پس از بارش پراکنده برف و باران در چند روز اخیر در برخی استان‌ها، امیدواری‌ها برای جبران وضعیت کم بارش در کشور وجود داشت، اما بررسی‌های دقیق نشان می‌دهد با وجود بارندگی نسبتا خوب در بهان ماه در مناطق مختلف کشور به سمت سدها 16 درصد کمتر از مدت مشابه سال گذشته است. اگرچه سال گذشته سالی خشک و با بارندگی کم بود. صادق ضیائیان، رئیس مرکز پیش بینی و مدیریت بحران خطرات جوی سازمان هواشناسی به فرارو گفت: بسیاری از منابع آبی ما از بارش برف تامین می شود، در واقع باید در زمستان به اندازه کافی برف باریده و ذخیره شود، سپس این برف خواهد بود. کم کم تبدیل به آب می شود.» و در بهار و تا پایان تابستان می تواند به رودخانه ها سرازیر شود و کسری آب را پر کند، متاسفانه امسال بارش برف قابل توجهی نداشتیم، اگر برف بهتری داشتیم، بیشتر می شدیم. وضعیت خوبی از میانگین چندساله بارندگی برای کشور است اما متاسفانه این اتفاق نیفتاد و به همین دلیل حتی اگر بارندگی های بهاری فراوان داشته باشیم باز هم بسیاری از نقاط کشورمان از جمله نیمه شمالی زاگرس و مرکزی آسیب خواهند دید. از مشکلات کم آبی تابستان بسیار گرمی در پیش داریم، اما وزارت نیرو باید پاسخ دهد که آب شهرهای ما چه می شود و این کم آبی چگونه و با چه برنامه ای جبران شود.
فرارو – بر اساس تجزیه و تحلیل داده‌های بارندگی منطقه‌ای و اطلاعات سازمان هواشناسی کشور، مجموع بارندگی‌های ایران از ابتدای سال آبی (مهر 1402) تا 19 بهمن 1402 کمتر از میانگین بلندمدت برای مدت مشابه از سال گذشته بوده است. هر از چند گاهی و با ادامه این روند در اکثر استان ها در اواخر بهار و تابستان با تنش جدی آبی مواجه هستیم.
به گزارش فرارو، میزان آب ذخیره شده در سدهای کشور تا اواسط بهمن ماه به 20 میلیارد و 620 میلیارد متر مکعب رسید که نسبت به مدت مشابه سال گذشته 2 درصد کاهش نشان می دهد.
پس از بارش پراکنده برف و باران در چند روز اخیر در برخی استان‌ها، امیدواری‌ها برای جبران وضعیت کم بارش در کشور وجود داشت، اما بررسی‌های دقیق نشان می‌دهد با وجود بارندگی نسبتا خوب در بهان ماه در مناطق مختلف کشور به سمت سدها 16 درصد کمتر از مدت مشابه سال گذشته است. اگرچه سال گذشته سالی خشک و با بارندگی کم بود.
نگاهی به آمار نشان می دهد در حال حاضر در 18 سد مهم کشور به ویژه در بحث تامین آب شرب و کشاورزی، ذخایر آبی زیر 20 درصد ظرفیت مخزنی این سدها است. احمد ساطیفی، رئیس مرکز خشکسالی کشور اخیراً گفت: به دلیل کاهش برف و بارندگی کمتر از حد نرمال، منابع آب سطحی کمتر از حد نرمال بوده و رودخانه ها همواره در حال کوچک شدن هستند که منجر به افزایش برداشت از سفره های زیرزمینی می شود. با توجه به سال چهارم خشکسالی، اثرات خشکسالی در بخش کشاورزی بیشتر مشهود است و تأثیر آن را بر فشار بر منابع آب زیرزمینی و سطحی نشان می دهد.
آمار و ارقام ذکر شده نگرانی هایی را در زمینه تامین ذخایر آبی کشور در فصل تابستان ایجاد می کند. به ویژه با توجه به اینکه بسیاری از کارشناسان معتقدند با توجه به زمان اندک باقی مانده تا پایان سال پربارش، بعید است که کم آبی کشور جبران شود. به همین دلیل یک نگرانی ثانویه که در ذهن بسیاری از مردم ایجاد می شود این است که آیا در شهرهای بزرگی مانند تهران با توزیع آب مواجه خواهیم شد؟ محسن اردکانی، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران به تشریح وضعیت منابع آب در این خصوص پرداخت و گفت: بر اساس برنامه ریزی های انجام شده طرح توزیع آب در تهران وجود ندارد، اما لازم است مشترکان در این زمینه 20 درصد صرفه جویی کنند. مصرف. ایران دارای اقلیم خشک و نیمه خشک است، میانگین بارندگی در کشور 230 میلی متر در سال است و اظهار داشت: این میانگین در استان تهران باید 280 میلی متر در سال باشد و دوره سوم خشکسالی را پشت سر گذاشته ایم و اکنون در حال حاضر هستیم. در سال چهارم ما.»
