در کنار 12 سیگنال مهم و کلیدی، خطرناک ترین سیگنال برای ایران 2023 را می توان مشکلات اقتصادی و ورود تندروهای داخلی ارزیابی کرد. اینکه در ماه‌های آینده انگیزه‌های خطرناکی برای ایران وجود دارد، خود مظهر نقص است.
خبرهای خوشی از ایران در رسانه ها و محافل سیاسی جهان شنیده نمی شود. تحلیلگران غربی از آغاز سال جدید میلادی بر طبل تحولات بزرگ در خاورمیانه می کوبند. در داخل کشور، بسیاری از ناظران سیاسی از چالش‌های بزرگ پیش روی ایران در صحنه داخلی و خارجی صحبت می‌کنند.
به گزارش فرارو، این روزها به شکلی بی سابقه از سال 2023 به عنوان سختی برای جمهوری اسلامی ایران صحبت می شود. از اعتراضات چند ماه گذشته گرفته تا بحران‌های نسبتاً شدید اقتصادی، این موضوع دامنه نگرانی‌ها را نسبت به آینده افزایش داده است. اکنون بحث افزایش فشار خارجی علیه ایران در سال جدید این نگرانی را بیش از پیش برانگیخته است. سوالی که ممکن است مطرح شود این است که چه اتفاقات یا عواملی ناظران ایران و افکار عمومی را به این تهدید بزرگ واداشته است؟ گزارش زیر در پاسخ به این سوال به سیگنال های «سیزده» اشاره می کند.
1) ادعای دوگانه درگیری با ایران هسته ای یا جنگ
جنگ نظامی با ایران در سال جدید محتمل است. در مواجهه با تهران، جهان در مسیری بی بازگشت است. اینها پیشنهاداتی است که به شکلی بی سابقه از سوی رسانه ها، محققان و موسسات تحقیقاتی معتبر غربی به عنوان یکی از رویدادهای مهم سال 2023 مطرح می شود. سیگنال جدی و خطرناک که به طور مداوم رمزگذاری می شود.
به عنوان مثال، Comfort Arrow، مدیر عامل گروه بین المللی بحران و ریچارد اتوود، معاون اجرایی این موسسه، در یادداشتی در فارین پالیسی، 10 جنگ احتمالی را در سال 2023 پیش بینی می کنند. آنها در مهمترین قسمت نامه خود می گویند: «جهان در سال 2023 دو راه بیشتر ندارد. یا ایران باید هسته ای شود یا با تهران وارد جنگ شود!»
ریچارد هاس که ریاست شورای روابط خارجی آمریکا را بر عهده دارد نیز پیش بینی مشابهی را برای سال 2023 انجام می دهد. هاس که به نتایج اکثر موسسات تحقیقاتی و تحقیقاتی استراتژیک آمریکایی دسترسی دارد، در پیش بینی های خود از دو پیشنهاد مبنی بر عدم تمدید برجام صحبت می کند. و احتمال حمله نظامی اسرائیل به ایران. او حتی پا را فراتر گذاشت و گفت: “به احتمال زیاد ایران موضوع اصلی سال 2023 خواهد بود.”
2) ایران در گوشه حلقه همکاری نظامی با روسیه
در نیم سال گذشته اخباری مبنی بر همکاری نظامی ایران با روسیه به صورت گسترده و غالب منتشر شده است. رسانه ها و سیاستمداران غربی ادعای ادامه ارسال پهپادهای ایرانی به روسیه را به یک رویه ثابت تبدیل کرده اند. اخیرا بحث فروش جنگنده های چند منظوره سوخو 35 توسط روسیه به ایران، راه اندازی کارخانه تولید پهپادهای ایرانی در روسیه و احتمال صادرات موشک های بالستیک کوتاه برد ایران به روسیه مطرح شده است. به طور گسترده گزارش شده است. منعکس شده است.
اساس سیگنال اخیر نشان دادن ایران به عنوان شریک نظامی حمله روسیه به اوکراین تا حد امکان است. به نظر می رسد این سیگنال بیشتر با افزایش فشار علیه تهران در آستانه پایان تحریم تسلیحاتی ایران در اکتبر 2023 (سه ماه آینده) مطابقت دارد. چنین فضاسازی بی سابقه ای به هیچ وجه نمی تواند یک مشکل عادی و طبیعی باشد. جنگ اوکراین مهمترین موضوع غرب در سال های پس از پایان جنگ جهانی دوم بوده است. کشاندن ایران در میانه چنین جنگی به معنای رویارویی مستقیم ایران و غرب است.
3) تمرکز رسانه ها بر وضعیت حقوق بشر در ایران
وضعیت حقوق بشر در کشورهای مختلف جهان و به ویژه ایران اخیرا یکی از ابزارهای فشار آمریکا و اروپا بوده است. این ابزار به طور مداوم توسط غربی ها برای فشار بر بازیگران مخالف استفاده می شود. گاهی با دوز بالا، گاهی با دوز پایین.
در شرایط کنونی موضوع مهم تمرکز عمیق و گسترده جامعه غربی بر موضوع حقوق بشر در ایران در رابطه با ناآرامی های چند ماه اخیر است. شاید تصور شود که موج انتقادات و تبلیغات غربی ها در این زمینه طبیعی است، اما با کمی تحقیق می توان دریافت که حجم فعلی تبلیغات در این حوزه نه عادی است و نه بی هدف.
