با اوکراین چه کنیم؟ | روز جدید

با اوکراین چه کنیم؟  |  روز جدید

محبوب اما

در مارس سال گذشته که روسیه اقدام نظامی علیه اوکراین کرد، پیش بینی می شد که ایران نیز به این جنگ بپیوندد. اما شاید هیچکس نمی توانست پیش بینی کند که این درگیری تا آنجا پیش می رود که جنگ اوکراین و روسیه در مدت زمان کوتاهی تبدیل به مبهم ترین و پیچیده ترین موضوع سیاست خارجی ایران شود!

چند ماه بعد در پایان تیرماه امسال پوتین با رهبر انقلاب دیدار کرد. رهبری در این دیدار با بیان اینکه غربی ها کاملا مخالف روسیه قوی و مستقل هستند، ناتو را سازمانی خطرناک خواندند و در خصوص اقدامات پوتین در اوکراین گفتند: جنگ مقوله سخت و سختی است و جمهوری اسلامی از مردم عادی متاسف است. از آن رنج می برند. شونده به هیچ وجه راضی نخواهد بود، اما در مورد اوکراین، اگر شما ابتکار عمل را به دست نمی‌گرفتید، طرف مقابل به ابتکار خود جنگ را آغاز می‌کرد.

اکنون که حمله روسیه به اوکراین به یک سالگی نزدیک می شود، ایران آنقدر در موضوع اوکراین گره خورده است که حتی برجام نیز تحت الشعاع آن قرار گرفته است. در واقع امروز با وجود اینکه برجام هنوز در کما است، علی اف قاری را برای تلاوت سوره فتح به ارس فرستاده است. اما در میان همه آنها، بزرگترین مشکل سیاست خارجی ایران «مسئله اوکراین» است.

چندی پیش کروش احمدی، تحلیلگر سیاست خارجی در گفت و گو با اعتمادآنلاین، مهمترین تاثیر منفی این موضوع را به طور کلی و فراتر از برجام، تاثیری دانست که بر روابط غرب با ایران گذاشته است. چیزی که اروپا را در موقعیت منفی تری نسبت به ایران قرار می دهد.

وی در تشریح دلیل این مشکل، دلیل آن را روشن و موضوع اوکراین برای اروپا حساس تر و حیاتی تر است، زیرا اوکراین در نزدیکی اروپا قرار دارد و زندگی خصوصی اروپا محسوب می شود، بنابراین فاصله بین اوکراین و آلمان وجود دارد. فقط حدود هزار کیلومتر یا دو ساعت پرواز است.

هشدار به اینکه ایران در حال برداشتن گام دیگری در حمایت نظامی از روسیه است

لارنس نورمن دیروز در وال استریت ژورنال نوشت که جوزف بورل، دیپلمات ارشد اتحادیه اروپا گفت: «اگر تهران گام دیگری در حمایت نظامی از روسیه بردارد، انگیزه اروپا و ایالات متحده برای احیای برجام بسیار زیاد خواهد بود. کمتر.”

قضیه پرواز 752 نمونه کوچکی از جنجال بزرگ امروزی است. در این مورد اوکراین ادعای ایران را نپذیرفت و علیرغم سفرهای مکرر هیات های کارشناسی بین دو کشور؛ در نهایت، کیف تهران را به پنهان کاری متهم کرد

هشدار بورل در حالی مطرح می شود که جریان رسانه ای و البته فضای سیاسی غرب نه تنها بر همکاری نظامی ایران با روسیه علیه اوکراین به شدت تاکید می کند، بلکه مدعی است که هر از چند گاهی شواهد جدیدی در حال ظهور است.

آخرین مورد از این موارد، گزارش دو روز پیش وال استریت ژورنال است که مدعی است یک هیئت ایرانی را برای ساخت کارخانه ای با قابلیت تولید 6000 پهپاد طراحی شده توسط جمهوری اسلامی برای استفاده در جنگ اوکراین به روسیه اعزام کرده است.

به نوشته این روزنامه، در این همکاری جدید، ایران و روسیه پهپادهایی با موتور جدید برای افزایش سرعت و ارتفاع پرواز تولید خواهند کرد.

ایران چنین ادعایی را رد کرده است. جوزف بورل نیز روز گذشته به لارنس نورمن گفت: هر بار که با ایرانی ها صحبت می کنم، آنها اصرار دارند که این کار را انجام نمی دهند.

«دیالوگ» بن بست را می شکند؟

این در حالی است که با هر انتشار چنین اخباری، حملات علیه ایران و اتهام مشارکت ایران با روسیه در جنگ با اوکراین با لحنی تند غرب افزایش می یابد. سایه سنگین آن روی پایان می افتد. کشورهای منطقه و به ویژه اسرائیل ماهی های خود را از آب کدر آن بیرون می کشند و اصرار ایران بر اعلام بی طرفی در این جنگ و اعتقاد به راه حل سیاسی راه به جایی نخواهد برد.

در این شرایط بسیاری انگشت اتهام را متوجه دولت رئیس جمهور می کنند که ضعیف دیپلماتیک عمل کرده و نتوانسته مواضع ایران را به گونه ای مطرح کند که ایران مورد چنین اتهاماتی قرار نگیرد. برخی دیگر این تصمیم را گفتگوی مستقیم با اوکراین می دانند.

