روز جدید : اصلاح طلبان معتقدند برای بازگشت به قدرت راهی جز بازگشت به میان مردم و بازیابی سرمایه اجتماعی وجود ندارد. اما نیازمند نوعی بازنگری در رویکردها، راهبردها و سازوکارهایی است که متناسب با جامعه امروزی در سال 1401 است نه 76 و اجتماعی می شود. اما برخی معتقدند با تغییر مردم مشکل اصلاح طلبان و شکاف عمیقی که بین آنها و جامعه ایجاد شده حل می شود. به همین دلیل برخی مانند عباس عبدی پیشنهاد استعفای سیدمحمد خاتمی، رهبر جریان اصلاحات را مطرح می کنند. ناگفته نماند که اگر اصلاح طلبان در جامعه جایگاهی دارند به برکت سیدمحمد خاتمی و دولتش است که بهترین معیارها را در عرصه های مختلف رقم زده است. در حالی که برخی حتی شفاهی معتقدند خاتمی باید کنار برود تا خود اصلاح طلبان ببینند چه می کنند، اما این به نوعی نفی هویت فعلی آنهاست.
بررسی استراتژی؛ به جای رد کارت شناسایی
شاید اغراق نباشد اگر بگوییم اصلاح طلبان چند سالی است که از صحنه قدرت و نفوذ در عرصه عمومی دور بوده اند. این بدان معنا نیست که با روی کار آمدن دولت سیزدهم یا مجلس یازدهم، اصلاح طلبان عنان شغل خود را از دست داده و به حاشیه سیاست عملی ایران رانده شده اند. قبل از آن هم در دولت روحانی اصلاح طلبان در شهر ناشناخته ماندند. یعنی دولت روحانی با حمایت شخصی سید محمد خاتمی و «تکرار» او پیروز شد و بر این اساس اصلاح طلبان از دولت فعلی روحانی حمایت کردند. اما اقدامات انتقادی دولت چیزی جز کاهش سرمایه اجتماعی و گاه کناره گیری مردم از این جریان سیاسی را در پی نداشته است. به دلیل برخی اقدامات اقتصادی دولت قبل بود که در دی ماه 96 شعارهایی علیه اصلاح طلبان مطرح شد و در صورت افزایش قیمت سوخت در آبان 98، اعتماد جامعه به اصلاح طلبان و دولت مورد حمایت آنها از بین رفت. مهمتر از آن عدم برنامه ریزی اقتصادی موفق دولت باعث نارضایتی عمومی در همان زمان شده و مردم از اصلاح طلبان به عنوان جریانی که می تواند در آینده تغییر ایجاد کند ناامید شده اند. این در حالی است که از سال 94 و 96 برخی از چهره های اصلاح طلب تاکید کردند که برای رشد، پویایی و به روز بودن جریان اصلاحات باید نوعی بازنگری در گفتمان، سازوکارها و راهبردها داشته باشیم. اما در حالی که بیش از پنج سال از آن زمان می گذرد، نه تنها هیچ آسیب شناسی در جریان اصلاحات وجود ندارد. بلکه همه موضوعات این جریان مشمول گذشت زمان است و اصلاح طلبان به دلیل خالی نبودن طومار، گهگاه بحث هایی را در مورد تغییر مسیر مطرح می کنند که بوی چندان خوشی نمی دهد. ناگفته نماند که برخی احزاب و افرادی که در صورت عدم مشارکت در جریان اصلاحات ممکن است طرفدار اعضای حزب خود نباشند، طرحی را پیشنهاد می کنند که در پایان دولت اصلاحات به بن بست رسیده است. در آن زمان اصلاح طلبان تندرو طرحی را برای عبور از خاتمی ارائه کردند که با توجه به شرایط و موقعیت با شکست مواجه شد. اکنون پس از گذشت حدود دو دهه، عده ای و برخی احزاب گفته اند که سازمان باید جای فرد را بگیرد و خاتمی قادر به رهبری سازمان در جریان اصلاحات نیست و باید استعفا دهد. همانطور که عباس عبدی، فعال سیاسی و روزنامه نگار در مصاحبه ای گفت: «آقای خاتمی می تواند کاملاً سکوت کند و کناره گیری کند و بگذارد اصلاح طلبان هر کاری می خواهند بکنند». جالب اینجاست که همه کسانی که امروز از استعفای خاتمی صحبت می کنند، زمانی با خاتمی و اصلاحات آن آشنا بودند و این نکته قابل تامل است که چرا سعی در انکار هویت خود دارند و به مطالب دلالت می کنند. به نظر می رسد اصلاح طلبان به جای پشت سر گذاشتن خاتمی باید به آسیب شناسی، نقد داخلی و اصلاحات موجود در جامعه بپردازند تا حداقل از بن بست فعلی خارج شده و سرمایه اجتماعی خود را به دست آورند.
راهی جز اصلاحات واقعی وجود ندارد
یکی از نمایندگان مجلس ششم با بیان اینکه برخی در جبهه اصلاحات معتقدند سیدمحمد خاتمی توانایی رهبری جریان اصلاحات را ندارد و باید کناره گیری کند، گفت: من بارها گفته ام که اصلاحات به نام او انجام شد. هویت مصلح با نام او گره خورده است و این غیر قابل انکار است. نامه نیوز نوشت: حجت الاسلام ناصر قوامی گفت: آقای خاتمی علاوه بر رهبری و رهبری اصلاحات، هشت سال رئیس دولت اصلاحات نیز بود که به گفته همه کارشناسان منصف بهترین دولت و مدیریت شده بود. برای ایجاد آرامش در عرصه اقتصادی و تورم و تورم را ندیده ایم، شرایط آرام و متشنجی را در عرصه سیاست خارجی و روابط با دنیا تجربه کرده ایم. این فعال سیاسی اصلاح طلب افزود: آقای خاتمی چنین ویژگی هایی دارد و فکر نمی کنم کسانی که همچنان پیشنهاد عبور از خاتمی را دارند راه به جایی ببرند. نماد اصلاحات است اما مشکل اینجاست که اصولاً امکان اصلاح در کشور وجود ندارد و از این نظر مسیر اصلاحات بسته است. نماینده مردم قزوین در مجلس ششم گفت: اصلاح طلبانی که یا از ابتدا اصلاح طلب نبوده اند یا دیگر اصلاح طلب نیستند و وارد بازی های قدرت شده اند، ماهرانه می خواهند آقای خاتمی را سرنگون کنند تا اساس اصلاحات را از بین ببرند. آنها برنامه از پیش طراحی شده ای دارند و می خواهند هویت اصلاح طلبی را از بین ببرند، به همین دلیل به نماد اصلاحات یعنی آقای خاتمی روی آوردند. برخی ادعا می کنند اصلاح طلب هستند و حرفه های کاذبی دارند، مثلاً اگر خاتمی نباشد وضعیت اصلاحات بهتر می شود، می خواهند اصلاحات را از بین ببرند و با سیاست ادامه دهند تا جامعه نسبت به آنها حساس نباشد. . قوامی افزود: به همه صاحبان قدرت می گویم که در شرایط سخت کنونی که تورم، تورم، بحران های بین المللی و غیره است، تصمیم بگیرند. اوضاع را بر مردم تنگ کرده اند، راهی جز اصلاحات واقعی نیست.» اصلاحات امروز بیش از هر زمان دیگری مورد نیاز است.