مشکلات آب کشور تنها به شهرهایی مانند تهران محدود نمی شود. حیدر داودیان، مدیرعامل آب منطقه ای مازندران در خصوص کمبود آب در استان مازندران گفت: علیرغم بارندگی های خوبی که امسال در مازندران به ثبت رسیده، شرایط ذخیره آب و جریان رودخانه مناسب نیست و باید برای مقابله با آن آماده شویم. با خشکسالی.» این سخنان داودیان جای تعجب ندارد چرا که از ابتدای سال جاری تاکنون کل بارندگی کشور 55 میلی متر کاهش داشته است و بیشترین افزایش منفی بارندگی با 77.7 درصد مربوط به استان هرمزگان است. این استان کرمان با رشد منفی 75.8 درصد، فارس با رشد منفی 75.1 درصد، سیستان و بلوچستان با رشد منفی 66.3 درصد، خراسان جنوبی با رشد منفی 64.2 درصد و بوشهر با 62.6 درصد کاهش رشد داشته است. درصدی از بارش هستند.کاهش بارش در استان یزد نیز در مدت مذکور 61 درصد بوده است.استان های ساحلی خزر گیلان و مازندران به ترتیب رشد منفی 22.5 درصد و رشد منفی 2 درصدی را به ثبت رساندند.
سعید جمالی، مدیر دفتر مدیریت دانش و پژوهش شرکت توسعه آب و انرژی ایران در آذرماه به فرارو گفت: نگاهی به وضعیت فعلی نسبت به سال قبل نشان می‌دهد همانطور که سال قبل را با بحران سپری کردیم، امسال نیز وضعیت بحرانی ادامه دارد و ممکن است امسال بدتر هم باشد. این بسیار مهم و ویژه است که مدیران بخش آب، هم عرضه (تامین منابع آب) و هم مصرف را کنترل کنند. امسال که چنین شرایطی وجود دارد و منابع کمیاب است، باید روی بخش هزینه کردن فشار زیادی بیاوریم. بخشی از هزینه ها مربوط به کشاورزی است. بیش از 90 درصد آب مصرفی کشور در بخش کشاورزی است. شاید این رقم در مناطقی مانند تهران و استان های همجوار کمتر باشد، اما نقش مهمی دارد. هنگامی که چنین رویدادهایی در هر نقطه از جهان رخ می دهد، اولویت ها تغییر می کنند. مثلاً محیط زیست و آب شرب را در اولویت قرار می دهند و در صورت امکان به فکر کشاورزی هم هستند. برای اینکه ما سهم آب را در صنعت کشاورزی کم کنیم، اغلب بودجه را به صورت مادی اختصاص می دهند».
کامبیز بازرگان، عضو هیأت علمی پژوهشکده آب و خاک ایران، ضمن ابراز نگرانی از وضعیت منابع آبی کشور به فرارو گفت: «ساخت بی رویه سدها، بهره برداری بی رویه از منابع آبی، کشت بی رویه و کشت بی رویه در برخی مناطق کمبود دارد. پایداری درازمدت مانند برنج در استان های غیر شمالی و رفتارهای غیراصولی مشابه با توجه به آمار بلندمدت بارندگی ما را به این وضعیت رسانده است. در واقع برخی مشکلات تا حدودی قابل پیش بینی بود. این رفتارهای غلط منابع آب را مصرف می کند و شرایط را بسیار شکننده می کند.»