برخی معتقدند راه حل «مسئله اوکراین» گفتگوی مستقیم است، اما آیا چنین گفت وگویی ایران را از بن بست اوکراین خارج می کند؟ تنش ها و اختلافات لفظی نشان می دهد که دور اول مذاکرات درخواست همکاری نظامی ایران با روسیه علیه اوکراین نتیجه مثبتی نداشته است!

مرتضی مکی کارشناس مسائل بین الملل به ایلنا گفت: اگر بخواهیم پرونده ایران و اوکراین را مدیریت کنیم و آن را ببندیم راهی جز گفتگوی مستقیم با مقامات اوکراینی نداریم و اگر این گفت وگوها به صورت جدی ادامه پیدا کند. ممکن است تا حدودی سیاست‌های ایران و اوکراین را تغییر دهد.» «غرب ایران را در اوکراین خنثی خواهد کرد».

اما آیا چنین گفت وگویی ایران را از بن بست اوکراین خارج می کند؟ و آیا اوکراین از این مذاکرات خوشحال خواهد شد؟ چه موانعی برای دستیابی به چنین سیاستی وجود دارد؟ ایران دست به چنین اقدامی زد.

بحث بعد از اولین جلسه

سخنگوی وزارت امور خارجه ایران چندی پیش اعلام کرد که دو هیات ایرانی و اوکراینی با ترکیبی از اعضای فنی و تخصصی در یک کشور ثالث درباره همین موضوع گفتگو کردند.

آن کشور سوم قطر بود و همانطور که ناصر کنعانی گفت این هیئت ها باید به کشورهای خود بازگردند و در صورت لزوم این مذاکرات ادامه خواهد داشت. مدت زیادی از اظهارات سخنگوی دستگاه دیپلماسی ایران نگذشته بود که وزیر امور خارجه اوکراین با تکرار ادعاهای قبلی ایران را به قطع روابط دیپلماتیک تهدید کرد. دیمیترو کولبا گلایه کرد که «ما از گذشته تاکنون به ایران آسیبی نزده ایم. آنها شروع به تهیه پهپادهای کامیکاز به روسیه کردند و از خطوط قرمز عبور کردند.

میخائیلو پودولیاک مشاور رئیس جمهور اوکراین پا را از این هم فراتر گذاشت و پس از حمله هشتم بهمن ماه به مجموعه کارگاهی وزارت دفاع ایران در اصفهان به طور غیرمستقیم مشارکت اوکراین را در این حمله اعلام کرد. وی در صفحه توئیتر خود نوشت: ما به شما هشدار دادیم و منطق جنگ به هیچ کس رحم نمی کند.

توئیت پودولیاک واکنش تند ایران را برانگیخت. نورنیوز، رسانه شورای عالی امنیت ملی به نقل از یک مقام آگاه نوشت که اگر کیف موضع خود را اصلاح نکند، موضع ایران در قبال جنگ اوکراین تغییر خواهد کرد.

این تنش ها و اختلافات لفظی نشان می دهد که مذاکرات دو کشور در قطر تاثیر مثبتی نداشته است. همانطور که مذاکرات برای هواپیمای اوکراینی به صلح ختم نشد.

حافظه فایل پرواز 752

در واقع در مورد اوکراین یکی از مواردی که می توان از آن به عنوان عامل منفی در شکستن بن بست یاد کرد خاطره ای است که اوکراین از پرواز 752 دارد، این مورد نمونه کوچکی از جنجال بزرگ امروزی است. در این مورد نیز اوکراین ادعای ایران را نپذیرفت و علیرغم سفرهای مکرر هیات های تخصصی دو کشور، در نهایت آندره میلن، کارشناس مشاور پرونده پرواز 752 گزارشی منتشر و اعلام کرد که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران قبل از پرتاب موشک، جی پی اس پرواز را از کار انداخت، وزیر زیرساخت اوکراین نیز ایران را متهم کرد که دلایل واقعی سرنگونی هواپیمای اوکراینی را پنهان کرده است.

در بن بست کنونی ایران در موضوع اوکراین، نمی توان سایه تجربه هواپیمای اوکراینی را نادیده گرفت. یکی دیگر از مواردی که مانع گفتگو با اوکراین می شود، وابستگی شدید زلنسکی به اروپا و آمریکا است. این وابستگی مانع از هرگونه استقلال در گفتگو و تفاهم با ایران می شود. اسرائیل و برخی کشورهای منطقه با مانورهای سنگین در میانه، خطر انتقال آتش جنگ کی یف و مسکو را به تهران افزایش داده و سد راه گفتگو و دیپلماسی می شوند. توپخانه رسانه ها نیز اخبار همکاری نظامی ایران با روسیه علیه اوکراین را فعال نگه می دارد و هر روز اخبار جدیدی در این زمینه منتشر می شود.

از سوی دیگر، حضور ایران در جبهه روسیه و همچنین در جریان به اصطلاح جنگ بین بلوک شرق و غرب، تلاش تهران برای اثبات حسن نیت و بی طرفی خود را بی اثر می کند. به ویژه ایران سیاستی متفاوت از این تلاش‌های دیپلماتیک هر از چندگاهی در گفتار و عمل نشان می‌دهد و زمینه اتهام می‌دهد.

همه این عوامل و نشانه ها نشان می دهد که «مسئله اوکراین» در آستانه اولین سالگرد حمله پوتین به این کشور به قدری برای ایران پیچیده و مشکل ساز شده است که خلاصی از آن چندان آسان نیست!

دیدگاهتان را بنویسید