روز جدید ابراهیم رزاقی تاکید می کند: نمی توان مدت زمان مشخصی را برای بازار ارز، سکه، طلا و … مشخص کرد که صرفاً به دلیل تداوم جو روانی مثبت وجود دارد، چقدر و برای چه مدت می توان قیمت را کاهش داد. ? اما در عین حال قطعا نمی توانید روی دوره ای بیش از یک هفته تا 10 روز حساب کنید. اگر تا آن زمان پاسخ نهایی آمریکایی ها ارسال نشود، این احتمال وجود دارد که این تاخیر به منزله رد درخواست ایران از بازار تلقی شود و قیمت ها دوباره افزایش یابد/ فریدون مجلسی فکر می کند: ه- اکنون انتقادی و ضد برجام است. رادیکال ها در ایران به جایی رسیده اند که حسین امیرعبدالخیان، وزیر امور خارجه را از تریبون رادیو حذف و برکنار می کنند. علاوه بر این، برخی نمایندگان مجلس یازدهم مرتبط با این طیف ضد جرسی نیز به دنبال حمله به دولت رئیس جمهور هستند. رسانه های مرتبط با این جریان نیز رویکرد انتقادی علیه دولت سیزدهم را در دستور کار خود دارند تا رئیس جمهور از احیای برجام خارج شود. بنابراین اتخاذ این ادبیات توسط رئیس جمهور کاملاً طبیعی و منطقی است. یعنی سخنان دیروز رئیسی با این ادبیات و این جملات بیشتر کاربرد درونی دارد تا کاربرد بیرونی
یک هفته از پاسخ کتبی ایران به متن پیشنهادی اتحادیه اروپا می گذرد، هنوز هیچ پاسخ روشن و رسمی برای تایید یا رد آن وجود ندارد. همانطور که مقامات آمریکایی گفتند، بحث در مورد آنچه ایران در پاسخ کتبی ارائه کرده است هنوز ادامه دارد. امروز شنبه، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در مصاحبه با الجزیره تاکید کرد که اگر ایران آماده بازگشت به توافق هسته ای 2015 باشد، آن کشور نیز آماده انجام همین کار خواهد بود. ما پاسخ ایران به پیشنهاد نهایی اتحادیه اروپا برای احیای برجام را دریافت کرده ایم و در حال بررسی آن هستیم. سخنگوی وزارت خارجه آمریکا خاطرنشان کرد: واشنگتن تماس‌ها و گفتگوهای ویژه‌ای با اتحادیه اروپا دارد. البته گزارش های منتشر شده مبنی بر دادن امتیازات جدید به ایران برای بازگشت به برجام کاملا کذب است. این در حالی است که با رصد موضع منابع غیررسمی اروپایی و آمریکایی در ساعات اولیه پس از دریافت پاسخ ایران در سه شنبه گذشته، واکنش ها به حدی مثبت بود که انتظار می رفت در کوتاه ترین زمان ممکن شاهد توافق باشیم. اکنون پس از گذشت هفت روز، هنوز فضایی از عدم اطمینان در مورد سرنوشت برجام وجود دارد. در همین حال الجزیره این توافق را در ساعات پایانی روز شنبه گزارش داد. این شبکه قطری به نقل از منابع خود گزارش داد که «توافق احیای برجام به زودی اعلام می‌شود» و این توافق برای احیای برجام در چهار مرحله و طی دو دوره دو ماهه اجرایی می‌شود. اما چند ساعت بعد، Axios گزارش داد که معامله قریب الوقوع نیست. این پایگاه خبری تحلیلی در گزارش خود به نقل از مقامات آمریکایی نوشت که کاخ سفید در روزهای اخیر به صهیونیست ها اطمینان داده است که در مذاکرات برجام امتیاز جدیدی به ایران داده نشده است. بنابراین نمی توان به دستیابی به توافق در کوتاه مدت خوش بین بود.
