عکسی از صادق قطب زاده و ابراهیم یزدی در پله های هواپیمای ایرفرانس لحظاتی قبل از ورود رهبر انقلاب اسلامی به فرودگاه مهرآباد تهران در 12 بهمن 57 موجود است که توسط میشل ستبون ضبط شده است.
پرواز پاریس-تهران در 12 بهمن 1357 با هواپیمای بوئینگ 747 ایرفرانس را می توان یکی از مشهورترین رویدادهای تاریخ معاصر ایران دانست. در این فرار آیت الله خمینی پس از 14 سال تبعید به ایران بازگشت و این در حالی بود که تنها 16 روز قبل از آن محمدرضا شاه پهلوی برای همیشه ایران را ترک کرد و یکی از مخالفان سابق خود یعنی شاپور بختیار را به نخست وزیری برگزید. در دوازدهم بهمن ماه، صادق قطب زاده، عباس امیر ثام و تعدادی دیگر از اعضای جبهه ملی یک پرواز ایرفرانس از پاریس به تهران را چارتر کردند. به گفته ابراهیم یزدی، هزینه این هواپیما 60 هزار دلار بوده است اما برخی آن را 175 هزار دلار عنوان کرده اند.
سرانجام در ساعت 9:27:30 صبح روز 12 بهمن ماه، هواپیمای حامل آیت الله خمینی در فرودگاه مهرآباد به زمین نشست و هنگام خروج وی از هواپیما، یکی از معروف ترین تصاویر تاریخ انقلاب ثبت شد.
عکس معروف اولین حضور امام خمینی (ره) در فرودگاه مهرآباد پس از خروج شاه، ارتباط نزدیکی با این قاب سه نفره صادق قطب زاده، ابراهیم یزدی و مهماندار دارد.
سرنوشت یاران امام در هواپیمای معروف ایرفرانس
افراد حاضر در تصویر و افرادی که در آن هواپیما بودند سرنوشت متفاوتی داشتند.
یکی از این افراد صادق قطب زاده است. قطب زاده در این سفر در کنار آیت الله خمینی نشست و دوران دانشجویی خود را وقف مبارزه با رژیم پهلوی کرد. او در رسانه های خارجی یکی از مشهورترین افراد اطراف آیت الله خمینی بود که بعد از انقلاب به چیزی که فکر می کرد نرسید و با صاحبان قدرت دعوا کرد. قطب زاده که در ابتدا به حزب جمهوری اسلامی نزدیک بود، رئیس صدا و سیما (که در آن زمان هنوز صدا و سیما نامیده نمی شد) شد و شروع به تطهیر مخالفان انقلاب کرد.
وی پس از مدتی کاندیدای ریاست جمهوری نیز شد، اما با آرای بسیار اندک از میدان بنی صدر خارج شد و انصراف داد. پس از شکست در انتخابات، آرام آرام متوجه شد که از بدنه قدرت خارج می شود. در مقطعی صحبت های قطب زاده شنود شد و او دستگیر شد. قطب زاده در اولین بازداشت با دخالت سید احمد خمینی آزاد شد.
نامزد قطب زاده، کارول جروم، در خاطرات خود مدعی شد که پس از آزادی وی از زندان، دوستان قطب زاده از وی خواستند ایران را ترک کند و قطب زاده در پاسخ گفت: «این انقلاب کابوسی بود که من برای این ملت ایجاد کردم. تقصیر من است؛ من خواهم ماند و با سرنوشتم روبرو خواهم شد.”
چندی بعد ماموران دوباره قطب زاده را دستگیر کردند. در 27 فروردین 1361 خبر دستگیری قطب زاده به جرم تلاش برای کودتا علیه جمهوری اسلامی و ترور آیت الله خمینی اعلام شد. در آن زمان اعلام شد که کودتاچیان قصد داشتند با دفن مقدار زیادی مواد منفجره در اطراف منزل آیت الله خمینی در جماران، آیت الله خمینی را به قتل برسانند.
نورالالدین کیانوری در مورد دستگیری قطب زاده می گوید: «ما متوجه نقشه قطب زاده شدیم. بنابراین دو افسر حزبی سرهنگ عطاریان و سرهنگ کبیری را در ستاد کودتا مستقر کردیم. ما مرتب اخبار آقایان خامنه ای و رفسنجانی را می رسانیم. ما چند ساعت قبل از شروع کودتا، قطب زاده را دستگیر کردیم.
این اطلاعات منجر به اعدام قطب زاده و خلع لباس آیت الله شریعتمداری شد و البته جالب اینجاست که دو سربازی که خبر کودتای قطب زاده را به محمد ریشهری داده بودند، خود در اسفند 1362 به جرم عضویت در حزب توده اعدام شدند. به دستور خود ریشهری.
