جمهور وجود ندارد.
اگر این گفته ها صحت داشته باشد، باید گفت که پرداخت مستمری در تمام کشورهای جهان نوعی بدهی عمومی به افرادی است که ده ها سال از عمر خود را صرف خدمت در نقاط مختلف کشور کرده اند.
اگر به رتبه بندی کشورهای جهان در زمینه بازنشستگی در سال جاری نگاه کنید، به وضوح متوجه می شوید که ایران در حال حاضر کمترین حقوق را بین بازنشستگان خود تقسیم می کند. آن هم در شرایطی که بالاترین تورم وجود دارد.
همانطور که رتبه بندی کشورها بر اساس میانگین حقوق ماهانه خالص در سال 2022 نشان می دهد، بازنشستگان سوئیسی با دریافت شش هزار و 35 دلار و 87 سنت در ماه، بالاترین درآمد را در بین کشورهای جهان دارند. اگر دلار را به طور متوسط 31 هزار تومان در نظر بگیریم، یک محاسبه سرانگشتی نشان می دهد که مستمری بگیران این کشور ماهیانه حدود 187 میلیون تومان درآمد دارند.
پس از سوئیس، سنگاپور و استرالیا کشورهای برتر برای بازنشستگی هستند. یعنی چیزی بیش از چهار هزار دلار. سپس ایالات متحده آمریکا، امارات متحده عربی و قطر در جایگاه های بعدی قرار دارند. یعنی بیش از سه هزار دلار، چیزی حدود 93 میلیون تومان; اگر کشورهای دوردست جغرافیایی را در نظر بگیریم به این معناست که امارات و قطر که همسایه ایران هستند از نظر حقوق بازنشستگی در جایگاه بالاتری قرار دارند.
جالب است بدانید در بین 105 کشوری که در رتبه بندی میزان حقوق بازنشستگی امسال دیده می شود، ایران در رتبه 93 قرار دارد. چیزی حدود 304 دلار؛ در بهترین حالت رقمی معادل 9 میلیون تومان. پاکستان، نیجریه و سریلانکا نیز در این رده در رتبه آخر قرار دارند. چیزی حدود 135 تا 160 دلار. دستمزدهای ناچیز مستمری بگیران در ایران در حالی است که این قشر سال هاست یکی از اقشار ضعیف و آسیب پذیر جامعه به شمار می روند و گفت و گو با هر یک از آنها فاجعه ای تلخ را به تصویر می کشد و اکنون پیامدهای حذف ارز 4200 تومانی از کالاهای اساسی را به تصویر می کشد. و به طور همزمان تعلیق بسیاری از یارانه ها بار معیشت آنها بر دوش قامت خمیده آنها سنگین شده است.
وضعیت مستمری بگیران در ایران و جهان
در شرایطی که تورم به یکی از بحران های لاعلاج اقتصادی در ایران تبدیل شده است، وضعیت مستمری بگیران دست کمی از حداقلی ها ندارد. مستمری بگیرانی که نه تنها از افزایش قیمت کالاهای اساسی و نامناسب بودن دخل و خرج خود گلایه دارند، بلکه در مقایسه با سایر کشورهای دنیا از حمایت های دولتی کمتری برخوردارند. وقتی به وضعیت مستمری بگیران کشورهای دیگر نگاه می کنند، دلشان خالی می شود و بار سنگین معیشت خود را افسرده تر به دوش می کشند. آنها نه سایتی دارند که از دستمزدهای پایین خود به سکانداران اقتصادی شکایت کنند، هزینه های درمانی و زندگی بالا را ثبت و اعلام کنند و صدای اعتراضشان به گوش دولت ها نمی رسد. اگر این صدا به گوش دولت ها برسد، با ادعاهایی مواجه می شوند که انگار شما مصرف کننده هستید.
این در حالی است که در کشورهای پیشرفته علاوه بر اینکه حقوق بازنشستگان متوسط یا زیاد است، بازنشستگان در صورت تمایل حتی پس از 67 سالگی نیز به کار خود ادامه می دهند و از مزایای بالایی نیز در قبال حق بیمه برخوردار می شوند. توسعه کشور..
