همانطور که از اظهارات نمایندگان برمی آید، دلایل ناکارآمدی این وزارتخانه عمدتاً در سه حوزه خودرو، معدن و تنظیم قیمت بازار است. آنچه بسیار به چشم می آید دو حوزه خودرو و تنظیم قیمت بازار است، اما حقیقت این است که موضوع مدیریت معادن کشور که عمدتاً زیرمجموعه ایمیدرو محسوب می شوند، یکی از نقاط ضعف اصلی رئیس جمهور است. دولت، اما برای حاکمان این ولسوالی بسیار خوش شانس است که رئیس و آنها با مردم کاری ندارند و هیچ کس نمی داند در این ولسوالی چه اتفاقی افتاده است. در این گزارش به این بخش مغفول مانده و مغفول مانده صنعت کشور پرداخته شد و نشان دادیم که دوره دو ساله وجی الله جعفری در ایمیدرو چه بر سر این صنعت حیاتی آورده است.
معادن تعطیل و نیمه استفاده شده در ایران
سیامک حاج سیدجوادی، کارشناس معادن در گفت و گو با سایت تجارت نیوز، می گوید: «وزارت صمت تاکنون برای 2200 معدن پروانه بهره برداری صادر کرده است، اما اکنون نزدیک به 800 معدن در ایران فعال است. پنج سال پیش تعداد معادن در حال بهره برداری 1100 بود که در حال حاضر صنعت معدن ایران با یک سوم ظرفیت خود کار می کند و دو سوم معادن سنگ ایران تعطیل است. در طول پنج سال گذشته، 300 معدن بسته شده است.
این آمار به ظاهر ساده نشان می دهد که چرا ایمیدرو در اتخاذ سیاست های سازماندهی بخش معدن شکست خورده است. تحلیل این مشکل نشان می‌دهد که سرزمین بزرگی که می‌توانست برگ برنده ایران در شرایط تحریم باشد، به نقطه ضعف کشور تبدیل شده است.
مهمتر از همه، وضعیت در بسیاری از معادن فعال رضایت بخش نیست. از جمله معدن مس سونگون که اخیراً معدنچیان آن اعتصاب کرده بودند و با وجود دستور مستقیم رئیس جمهور برای پیگیری موضوع، پیگیری رویداد۲۴ نشان می دهد که هنوز مشکلات آنجا برطرف نشده است. مانند این دستور در سفر رئیس جمهور به طبس به وزارت صمت ابلاغ شد و در این مورد ایمیدرو نتوانست اقدام مشخصی انجام دهد.
عضو کمیته معادن اتاق بازرگانی: مدیران معدنی وزارتخانه تجربه ندارند
بهرام شکوری، عضو کمیته معادن صنعتی و معدنی اتاق بازرگانی و رئیس انجمن مس ایران در گفت و گو با رویداد۲۴، اظهار داشت: چندی پیش وزیر استیضاح شد و در عین حال گفتیم که نقل و انتقالات سریع نمی تواند راه حلی باشد. عدم ثبات، آسیب های زیادی به بخش های صنعتی و معدنی کشور وارد کرد. تاکید ما در همان زمان و اکنون این است که ناکارآمدی اساسی وزیر صمت در بخش معدن کشور را تشخیص دهیم. این بدان معناست که وزارت ایمنی باید مطابق با اصلاح روش و توسعه بخش معدن در این وزارتخانه تغییراتی ایجاد کند و نگاه وزارتخانه به بخش معدن تغییر کند و با نظرات کارشناسان ادامه یابد.
وی با بیان اینکه در گذشته مدیرانی داشتیم که در حوزه معدن تخصص داشتند و ضربه های زیادی به این حوزه وارد کردند، اما در مجموع مهم ترین مشکلات مدیران معدنی وزیر صمت عدم ارتباط موثر با اصناف است. اما متأسفانه از ابتدا معاونت معادن کمترین تعامل را با فعالان بخش خصوصی و انجمن صنفی داشته است.