بازار تا چه مدت سیگنال تاخیری را گسترش می دهد؟
با وجود این اخبار متناقض، بازار ارز همچنان بر جو روانی مثبت ناشی از واکنش ایران به امید حصول توافق و احیای برجام سوار است. با این حال در روند نزولی قیمت ها، دلار روز گذشته در بازار آزاد وارد کانال 28 هزار تومانی شد. البته در این میان برخی کارشناسان نیز احتمال می دهند دولت و بانک مرکزی بدون اینکه خبری از احیای برجام و برجام باشد به دنبال سوء استفاده از فضای هیجانی بازار، کاهش بیشتر قیمت ها و در نهایت وصول اسکناس دلار با کمترین نرخ هستند. دستیابی به توافق طرفداران این نکته نیز آن را به تاریخچه اخبار جعلی در بازار به منظور مدیریت ارز مرتبط می دانند. از آنجایی که دولت سیزدهم در مقاطعی از آزادسازی برخی از دارایی های بلوکه شده جمهوری اسلامی در بانک های کره جنوبی یا پرداخت بدهی های عراق به ایران خبر داده بود، هیچ کدام از این موارد صحت نداشت. به موازات آنچه گفته شد، بدون شک تاخیر در پاسخ نهایی اروپایی ها و به ویژه آمریکا در قالب یک سیگنال تاخیری ممکن است دوباره جو روانی منفی را در بازار ایجاد کند. حال سوالی که مطرح می شود این است که تا کی بازار به این سیگنال ها واکنش مثبت نشان می دهد و همچنان شاهد کاهش قیمت ها خواهیم بود؟
ابراهیم رزاقی، کارشناس اقتصادی در گفت و گو با «کوسه» گفت: آنچه در حال حاضر در بازار شاهد هستیم ناشی از جو روانی ناشی از پاسخ کتبی تهران به متن پیش نویس اتحادیه اروپا است؛ یعنی از دوشنبه هفته گذشته تاکنون جامعه سیاسی و اقتصادی در وضعیت روانی قرار دارد و در نتیجه بازار نیز در وضعیت روانی و مثبت قرار دارد. این استاد دانشگاه در ادامه به تعریف الزامات فضای روانی می‌پردازد و به شارک می‌گوید: اساساً فضای روان‌شناختی فضایی کاملاً شکننده، نسبی و البته زودگذر است که با کوچک‌ترین اتفاق، اخبار، شبهه‌ها و گمانه‌زنی‌های داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی می‌تواند تغییر کند. و نوسانات جدی می شود. بنابراین نمی توان با قطعیت به ادامه کاهش قیمت ها در بازار سکه، طلا، ارز، خودرو و … نگاه کرد. نمی توان در شرایط کاملاً متضاد گفت که بازار در یک فضای منفی تا کجا پیش خواهد رفت؟ آنچه در حال حاضر مورد بحث است، انتظار پاسخ اروپایی ها و ایالات متحده است. رزاقی همچنین خاطرنشان می‌کند: «مطمئناً نمی‌توان یک چارچوب زمانی مشخص برای بازار فارکس، سکه، طلا و غیره تعیین کرد تا مشخص شود صرفاً به دلیل تداوم یک قیمت، چقدر و برای چه مدت می‌توان قیمت را کاهش داد. فضای مثبت آیا روانی است؟ اما در عین حال بدون شک نمی توان روی دوره ای بیش از حدود یک هفته تا 10 روز حساب کرد. اگر تا آن زمان پاسخ نهایی آمریکایی ها ارسال نشود، ممکن است بازار این تاخیر را به عنوان رد درخواست ایران تلقی کند و قیمت ها دوباره افزایش یابد.
فضای بازی برای اسرائیل!
علاوه بر آثار مخرب اقتصادی، به نظر می‌رسد که تأخیر آمریکا فضای لازم را برای ایجاد تنش بیشتر و بیشتر بین اسرائیل و جنبش ضد برجام در آمریکا فراهم کند. به خصوص که مقامات اسرائیلی در روزهای اخیر گفتگوهای زیادی با آمریکا داشته اند. هدف از این گفت‌وگوها حصول اطمینان از درک نگرانی‌های اسرائیل از سوی دولت بایدن در سایه توافق احتمالی با ایران است. اما به نظر می رسد اسرائیل از این تضمین های آمریکا راضی نیست. به همین منظور ایال هلاتا، مشاور امنیت ملی اسرائیل فردا سه شنبه عازم واشنگتن می شود و با همتای آمریکایی خود جیک سالیوان در کاخ سفید دیدار خواهد کرد. با در نظر گرفتن این موضوع، باید پرسید که تل آویو تا چه اندازه می تواند در تلاش های خود برای ایجاد تنش و مانع تراشی در مسیر توافق موفق ظاهر شود.
