روز جدید : وقتی وارد میدان مذاکره می شویم به این معناست که اگر از این زاویه به موضوع نگاه کنیم، هر کدام می توانند بخشی از مناقشه باشند، یکی از گزینه های مورد بحث.
مذاکرات 1+5 فراتر از برجام است، زیرا کشورها خواسته هایی از یکدیگر دارند که ربطی به مسائل هسته ای ندارد!
عراق هفتمین ماه خود را بدون دولت و رئیس جمهور می گذراند، لبنانی ها در حال تسلیم شدن به کشوری بدون دولت هستند و می توان گفت که عادت کرده اند سوریه و مخالفان دولت اسد در بلاتکلیفی کامل قرار داشته باشند. گفته می شود از یک سو ترکیه و اردوغان برای حل اختلافات خود از سوی دیگر تلاش می کنند، اما آمریکایی ها همچنان ذخایر انرژی سوریه را تخلیه می کنند و البته سرگرمی های شدید روسیه در بحران اوکراین اکنون اسد را نگران کرده است.
تحرکات یمن گیج کننده است، یک روز آتش بس می گویند، روز دیگر توافق محرمانه و بالاخره این سروصدا است که به این گونه بحث ها پایان می دهد.
سفرای عرب در حال بازگشت به بیروت هستند و برخی مواضع در عراق حتی بی خیال ترین همسایگان این کشور را نگران کرده است.
اگرچه قطر خود را برای جام جهانی 2022 آماده می کند، اما یکی از مراحل سیاسی آن تهران و دیگری نیویورک است. به نظر می رسد پس از حل مسئله طالبان، این بار آنها می خواهند میانجی موفقی در مناقشه ایران و آمریکا باشند.
اگرچه آمریکایی‌ها همچنان درباره تحریم‌ها صحبت می‌کنند و اگرچه مذاکرات تهران و ریاض بدون هیچ توضیحی به حالت تعلیق درآمده است، اما همه متوجه شده‌اند که تحریم‌های موسوم به دوران ترامپ شدید نیست و جمهوری اسلامی ایران در خلاء به سر می‌برد. نه تعطیل است و نه برای فروش نفت مشغول است و در عین حال اوضاع اروپای شرقی را تخریب می کند تا به نتیجه مطلوب روند مذاکرات نزدیک شود.
افغانستان و طالبان در آستانه به رسمیت شناخته شدن هستند یا نه، عمران خان در پاکستان با چالش بزرگی مواجه است و همه اینها به گفته برخی تحلیلگران تنها یک دلیل خاص دارد و آن شکست مذاکرات +1 است. 4 یا مذاکرات هسته ای که یک طرف آن جمهوری اسلامی ایران است و طرف دیگر تاریخ، چین، روسیه، اروپا و کمی دورتر. ایالات متحده آمریکا!
> سلام؟! برجام کیست؟
ما نه دنبال اصل توهم توطئه هستیم و نه به دنبال ارجاع همه امور به برجام; اما محسن جلیوند، استاد روابط بین الملل، پاسخی تامل برانگیز به برجام نشان داد: «اینکه همه موارد ذکر شده مربوط به برجام است یا نه، بخشی از ماجراست، اما ابتدا باید دید که از کدام برجام صحبت می کنیم».
جلیلوند خاطرنشان می کند: من با اصل کلمه برجام مشکل دارم زیرا معتقدم برجام دیگر وجود خارجی ندارد.
در نهایت با این استاد روابط بین الملل موافقیم که به جای برجام بگوید: مذاکرات تیم اعزامی دولت سیزدهم برای گفتگو با کشورهای اروپایی، آمریکا و چین و همچنین روسیه بر سر اختلافات!
برجام در حوزه انرژی هسته ای بود
الان بحث بر سر مسائل منطقه ای است!
جلیلوند گفت: «اگر ایران و 1+5 در مورد مسائل هسته‌ای گفتگو نکرده و اختلافات خود را حل نکرده باشند، اکنون این بحث آنقدر گسترده است که باید گفت.» متن حاشیه
آنها به طور کلی حذف می شوند.
> قراردادهای پنهان و نانوشته!
این کارشناس روابط بین الملل مثال می زند که آیا طرفین در جریان مذاکرات به توافقی محرمانه دست یافته اند یا خیر. وی پاسخ داد: شما معتقدید که طرف های مذاکره صرفا برای یک وقفه میز مذاکره را ترک می کنند و اینجا می تواند در فضایی غیررسمی و به اصطلاح مخفی انجام شود.
جلیلوند ادامه می دهد: خود شما می گویید قراردادهای پنهانی! این به این معنا نیست که مثلاً توافقی دور از چشم همه انجام شده است.
وی افزود: وقتی می بینید یمن در مسیر دیگری قرار دارد یا صدر در حال اتخاذ مواضع جدیدی در عراق است یا مذاکرات ایران و عربستان به حالت تعلیق درآمده است، چندان منطقی نیست. مناصب هم بود.
