سعیده علیپور
«فیلتر» واژه‌ای آشناست که سال‌ها و به‌ویژه در ماه‌های اخیر با زندگی ما ایرانی‌ها گره خورده است، اما گویا دامنه آن چنان گسترده شده که حتی بخش‌های مختلف مجموعه‌های زاده به دلیل حذف و فیلتر شدن. این محدودیت ها نمونه این رویکرد در نامه اخیر رئیس سازمان صدا و سیما به رئیس جمهور مشخص است. نامه ای که در آن پیمان جبلی درخواست فیلتر بستر پخش آنلاین فیلمو برای فیلم و سریال یا VOD را دارد. جبلی در این نامه ضمن ذکر دلایل شکل گیری ساترا در زیر مجموعه صداوسیما، از بی توجهی فیلمو به ساترا گلایه کرده و با اشاره به پخش سریال سقوط از این تریبون که حمید فرخ نژاد در آن بازی می کرد، پرسید. برای فیلتر کردن آن
عصبانیت جبلی از پخش سریال پاییزی در حالی است که در روزهای اخیر وزیر ارشاد بر «توقیف سریال به دلیل بازی بازیگرانشان» تاکید کرده و به حمایت از تریبون فیلمو و پخش سریال پاییزی اشاره کرده است. .
اما رئیس صداوسیما به خوبی می داند که این روزها تندروی خریداران در دولت بیشتر شده و همین امر بقای او را به عنوان رئیس این سازمان عریض و طویل تضمین می کند. موضوعی که خبر استعفای دیروز ابوالحسن فیروزآبادی از دبیری شورای عالی فضای مجازی به نوعی دلیل بر آن است. استعفای که برخی معتقدند نتیجه افزایش فشار بر چند تن از افراد مظنون به میانه رو است.
در این میان برخی از منتقدان معتقدند; حذف رقبا در شبکه های خانگی یکی دیگر از عوامل پنهان کردن کیفیت پایین تولیدات صوتی و تلویزیونی است. پلتفرم هایی که اگرچه با محدودیت های زیادی هم مواجه هستند و منتقدان زیادی هم دارند، اما حداقل بدون گرفتن بودجه و با کسب درآمد از مخاطبان واقعی، از صدا و سیما پیشی گرفته اند.
این در حالی است که نگاهی به بودجه سال آینده صداوسیما نشان می دهد که با حدود سه هزار میلیارد تومان افزایش نسبت به امسال، هشت هزار میلیارد از کل بودجه کشور درآمد خواهد داشت. تحقق و تصویب آن برای یک سازمان ورشکسته تا چه اندازه مستلزم اعتمادسازی در میان جریانات تندرو مجلس است.
سداوسیما مدت هاست در تلاش برای حذف رقبا بوده است
این بار اما رئیس سازمان صدا و سیما از فیلمو به دلیل دریافت مجوز پخش اولین قسمت از سریال «پاییز» به دلیل بازیگرانی که به گفته خودش «در حوادث اخیر به ارکان نظام توهین کردند» انتقاد کرد. و با پناه بردن به شبکه‌های صهیونیستی سعودی، شورش‌ها و اغتشاشات را به دنبال دارد. اما نگاهی به گذشته نیز نشان می‌دهد که سنگ‌گذاری برای ادامه فعالیت سکوهای تماشای خانه‌های متعدد در تاریخ این سازمان بی‌سابقه است. سعید مقیسه، رئیس سازمان جهانی تنظیم مقررات رسانه‌های صوتی و تصویری (ساترا) در 30 تیرماه در نامه‌ای 12 بند از نهادهای مختلف از جمله دادستان کل کشور، وزارت فرهنگ و رهبری، معاونت علمی رئیس‌جمهور ، سازمان تبلیغات اسلامی، وزارت صمت، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و … درخواست کردند با همکاری این نهاد با تخلفات پلت فرم های نمایش خانگی برخورد شود.