این سؤالی است که فریدون مجلسی در پاسخ به «شرق» می‌پرسد: «اسرائیل و جریان مخالف برجام از همان ابتدا از هر فضا و فرصتی استفاده می‌کنند تا مذاکرات را به ناکامی بکشانند، اکنون به دلیل طرح سؤالات و جزئیات پاسخ ایران توسط ایران جیم ریش و برخی رسانه های آمریکایی این کرسی در اختیار مخالفان برجام به ویژه اسرائیل قرار گرفت تا با فشار بر دولت بایدن، واشنگتن را از مسیر مذاکره منحرف کنند که البته دیپلمات سابق کشورمان نیز به این موضوع اشاره می کند. از آنجایی که مذاکرات اکنون به جایی رسیده است که ایران انعطاف خود را نشان داده است، بنابراین دولت بایدن از ادامه مذاکرات غافل نخواهد شد. تعادل بین خواسته های ایران و نگرانی های اسرائیل در مورد احیای برجام.
سیگنال خارجی یا ضربه داخلی؟
در بلاتکلیفی دیپلماتیک کنونی ناشی از واکنش ایران و سکوت یک هفته‌ای واشنگتن، سیدابراهیم رئیسی در هفدهمین اجلاس روز جهانی مسجد که صبح دیروز در سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی برگزار شد، گفت: ما حقوق ملت را در یک زمان نادیده نخواهیم گرفت. یک جلسه یا مذاکره دولت برای بهبود وضعیت کشور و حل مشکلات به تلاش خود ادامه خواهد داد. ما جان مردم را به هیچ عامل بیرونی گره نخواهیم زد و مجدانه برای حل مشکلات کشور و مردم تلاش خواهیم کرد.» هرچند به نظر می رسد سخنان رئیس جمهور با این ادبیات و این جملات در جهت شکستن فضای کنونی با فشارهای دیپلماتیک است. طرف آمریکایی برای پذیرش پیش‌شرط‌های ایران و در نهایت نوعی اتمام حجت تهران، اما از سوی دیگر، فریدون مجلسی عقیده‌ای برعکس دارد و در ادامه گفت‌وگو با «کوسه» می‌گوید: سخنان دیروز رئیس‌جمهور را باید نبض داخلی تلقی کرد. به جای یک سیگنال خارجی با هدف اعمال فشار بیشتر بر واشنگتن برای پذیرش خواسته های ایران و نوعی استدلال نهایی. به هر حال از دوشنبه گذشته و از زمان ارسال پاسخ کتبی دولت ریاست جمهوری به متن پیش نویس توافقنامه اتحادیه اروپا، شاهد هجمه ها، هجمه ها، انتقادات و توهین های زیادی به تیم مذاکره کننده، وزارت امور خارجه، دولت سیزدهم و حتی بوده ایم. شخص رئیس جمهور در خصوص دستیابی به توافق و احیای برجام. از این رو رئیسی با این ادبیات و این لحن سعی دارد فضای انتقادی علیه خود و دولتش را به نوعی کنترل کند و از شدت هجمه ها، هجمه ها و توهین ها علیه خود، دولت و تیم مذاکره کننده بکاهد و به نوعی فضای سنگین کنونی را تلطیف کند. این دیپلمات سابق کشور در ادامه ارزیابی خود می گوید: «اگر رئیس جمهور می خواست با این سخنان به طرف آمریکایی سیگنال بدهد، قطعا دوشنبه گذشته پاسخ کتبی خود را ارسال نمی کرد. زیرا آنچه برای جامعه جهانی، هم برای اروپا و هم برای آمریکا به‌ویژه برای آمریکا مهم است، سخنرانی‌های شعاری دیروز رئیس‌جمهور ایران نیست، بلکه پاسخ کتبی است که هفت روز پیش ارسال شده است.
این تحلیلگر ارشد امور بین الملل همچنان از این واقعیت اجتناب می کند که نمی توان نقش مخرب جنبش داخلی علیه برجام را نادیده گرفت. مجلسی در این خصوص به «شرق» می‌گوید: «همراه با تلاش‌ها و فشارهای اسرائیل و جنبش ضد برجام در آمریکا، اکنون رادیکال‌های منتقد و مخالف برجام در ایران به استیضاح و برکناری حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه رسیده‌اند. از سکوی رادیو . علاوه بر این، برخی نمایندگان مجلس یازدهم مرتبط با این طیف ضد جرسی نیز به دنبال حمله به دولت رئیس جمهور هستند. رسانه های مرتبط با این جریان نیز رویکرد انتقادی علیه دولت سیزدهم را در دستور کار خود دارند تا رئیس جمهور از احیای برجام خارج شود. بنابراین اتخاذ این ادبیات توسط رئیس جمهور کاملاً طبیعی و منطقی است. یعنی سخنان دیروز رئیسی با این ادبیات و این جملات کاربرد داخلی دارد نه خارجی».