برخی از روشنفکران ایرانی از او دل خوشی نداشتند. از جمله محمد قائد است که قطب زاده را «هرمردند» خطاب کرده و نوشته است: «در اصطلاح عامیانه به کسی که فکر می کند دیگران تمام مغز الاغ را خورده و گوشی فقط دست خودش است، رندمان می گویند.
قائد درباره قطب زاده نوشت: «کار آبرومندانه ای که او در هوا چنگ زد، جهشی بود بر دکل رادیو و تلویزیون برای صعود از آن مکان عالی به مقام ریاست اعلیحضرت. صبح روز 23 بهمن فاتحانه به صدا و سیما رفت و شمشیر را در محیطی آویزان کرد که افراد هم رده او را نمی پذیرفتند. وی در سخنانی جنجالی به کارکنان خود، از جمله گفت: «تلویزیون متعلق به مردم مسلمان است و باید در جهت تفکر مردم باشد. من از آن بیدها نیستم که در این بادها می لرزند. حقوق ماهیانه 2500 تومان از امام می گیرم. آخرین رقمی که درویشین دوست داشت تکرار کند پایه حقوق اولیه کارمند دولت بود. او ترکیبی از جنگجو، راهزن و لوتی بود. ملغمه ای که نقش زیادی در تاریخ ایران داشت و عملا آن را ساخت. انگار تازه از آتلیه های خیاطی پاریس و رم بیرون آمده است. علاوه بر کت های خوش دوخت.
سرانجام صادق قطب زاده از مخالفان رژیم پهلوی و مبارزان انقلاب 1357 به همراه سید روح الله خمینی در هواپیمای فرانسوی که پس از پیروزی انقلاب 1357 سمت های وزیر امور خارجه و ریاست اجراییه را بر عهده داشتند. سازمان رادیو و تلویزیون ملی ایران و یکی از اعضای شورای انقلاب اسلامی ایران متهم به توطئه علیه حکومت جمهوری اسلامی و توطئه برای کشتن خمینی اعدام شد.
در این عکس معروف حاضران در آن یعنی. ابراهیم یزدی و صادق قطب زاده سرنوشت عجیبی داشتند، اما یک نفر دیگر در تصویر وجود دارد که شاید سرنوشتش از بقیه عجیب تر باشد. در کنار یزدی و قطب زاده گرژن باتاوش ایستاده است، مهمانداری که هنگام پایین آمدن آیت الله دست او را گرفته بود. به گزارش مرکز اسناد انقلاب اسلامی، وی اهل الجزایر بود و به فرانسه مهاجرت کرد و در خانواده ای مسیحی بزرگ شد. پس از تحصیل در دانشگاه به استخدام پلیس فرانسه درآمد و با یک بانوی ایرانی به نام «بیتا آهی» ازدواج کرد. ثمره این ازدواج دو فرزند است. دختر و پسری که اکنون بین آمریکا و ایران در رفت و آمد هستند.
وقتی آیت الله خمینی به پاریس آمد. پلیس فرانسه چند نفر را برای محافظت از او فرستاد که باتاواش یکی از آنها بود. پس از ورود به ایران به دلیل علاقه به انقلاب در ایران ماندگار شد. در متن مرکز اسناد آمده است که او از آن زمان در ایران بوده و به حساب خودش همسرش از او جدا شده و او را بی پول و بی خانمان رها کرده و مدعی است سال ها بی خانمان بوده است. وی در سال 1394 درگذشت.
جدا از این حاشیه، باتواش حاشیه بیشتری هم داشت و برچسب جاسوسی به او زده شد. حمید داودآبادی نویسنده دفاع مقدس درباره بتاوش می نویسد: «در اوایل آذرماه 1381 یعنی 7 سال پیش شاهرخ سلطان احمدی خواهرزاده کاظم احوان خبرنگار خبرگزاری جمهوری اسلامی کشته شد. در 23 تیر 1361 به همراه احمد متوسلیان، تاکی رستگار و سید محسن موسوی در لبنان توسط نیروهای فالانژیست اسیر مزدور رژیم اشغالگر قدس؛ وی گفت: سید رائد موسوی فرزند سیدمحسن شماره تلفن را به یک فرانسوی که ادعا می کرد اطلاعات جدیدی از 4 گروگان ایرانی دارد داده است. به گفته وی، نام این فرد رضا باتواش (و نام فرانسوی او جرارد ژان فابین باتواش) است که عصر همان روز در طبقه دوم لاستیک فروشی نزدیک میدان سپه (اشارت آباد) با وی آشنا شده است.