رئیس انجمن مس ایران خاطرنشان کرد: دولت علیرغم درخواست‌ها و نامه‌های متعدد تاکنون با سه تشکل مهم از جمله «انجمن مس ایران»، «انجمن سنگ ایران» و «اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرآورده‌های معدنی» جلسه و گفت‌وگویی انجام نداده است. وی با بیان اینکه وقتی اتحادیه صنف با کارشناسان این صنعت تعاملی نداشته باشد، گفت: وقتی اتحادیه صنفی با کارشناسان این صنعت تعامل نداشته باشد، چگونه می تواند سیاستگذاری مناسبی داشته باشد؟ سکوت مدیریت معدن این وزارتخانه و متاسفانه باید بگویم که مدیران معدن آقای وزیر نه تجربه لازم را دارند و نه حاضرند با اتحادیه ها و کارشناسان مشورت کنند.
هدف 6 هزار مین مشخص نیست!
شکوری با تاکید بر معضل پرونده های معوقه واگذاری معادن گفت: این روزها پرونده های معوقه واگذاری مشکل ساز شده است که البته از دولت های گذشته وجود داشت. معادنی که به هر دلیل تعطیل می شوند باید ظرف شش روز به حراج گذاشته شوند. از آنجایی که دولت ها در اجرای این تعهد کوتاهی کرده اند، این موارد تجمیع شده و تعداد آنها به «6 هزار معدن» رسیده است.
یکی از اعضای کمیته صنعت و معدن اتاق بازرگانی می گوید: وقتی سیاست معدنی درستی نداشته باشیم، فرار سرمایه از کشور طبیعی است. بخش معدن در حوزه‌های قوانین دولتی معادن، صادرات، قیمت‌های تکلیفی و عوارض مشکلاتی دارد و این مشکل سرمایه‌گذاران را برای سرمایه‌گذاری در این بخش بی‌میل می‌کند. بحث ثبات در سیاست گذاری یکی از موضوعات مهم در حوزه معدن است که باید به آن توجه شود و در شرایط ناپایدار فرار سرمایه طبیعی خواهد بود.
مهدی فر: مدیران ایمیدرو یک شبه تصمیم می گیرند
عماد مهدی فر یکی از فعالان معدنی در ایران به رویداد۲۴ گفت: تصور من این است که ایمیدرو اساساً دغدغه حل مشکلات حوزه معدن را ندارد، به همین دلیل مشاهدات شخصی من این است که فعالان این حوزه که سابقه فعالیت داشتند. آنها کم کم از فعالیت خود در ایران فرار می کنند، آنها بخش معدن هستند.
وی در توضیح خود می گوید: حوزه معدنی حوزه حساسی است که تصمیم اشتباه مدیران می تواند سرنوشت یک معدن را تغییر دهد. متاسفانه در این زمینه از راه حل های ناگهانی و ناگهانی کم نداریم. به عنوان مثال، یک شبه تصمیم گرفته شد که 5 هزار معدن دولتی واگذار شود. این در حالی است که چنین تصمیمی مستلزم گسترده ترین کار کارشناسی است، زیرا سرمایه کشور بدون تحقیق قابل واگذاری نیست. با این حال می بینید که اتفاق می افتد.
این فعال معدنی می گوید: همین الان به ساختار تصمیم گیری در حوزه معدنی کشور نگاه کنید. این نقد من نیست، اما خود مجلس می گوید تخصص لازم را ندارد. آقای پورابراهیمی، نماینده مجلس و رئیس کمیسیون اقتصادی در مصاحبه ای گفت: «دستگاه تصمیم گیری معدنی در کشور اصلاً تجربه ای در این زمینه ندارد.» البته این مشکل همیشه وجود داشته است و اکنون در بدترین وضعیت شماست. بنابراین بسیاری از همکاران من تصمیم گرفتند پول خود را به کشورهای دیگر منتقل کنند و در آنجا به تجارت املاک و مستغلات بپردازند، در حالی که آنها بهترین کارشناسان و پیمانکاران معدن در این کشور بودند.
وی می گوید: آخرین تجربه شخصی من در مورد معدن زرشوران بود که پیمانکار این مجموعه بودم و فکر می کنم مدیریت دولت در این مورد مانند یک رسوایی بود، زیرا یک شبه مدیریت مجتمع را تغییر دادند، بنابراین اعتراضاتی که به دلیل تصمیمات آنها به وجود آمد، آنها می خوابیدند. البته الان هم سال ها می گذرد، همان اقدامات غیرتخصصی در ایمیدرو در حال انجام است و ده ها پرونده بلاتکلیف مانده است. این بدان معناست که نه پیمانکار شرایط را می داند و نه معدنچیان کشور می فهمند که چه می خواهند، آنها فقط سعی می کنند بدون هدف زمان بخرند.