نامه رئیس سترا در خصوص اعمال محدودیت برای شبکه های خانگی در حالی است که پیمان جبلی رئیس سازمان صدا و سیما به سوم کرداد در دانشگاه صنعتی شریف گفت: محتوای سریال شبکه خانگی “فحش” به معنای واقعی کلمه و نمی توان آن را با خانواده تماشا کرد.
اکنون به نظر می رسد مصادیق سانسور رئیس RTE به بازیگران و موضع آنها نسبت به اعتراضات اخیر نیز کشیده شده است. اگرچه بسیاری بر این باورند که این افزایش گستره فیلترها و سانسور تعداد قابل توجهی از هنرمندان شرکت کننده در فیلم ها و سریال ها را حذف می کند و کار تهیه کنندگان پیچیده تر و دشوارتر می شود و در عمل کیفیت تولیدات تئاتر پایین می آید. از آنچه هست
حذف رقبا در شبکه های خانگی یکی دیگر از عوامل پنهان کردن کیفیت پایین تولیدات صوتی و تلویزیونی است. پلتفرم هایی که اگرچه با محدودیت های زیادی هم مواجه هستند و منتقدان زیادی هم دارند، اما حداقل بدون گرفتن بودجه و با کسب درآمد از مخاطبان واقعی، از صدا و سیما پیشی گرفته اند.
افسوس…!
این سیاست‌های حذفی به‌قدری فعالان و تولیدکنندگان حوزه‌های فرهنگی را نگران کرده است که روز گذشته انجمن صنفی شرکت‌های نمایش فیلم آنلاین در نامه‌ای سرگشاده به پیمان جبلی درباره اقدام اخیر او برای فیلتر فیلمو پاسخ داد.
در آن نامه آمده است: «ما اعضای انجمن شرکت‌های نمایش ویدیوی آنلاین، امیدوار بوده‌ایم و منتظر این نگارش بوده‌ایم. منتظر تکذیب یا تصحیح شایعه درخواست جناب عالی مبنی بر فیلتر شدن یکی از اعضای این صنف هستیم، اما متأسفانه انتظارات ما بی نتیجه بوده و این نامه «خبری» بوده و شایعه نبوده است. این یک نامه محرمانه (!) بود و یک کلمه در گوش شما نبود. بله، ممنون که یادآوری کردید در این روزگار سخت – که باران مشکلات از هر طرف بر اقتصاد غیردولتی می بارد – چقدر این همه تلاش برای حیات فرهنگی کشور ارزش دارد.»
در ادامه این نامه آمده است: از شما متشکرم که به ما و همه مردم یادآوری کردید که مشغله رئیس رسانه ملی در این شرایط متلاطم و خطرناک فرهنگی همراه و کمکی به حفظ و حراست از نظام فرهنگی ایران که مورد تحریم و تهدید است، نیست. نزدیک.» کیست که نداند رکود سینما و سینمای خانگی چه ضربه مهلکی به بدنه فرهنگی و هنرمندان کشور زده است که می تواند منکر مشکلات اقتصادی ناشی از بی ثباتی ارز و تورم افسارگسیخته کارگران در همه عرصه ها شود. ، آیا وسط این فاجعه اقتصادی، این گلوگاه فرهنگی را هم ببندیم و برای بستن یکی از آنها نقشه بکشیم و نامه بنویسیم؟
آیا تعطیلی و فیلترینگ به دستاوردهای این رسانه محترم کمک می کند؟ آیا افتخار دیگری به انبوه دستاوردهای فرهنگی شبکه های مختلف تلویزیونی اضافه می شود؟ آیا مخاطبان صداوسیما افزایش می یابد؟ همه ما جواب این سوالات را می دانیم آقای رایس و شما هم خوب می دانید.