با توجه به این شرایط سوالاتی مطرح می شود از جمله اینکه آیا می توان تا پایان سال آبی جاری به افزایش بارندگی امیدوار بود و به طور کلی چرا کشور در وضعیت فعلی قرار دارد؟ صادق ضیائیان رئیس مرکز پیش بینی و مدیریت بحران مخاطرات جوی سازمان هواشناسی به سوالات زیر پاسخ داد:
آلودگی هوا تاثیر چندانی بر میزان کم بارندگی کشور ندارد
برای تابستان بسیار گرم و کمیاب آماده باشید/ لزوم آمادگی وزارت نیرو برای جبران کم آبی ایران به فرارو گفت: از نظر هواشناسی شرایط بارندگی اصلا خوب نیست. تا پایان سال بارندگی خواهیم داشت، اما با توجه به وضعیت بارش، پیش‌بینی‌های ما نشان می‌دهد که در مقایسه با میانگین بلندمدت، بارش در اسفند زیاد نخواهد بود و ممکن است بارش کم باشد. ماه های اخیر در اسفند ماه جبران می شود، این بسیار کم است، در مورد میزان بارندگی در کشور، بحث تئوری توطئه ارزشی ندارد و نمی توان گفت که دلیلی عجیب و غیرعلمی برای کمبود بارندگی در کشور وجود دارد. طبق اعلام سازمان هواشناسی، هر گونه گمانه زنی بی اساس مردود است، عوامل دینامیکی و فیزیکی زیادی وجود دارد که منجر به کاهش میزان بارندگی در کشور ما شده است. مشکل “ال نینو” را نمی توان نادیده گرفت وضعیت فعلی بارندگی در کشور می دانیم که پدیده ال نینو گرمای بی سابقه ای در جهان ایجاد کرد که از زمستان بارانی و خنک در کشورمان جلوگیری کرد. دما نه تنها در اینجا، بلکه در بسیاری از کشورهای منطقه نیز افزایش یافته است. این افزایش دمای ملی و منطقه ای باعث شده است که سیستم های زمستانی در سراسر کشور ما به خوبی شکل نگیرد.
وی افزود: متأسفانه در سال جاری در کشور شاهد جفت گیری خوبی بین «دایره های باران» نبودیم. مراد از پیوندها عوامل اقلیمی و هواشناسی است که در یک منطقه از زمین رخ می دهد و تأثیر مستقیم یا غیرمستقیم بر سایر نقاط زمین دارد. به عنوان مثال، NAO و MGO که بر بارش و تزریق رطوبت در خانه تأثیر می‌گذارند، امسال جفت خوبی نداشتند. وضعیت ذکر شده باعث شد در کشورمان تزریق رطوبت بالا با چرخ مناسب نداشته باشیم. این وضعیت نسبت به سال های گذشته قابل توجه بود. البته این اثرات دائمی نیستند. این عوامل از صدها عاملی است که می تواند در بارندگی کشور موثر باشد، اما همه عواملی بودند که بیشترین تاثیر را در بارندگی کشور داشتند و باعث شدند سال کم بارشی داشته باشیم. از نظر من عاملی مانند آلودگی هوا آنقدر در وضعیت بارندگی کشور تاثیری ندارد یا بهتر است بگوییم آلودگی هوا آنقدر موثر نیست که باعث کمبود شدید بارندگی به میزانی که شاهد هستیم باشد. کشور در حال حاضر.”
وزارت نیرو برای تابستان راه حلی ارائه دهد
رئیس مرکز ملی پیش بینی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی کشور ادامه داد: بخش زیادی از منابع آبی ما از بارش برف تامین می شود، در واقع باید در زمستان به اندازه کافی برف باریده و ذخیره شود، سپس این برف به تدریج انجام شود. ذوب می شود و در بهار و تا پایان تابستان می تواند به رودخانه ها سرازیر شود و کمبود آب را پر کند. متاسفانه امسال بارش برف قابل توجهی نداشتیم. اگر برف بهتری داشتیم وضعیت بهتری نسبت به میانگین چندساله برای کشور داشتیم که متاسفانه این اتفاق نیفتاد. بنابراین حتی اگر بارندگی های بهاری فراوان داشته باشیم، باز هم بسیاری از نقاط کشورمان از جمله نیمه شمالی زاگرس و مرکزی دچار مشکل کم آبی خواهند شد. تابستان بسیار گرمی در پیش داریم اما وزارت نیرو باید پاسخ دهد که سرنوشت آب شهرهای ما چه می شود و این کم آبی چگونه و با چه برنامه ای جبران شود».
وی افزود: یکی از مهمترین دغدغه های کشور بحث تامین آب شرب است. باید دید وزارت نیرو چه برنامه ای برای مقابله با این وضعیت دارد. البته وزارت نیرو اعداد و داده های دقیقی از وضعیت سدها و ذخایر آبی کشور دارد و باید در زمینه برنامه ریزی برای مدیریت مصرف منابع آب در تابستان فکری کند. همچنین بر این نکته تاکید می کنم که با توجه به شرایطی که تاکنون شاهد آن بوده ایم، نمی توان به تغییر غافلگیرکننده الگوی بارندگی امیدوار بود.