او ادعا کرد که تک تک ایرانیان گروگان را در یک زندان چند سلولی در منطقه تحت سلطه فالانژیست‌ها در شرق بیروت دیده است. وی گفت که فالانژها آماده اند در ازای دریافت یک کشتی نفتی از ایران، آنها را آزاد کنند. وقتی از او در مورد زمان ملاقات با گروگان ها پرسیدم، گفت: سال 1375 است و درست در آن زمان، برخلاف گفته های او، در آن زمان فالانژها دیگر قدرت گذشته را نداشتند و زندان و پادگان نداشتند. . وقتی سؤالات بیشتری پرسیدم، متوجه شد که کنترل کاملی بر اوضاع بیروت و لبنان دارم. او گفت که او را با چشمان بسته به آن مکان منتقل کردند و چیز دیگری به یاد نمی آورد..jpg "سرنوشت عجیب این دو نفر که در هواپیمای امام بودند خبر خاکستری")
ابراهیم یزدی از جمله کسانی بود که در هواپیمای ایرفرانس مانند برخی از یاران امام خمینی(ره) به سرنوشت عجیبی دچار شد.
ابراهیم یزدی از مبارزان ملی – مذهبی بود که پس از انقلاب وزیر امور خارجه دولت بازرگان شد و پس از استعفای مهندس بازرگان از این سمت کناره گیری کرد.
ابراهیم یزدی فعالیت سیاسی خود را به عنوان یکی از اعضای جنبش سوسیالیست خداپرستان آغاز کرد. با آغاز نخست وزیری دکتر محمد مصدق به جمع حامیان نهضت ملی شدن صنعت نفت پیوست و پس از کودتای 28 مرداد و آغاز نهضت مقاومت ملی به رهبری سیدرضا به عضویت این جنبش درآمد. زنجانی. وی در دانشگاه، شهرستان، انتشارات، کمیته های سیاسی و اجرایی و همچنین عضویت در هیئت تحریریه و ناشر روزنامه راه مصدق فعال بود.
با تأسیس نهضت آزادی ایران در سال 1340، وی به همراه مصطفی چمران، علی شریعتی و صادق قطب زاده شروع به تأسیس شاخه های اروپایی و آمریکایی این جنبش کردند و به ریاست شورای مرکزی نهضت آزادی ایران در خارج از کشور انتخاب شدند.
در زمان خروج امام خمینی از عراق و امتناع دولت کویت از پذیرایی از روح الله خمینی و هیئت همراه، فرانسه را مناسب ارزیابی کرد و با همکاری صادق قطب زاده خانه ای در نوفل لوشاتو برای این منظور تهیه شد. وی در این دوره از مشاوران ارشد روح الله خمینی بود. ابراهیم یزدی به همراه روح الله خمینی از فرانسه به ایران آمد. با تشکیل شورای انقلاب به عضویت این شورا انتخاب شد و با آغاز به کار دولت موقت مهندس بازرگان ابتدا به عنوان معاون نخست وزیر در امور انقلاب و پس از استعفای دکتر کریم سنجابی به عنوان معاون نخست وزیر انتخاب شد. از سمت وزارت امور خارجه به عنوان وزیر امور خارجه انتخاب شد.
وی پس از حادثه لانه جاسوسی از نخست وزیری استعفا داد و به عنوان نماینده مجلس وارد مجلس شد. او برای دور بعدی مجلس رد شد. فعالیت نهضت آزادی به دلیل فعالیت های غیرقانونی ممنوع شد. گفته می شود این جریان از حوادث انتخابات 88 حمایت می کند.ابراهیم یزدی چندین بار به دلیل فعالیت های غیرقانونی و ضد اسلامی محکوم شده است.
یزدی از سال 1339 با خانواده خود در آمریکا زندگی کرد و تابعیت ایالات متحده آمریکا را گرفت. وی پس از برکناری از مناصب دولتی به دلایل مختلف در زندان به سر می برد که آخرین آن از 18 مهر 1388 تا 8 اسفند 1388 بوده است.
او که از کهولت سن و سرطان پروستات رنج می برد، پس از مدت ها زندان به بیماری قلبی، آلزایمر و سرطان لوزالمعده مبتلا شد و در سال های آخر عمر تحت درمان قرار گرفت. یزدی که در ژانویه 2015 قصد داشت برای عمل جراحی به آمریکا سفر کند، با مخالفت سفارت آمریکا برای صدور روادید مواجه شد و به دلیل شرایط جسمانی در شهر ازمیر ترکیه تحت عمل جراحی قرار گرفت. او به دلیل وخامت عمومی پس از عمل جراحی، دو هفته آخر عمرش را در بیمارستان بستری بود. وی در آخرین ساعات روز ۱۴ شهریور ۱۳۹۵ در سن ۸۵ سالگی در ازمیر ترکیه درگذشت.