برای درک بهتر وضعیت مستمری بگیران در کشورهای خارجی کافی است مقالات و گزارش های منتشر شده در مجلاتی مانند فوربس را دنبال کنید. بر اساس آنچه در این گزارش ها آمده یا حتی صحبت با افرادی که در کشورهای جهان بازنشسته شده اند، اگر بازنشستگان کشورهای توسعه یافته از امنیت مالی برخوردار نباشند، مورد حمایت مقامات دولتی قرار می گیرند و به این افراد واحدهایی در اختیار خدمات اجتماعی قرار می گیرند. زیرا گفته می شود رسیدگی به این افراد یکی از وظایف دولت برای ساختن جامعه ای انسانی است. به عنوان مثال، خدمات مبتنی بر وب در بسیاری از کشورها وجود دارد که دسترسی افراد کم درآمد را به برنامه های حمایتی دولتی در زمینه پزشکی، تغذیه، کمک های انرژی، مالی، بهداشت، مسکن، تامین اجتماعی و خدمات خانگی فراهم می کند و گفته می شود که توسط 2001 میلیون نفر با مراجعه به این سایت ها مشکلات خود را حل کرده اند.
در زمینه حمایت دولتی از بازنشستگان در سایر کشورها می توان به خدمات عمومی اداره آمریکا در مورد سالمندی اشاره کرد. همین خدمات سالمندان و بازنشستگان را از طریق آژانس‌های محلی پیدا می‌کنند تا به آنها در دسترسی به مسکن، حمل‌ونقل، غذا و غیره کمک کنند. هزاران نمونه از آن را می توان یافت، با وجود حذف ارز 4200 تومانی، بدون زیرساخت های لازم، قیمت کالاهای اساسی در کشور افزایش عجیبی داشته و حتی این روند صعودی همچنان ادامه دارد، در این میان چه برسه به حقوق بازنشستگان. این بر دوش دولت است، نادیده گرفته می شود. کارشناسان می گویند وضعیت نابسامان اقتصادی و روش متفاوت محاسبه میزان مستمری در ایران، وضعیت مستمری بگیران را در ایران با سایر کشورهای جهان غیرقابل مقایسه کرده است. بد نیست بدانید حقوق بازنشستگی در کشورهای مختلف بر اساس معیارهای مختلفی تعیین و تنظیم می شود. به عنوان مثال، هلند به عنوان صاحب بهترین سیستم بازنشستگی در جهان، رشد دستمزدها را در این کشور معیاری برای تقسیم متناسب حقوق بازنشستگان خود قرار داد. کشورهای نروژ، ایسلند، ایرلند، فرانسه، دانمارک، مکزیک و کانادا نیز از این روش در کنار سایر روش‌های نسبت‌بندی استفاده می‌کنند. با در نظر گرفتن تورم، رشد اقتصادی، ترکیب رشد اقتصادی، دستمزد و تورم از دیگر معیارهایی است که کشورهای موفق در سراسر جهان در زمینه تامین زندگی بازنشستگان خود و متناسب با تناسب حقوق بازنشستگان به آن توجه می کنند.
بر اساس گزارش شاخص جهانی بازنشستگی 2020 موسسه مرسر، امنیت مالی در بازنشستگی هم برای جوامع و هم برای افراد حیاتی است، به ویژه در زمانی که اکثر کشورهای جهان با چالش های اجتماعی، اقتصادی و مالی جمعیت سالخورده دست و پنجه نرم می کنند. اپیدمی کرونا به این چالش ها دامن زده و سیستم های بازنشستگی را با مشکل مواجه کرده است.
بر اساس گزارش های منتشر شده، هلند و دانمارک به عنوان صاحبان بهترین سیستم های بازنشستگی در جهان انتخاب شده اند. استرالیا، فنلاند، سوئد، سنگاپور، نروژ، کانادا و نیوزلند به عنوان بهترین سیستم های بازنشستگی در جهان در سال 2020 رتبه بندی شدند. با این حال، هلند و دانمارک موفقیت خود را مدیون مقاومت در برابر بحران های اقتصادی ناشی از همه گیری کرونا هستند. مخالفت بهره برداری از پس انداز بازنشستگی مردم در دوران سخت قرنطینه و رکود کسب و کار. قابل توجه است که حمایت دولتی از مستمری بگیران در کشورهای دیگر در سراسر جهان حتی در دوران کرونا ادامه یافت. در سال‌های اخیر، سیستم‌های اقتصادی مدرن با پیامدهای یک اپیدمی مرگبار مواجه شده‌اند، اما بر اساس گزارش‌ها، کار سیستم‌های بازنشستگی به‌ویژه در کشورهای اروپایی حتی قبل از این همه‌گیری موفق و قوی بوده است. در عین حال معمای تورم در ایران که به نظر می رسد بدتر از همه گیری کرونا نیست، هنوز حل نشده است و بار این معضل اکنون بیش از هر زمان دیگری بر دوش ضعیفان یا بازنشستگان است.