در بخشی دیگر از این نامه این سوال مطرح شده است که «چگونه می توان به سازوکاری که مدیران آن دلسوز شرایط فرهنگی-اقتصادی نیستند اعتماد کرد؟ صحبت از تعامل و رفاقت در جهت توسعه و پیگیری مخفیانه محدودیت ها و تعطیلی آنها در جلسات عمومی و حضور مسئولان امری اسفناک است و از همه مهمتر. چگونه می توان نظارت بر یک تجارت نوپا و مردمی و خصوصی را به نهادی سپرد که نه تنها قانون ثابت و مشخصی برای نظارت در این بخش ندارد، بلکه ضوابط حرفه ای و منطقی برای نظارتی که می خواهد – به شکل شفاف و قابل مشاهده است. و نظارت عمومی – تدوین و ارائه نشده است. چون تعریفی از «صدا و تصویر محیط» وجود ندارد!
نویسندگان در پایان این نامه ضمن ابراز تأسف از افشای این نامه به رئیس جمهور از رئیس رسانه ملی تشکر می کنند. زیرا به اعضای انجمن شرکت های ویدئویی آنلاین نشان داد که جز مردم حامی ندارند.
جبلی، رئیس سازمان صدا و سیما روز گذشته در گفت وگو با ایسنا، در خصوص نامه اخیر خود به رئیس جمهور گفت: «صدا و صدا و سیما با شبکه بومی تلویزیون مخالفت نکردند». هر چند در این گفتگو چیزی از کاهش مواضع قبلی خود و همچنین کاهش شدت تندروها نگفته است.
اتحادیه شرکت های پخش آنلاین فیلم در نامه ای سرگشاده خطاب به پیمان جبلی به اقدام اخیر وی در خصوص فیلتر فیلمو واکنش نشان داد و نوشت: از اینکه به ما و همه مردم یادآوری کردید که دغدغه رئیس جمهور برای رسانه ملی در این پرتلاطم و خطرناک فرهنگی را یادآوری کردید متشکرم. وضعیتی که همراه و کمکی به حفظ و حراست از نظام فرهنگی ایران که تحریم و تهدید به تعطیلی است، نمی کند.
مخاطب رادیو برنمی گردد
در این میان، سوال این است که آیا با فیلتر و حذف رقبایی مانند فیلمو… آیا مخاطبان به صدا و سیما برمی گردند و این رسانه متروک دست نخورده باقی می ماند؟
میتبی توانگر، رئیس کمیسیون اقتصاد دانش بنیان و دیجیتال مجلس در این خصوص معتقد است: در شرایطی که به دلیل کم کاری و بی کفایتی مدیران این سازمان روز به روز از مخاطبان کاسته می شود. و اوقات فراغت هموطنان پر از شبکه های ماهواره ای اکثرا مخالف نظام است، فشار روزافزون بر شرکت های دانش بنیان داخلی دست اندرکار تولید و انتشار محتوای سینمای خانگی چیزی جز کوبیدن به آسیاب دشمن نیست.
این نماینده مجلس با بیان اینکه مخاطبان این تریبون ها در صورت محرومیت از این محتوا قطعا به صدا و سیما رجوع نمی کنند و در میانه جنگ فرهنگی نظام با رقبا و دشمنان منطقه ای و بین المللی معنایی جز این ندارد. خنثی سازی سیستم ابزارهای آن
صداوسیما در حالی که حتی قادر به مدیریت وضعیت خود نیست و هر روز از تعداد مخاطبان آن کاسته می شود و در این راستا با وجود اینکه هزینه های زیادی را صرف می کند، به جای ارزیابی و ارتقای خود، خود را در قبال مردم مسئول نمی داند. عملکرد، مدیران آن سعی در حذف رقبا دارند. اما به نظر می رسد مدیران این مجموعه فراموش کرده اند که حذف این توانایی درونی برای ارائه محتوا به مردم هدفی خودباخته است و هر چه بیشتر مخاطبان را از خود دور می کند و آنها را به سمت رسانه های خارجی سوق می دهد.