روز جدید: اظهارات دو شب پیش رئیس دولت سیزدهم بازتاب زیادی در شبکه های اجتماعی داشت; صحبت ها بیشتر جنبه اقتصادی داشت، اما با نگاهی به واکنش ها به نظر می رسد بسیاری از کسانی که صحبت های ابراهیم رئیسی را دنبال می کردند، چیزی از چشم انداز اقتصادی کشور و وضعیت بازار در روزهای آینده عایدشان نشد. بحث بسیار متنوع به نظر می رسید و به نظر نمی رسید مصاحبه رئیس جمهور طرح خاصی داشته باشد. به عنوان مثال ابراهیم رئیسی از یک سو خاطرنشان کرد: تورم ناشی از حذف 4200 جلد موقتی است و ما وارد اصلاحات اقتصادی مدرن شده ایم. اصلاحاتی که از دیدگاه هر تحلیلگر معنای و تعریف خاصی برای آن وجود ندارد. از سوی دیگر رئیس جمهور با اشاره به اینکه براساس پیش نویس قانون، قیمت یک سری کالا در سال آینده افزایش می یابد، خاطرنشان کرد: این خبر به وضوح نشان داد که قیمت ها در سال آینده افزایش خواهد یافت. رئیسی حتی به جهانی شدن تورم در این روزها اشاره کرد و گفت: اما نگران نباشید، قیمت سوخت و کالاهای اساسی ما 5 برابر نمی شود. چگونه؛ اما هیچ تضمینی برای آن در اظهارات او وجود نداشت. ابراهیم رئیسی می گوید سال گذشته 60 درصد تورم داشتیم اما بانک مرکزی و مرکز آمار چنین چیزی را ثبت نکردند. معلوم نیست منبع این آمار چیست. به گفته وی، با رشد پایه پولی و نقدینگی، تورم نیز وجود خواهد داشت، اما نگران نباشید، وضعیت بهتر می شود.
بدون هیچ تضمینی دوباره قول داد. مهمتر از آن، رئیس جمهور می داند که مجلس برنامه هایی برای افزایش قیمت ها در آینده دارد، اما همچنان اصرار داشت که نگران نباشید. در مجموع، اظهارات رئیس جمهور این ذهنیت را در جامعه ایجاد کرده است که وی اطلاعات زیادی دارد، اما به نظر نمی رسد بتواند به همین نتیجه برسد. هادی حق شناس، تحلیلگر اقتصادی در پاسخ به ریشه تورم در ماه های اخیر به همدلی گفت: واقعیت این است که ریشه تورم جهانی ناشی از افزایش قیمت انرژی چه در آمریکا و چه در اروپا است. قیمت کالاها افزایش قیمت انرژی و اختلال در بازار نفت است، اما سوال اصلی این است که منبع تورم در ایران چیست؟ قطعا افزایش قیمت ها در کشور ما به دلیل افزایش قیمت انرژی نیست. تورم خرداد در ایران که حدود 12.5 درصد بود یا تورم نقطه به نقطه مواد غذایی که به 80 درصد رسید، دلایل مختلفی داشت. اینها شامل تعدیل قیمت، بودجه و حذف ارزهای ترجیحی است. بدون شک ارز ترجیحی که به عاملی برای افزایش تورم در ایران تبدیل شده است، ربطی به قیمت انرژی ندارد. اما نکته اصلی این است که بحث افزایش قیمت کالاها به دلیل تعدیل قیمت ها یا حتی حذف ارز ترجیحی که در شکل گیری تورم خرداد نقش داشته، در سال های آینده تکرار نخواهد شد؟ پس آیا تضمینی وجود دارد که در سال های آینده نیازی به افزایش قیمت نباشد؟ در این زمینه البته رئیس جمهور خاطرنشان کرد که قیمت حامل های انرژی در سال جاری افزایش نخواهد یافت، اما سوال اینجاست که آیا تضمینی وجود دارد که قیمت بنزین در سال آینده افزایش پیدا نکند؟
با توجه به موارد فوق سکانداران اقتصادی باید به دنبال افزایش قیمت باشند. دلیل و لزوم افزایش قیمت انرژی، ارز و حتی بودجه چیست؟ سوال اصلی این است که چرا قیمت ارز در ایران همیشه در حال افزایش است؟ وی گفت: نکته کلیدی این است که باید سیاست ها و بودجه های منضبط پولی و مالی برای جلوگیری از تورم وجود داشته باشد. بحث اجرای بودجه سال هاست که مطرح می شود اما در واقع بودجه عملیاتی تعدیل نشده است.
حتی هر سال شاهد رشد بودجه هستیم. واقعا هیچ دلیل قانع کننده ای برای رشد بودجه وجود ندارد. تا زمانی که اصلاحات ما ساختاری نباشد، اصلاحات قیمتی نتیجه نهایی نخواهد داشت.» اصلاح قیمت بنزین در سال 98 در دستور کار قرار گرفت. در سال های گذشته اصلاح قیمت برای برخی کالاها و امسال اصلاح قیمت برای چهار کالای اساسی مطرح شد، اما سوال اینجاست که چرا باید هر چند سال یکبار اصلاح قیمت انجام شود؟ واقعیت این است که تورم ریشه در سیاست های پولی، سیاست های مالی و حتی سیاست های مالی دارد. تا زمانی که کارشناسان تصمیم گیری نکنند، نمی توان با تعدیل هر از چند گاهی قیمت ها را کنترل کرد.
به گفته هاکشناس: «چند ارز مهم است که عامل اصلی فساد است. سوال اینجاست که چرا نرخ ارز اینقدر بالاست؟ پاسخ به این سوال بسیار مهم است، دلیل اصلی آن تورم است و تورم ناشی از رشد نقدینگی است که متناسب با رشد تولید نیست. نقدینگی زمانی وارد تولید می شود که هزینه های تولید متناسب با درآمد بخش تولید باشد، به عنوان مثال در مورد خودروسازان که صنعت را با بحران مواجه کرده است؛ خودروسازان می گویند به ازای هر واحد تولیدی میلیون ها ضرر می کنند، اما چرا؟ از آنجایی که تورم در اقتصاد حاکم است، امروزه اگر تمام نقدینگی به سمت خودروسازان برود، باز هم برای هزینه های تولید این شرکت ها تفاوتی نمی کند. زیرا تورم مانع از کاهش هزینه های تولید می شود.
مهمتر از تامین نقدینگی شرکتهای تولیدی بحث بهره وری است که بهره وری به 0.5 تا 1 درصد می رسد. بنابراین تا زمانی که مشکل بهره وری حل نشود، نقدینگی به تنهایی نمی تواند مشکل تولید را حل کند و تولید گران می شود. تولیدکنندگان باز هم منبع تورم هستند. به طور کلی باید به معضل تورم رسیدگی اساسی کرد و مسائل اقتصادی را نمی توان جزایری دانست.