محسن جلیلوند از جنگ جهانی اول دوری می‌کند و می‌گوید: اصولاً جنگ جهانی اول جنگ پسرعموها و پسرعموها بود، این و اینها با هم مرتبط بودند، پس معلوم است که جزو یک قرارداد پنهانی است.
من هنوز معتقدم که تعدادی از مسائل حل شده و روی میز مذاکره قرار نگرفته است. جلیلوند گفت: از سوی دیگر، آمریکا بسیاری از تحریم ها را کاهش داده است، مانند نادیده گرفتن فروش نفت ایران به برخی کشورها به دلایل مختلف مانند بحران اوکراین. به عبارت دیگر، عملاً لغو نشده، بلکه آرام شده است، بنابراین ایران نیز در حال پیشرفت است. اما در مجموع این مذاکرات باید تغییر کند و موارد دیگری را در دستور کار قرار دهد تا مشکلات به گونه ای حل شود که نتایج ملموس تری داشته باشد.
> حضور افغان ها در ایران موضوع جدیدی نیست، اما …
این استاد روابط بین الملل گفت: وقتی به شبکه های اجتماعی نگاه می کنیم، می بینیم که حملات زیادی به افغان ها صورت می گیرد که نشان می دهد عده ای می خواهند این حضور که تازگی ندارد، به نوعی منافع آنها را تامین کند. او همچنین از خود علیه ایران سوء استفاده می کند. نکته نگران کننده این است که این در حال رشد است، یعنی بدون برنامه ریزی، اما به طور هماهنگ در حال گسترش است.
> آمریکا می خواهد عمران خان را محدود کند!
جلیلوند معتقد است که وقایع اخیر در پاکستان مناقشه واشنگتن و اسلام آباد نیست، بلکه اختلاف بین کاخ سفید و عمران خان است. از نظر سیاسی، آمریکایی ها متوجه نقشه های عمران خان شده اند و می خواهند او را مهار کنند. پاکستان دولت پادگان و ارتش دارد اما عمران خان می خواست مدلی را که اردوغان برای ارتش ترکیه اعمال کرد در پاکستان پیاده کند اما موفق نشد موضوع ایران و مذاکرات هسته ای ربطی ندارد!
> بارج دو و سه یا بارج دیگر؟!
جلیلوند گفت: «روابط بین‌الملل عرصه‌ای سیال است که همه رویدادها در آن در هم تنیده هستند و نمی‌توان آنها را از هم جدا کرد. “وقتی دختر هوآوی به ایالات متحده برده شد، سهام هواوی در برزیل 38 درصد کاهش یافت. در نتیجه کارخانه های تلفن همراه در شرق آسیا تحت تاثیر قرار گرفتند. از نظر سیاسی، همه مسائل به هم مرتبط هستند. در مورد بحث مذاکرات هسته ای. روس‌ها قبل و بعد از بحران اوکراین با ایران رفتار متفاوتی داشتند. اکنون میدان‌ها بر متن غلبه کرده‌اند و برجام دو و سه هرگز موضوعیت ندارد.
> ما توافقی بی دردسر نداریم
جلیلوند مخالف این است که برخی افراد ادعا می کنند که پس از تغییر دولت، توافق بدون دردسر خواهد بود.
او می‌گوید: «هر یک از حلقه‌های قدرت در دو سوی مرز منافعی دارند. گروهی نتیجه گیری می خواهند و گروهی نتیجه گیری نمی خواهند. باید به خاطر داشته باشیم که در عرصه بین المللی ابتدا اقتصاد سیاسی، سپس سیاست بین الملل و در نهایت حقوق بین الملل داریم. ساده ترین تعبیر از این عبارت این است که بگوییم هر توافق اولیه باید منافع اقتصادی را تامین کند، خواه آن منافع ملی باشد یا منافع محافل و گروه های سیاسی با نفوذ سیاسی، اما اصل بر منافع از هر نظر است.
جلیلوند معتقد است که اصل بقا حیاتی است، یعنی در هر صورت شکست مذاکرات منجر به نابودی یک گروه و تصرف قدرت توسط گروهی دیگر می شود. به عبارت دیگر، اگر توافقی امضا شود، یک گروه حذف می شود. پایان زندگی سیاسی او فرا خواهد رسید. در هر دو حالت تعارضی وجود دارد که این موضوع را پیچیده کرده است و همان طور که گفتم «توافق بی دردسر برای وجود خارجی وجود ندارد».
> کاسبان تحریم قطعا مردم نیستند!
این استاد روابط بین الملل در قسمت پایانی این گفت و گو تاکید می کند: بر اساس همان اصل بقا، اصلی که منافع این یا آن دست را تامین می کند; برخی افراد همیشه تیم مقابل را متهم می کنند که در محدوده توافق و مخالفت، تجارت می کنند. هر دو گروه اعم از برنده و بازنده (!) فاکتور مردم را می نویسند، زیرا کاسبان تحریم هر گروه و جناح و حزبی قطعاً سهمی نخواهند داشت. ساده و واضح است که همه به نوعی جزو کاسبان تحریم شده اند جز مردم!