4) ورود اتحادیه اروپا به تحریم و مقابله با ایران
سیگنال دیگر تغییر عمیق دیدگاه و رویکرد اتحادیه اروپا در مورد جمهوری اسلامی ایران در چند روز اخیر است. همیشه سطحی از تنش در روابط بین بروکسل و تهران وجود داشته است، اما مقیاس فعلی ممکن است بی سابقه باشد. حتی دامنه فعالیت های تحریمی اتحادیه اروپا علیه ایران بسیار فراتر از خروج هماهنگ سفرای کشورهای اروپایی از ایران در 22 فروردین 1376 پس از پرونده دادگاه میکونوس است.
پارلمان اروپا در قطعنامه ای به تاریخ 19 ژانویه (29 ژانویه) بر لزوم گنجاندن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در فهرست گروه های تروریستی اتحادیه اروپا تاکید می کند. چند روز بعد، در 23 ژانویه (3 بهمن)، شورای وزیران خارجه اتحادیه اروپا نیز تحریم های جدیدی را علیه ایران وضع کرد. از نظر تبلیغات رسانه ای، رویکرد تهاجمی علیه تهران ادامه دارد. کلیت این روند موضوع مهمی را آشکار می کند که شاید نیازمند توجه بیشتر استراتژیست های ایرانی باشد.
5) هیاهوی رسانه ای تهدیدات هسته ای ایران
همزمان با بازگشت بنیامین نتانیاهو به قدرت، به طور هدفمند موجی از اخبار درباره سطح بالای تهدیدات هسته ای ایران به گوش می رسد. علاوه بر رسانه های اسرائیلی، بخش بزرگی از روزنامه های بین المللی آمریکا و اروپا در یک اتحاد نانوشته از احتمال دستیابی تهران به بمب اتم صحبت می کنند. بسیاری از تبلیغات بر این واقعیت استوار است که تهران بیش از هر زمان دیگری به ساخت بمب اتمی نزدیک شده است که تهدیدی جدی برای موجودیت اسرائیل و امنیت جهانی خواهد بود.
6) سیاست عجیب سیاست چین در خاورمیانه را تغییر دهید
حمایت پکن از مواضع ضدایرانی کشورهای عربی، در مورد سفر شی جین پینگ به عربستان، یکی دیگر از سیگنال های توصیه شده و جدی برای ایران در سال 2023 است. در سال های اخیر، سیاست خاورمیانه ای چین حول محور بی طرفی هوشمندانه و عربی طراحی شده است. – مواضع دوقطبی ایران، اما مواضع اخیر پکن نشان داد که تغییرات عمیقی در استراتژی سیاست خارجی این کشور در قبال تهران وجود دارد.
بحث این نیست که سیاست خاورمیانه ای چین در مسیر تقابل با تهران است، بلکه پیام مهم تغییر سیاست خارجی پکن، بازخوانی موقعیت ایران در منطقه است.
7) برجام که دیگر در دستور کار آمریکا نیست
به نظر می رسد اخیراً مقامات سیاسی آمریکا در موضوع احیای برجام ناسازگار بوده اند. حتی پس از انتشار خبر دیدار محرمانه رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران و سعید ایروانی، نماینده دائم ایران در سازمان ملل، وزارت خارجه آمریکا تاکید کرد که برجام در دستور کار نیست.
رویکرد فعلی در شرایطی اتخاذ شد که در تابستان امسال این غربی ها بودند که بر از سرگیری توافق اصرار داشتند. این تحول همچنین نقطه تأملی است که ممکن است در آینده اهمیت بیشتری پیدا کند.
هشت) تاخیر آژانس در تعامل مجدد با تهران
آژانس بین المللی انرژی اتمی در سال های اخیر همواره نقش یک بازیگر متعادل کننده پرونده هسته ای ایران را ایفا کرده است. اگرچه نسبت به جایگاه سیاسی این سازمان ایراداتی وجود دارد، اما در مجموع می توان نقش این نهاد را مثبت ارزیابی کرد.
قرار بود در روزهای آغازین سال جدید (2023)، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس به تهران سفر کند تا دریچه جدیدی برای احیای برجام باز شود. حالا اواخر دی ماه است و خبری از سفر گروسی به ایران نیست. این سیگنال مهم دیگری است که تجزیه و تحلیل محتوای آن ضروری به نظر می رسد. تعلل و تاخیر در سفر رئیس آژانس به تهران پدیده قابل توجهی است که شاید در آینده نزدیک به ریشه های آن بازنگری شود.
خیر) تلاش آمریکا برای توقف صادرات نفت به چین
در یک تاکتیک جدید، به نظر می رسد دولت آمریکا در حال بازگشت به استراتژی «فشار حداکثری» دونالد ترامپ است. با روی کار آمدن بایدن در ژانویه 2021، سیاست کاخ سفید بر محدود کردن بیشتر سیاست فشار حداکثری دولت سابق متمرکز شده است. واشنگتن امیدوار بود با ایجاد گزینه های حداقلی در دوره جدید، ایران را مجبور به بازگشت به توافق هسته ای کند. با متوقف شدن روند احیای برجام، اکنون به نظر می رسد که کاخ سفید در تلاش است تا سختگیری را در اجرای تحریم های ضدایرانی افزایش دهد.
رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران در تازه ترین حضور خود در مصاحبه با بلومبرگ تاکید کرد: آمریکا فشار بر چین را برای توقف واردات نفت ایران افزایش خواهد داد تا نظارت بر تحریم های هسته ای علیه ایران را تقویت کند. این تغییر رویکرد نیز سیگنال مهمی است که به نظر می رسد نیاز به توجه دارد.
10) فشار بر بغداد برای جلوگیری از قاچاق دلار به ایران
در رویکردی مشابه با رویکردی که دولت بایدن در قبال چین در پیش گرفت، آمریکایی ها اخیراً فشار بر دولت عراق را برای جلوگیری از قاچاق دلار به ایران افزایش دادند. اخیراً رسانه های آن کشور گزارش دادند که دولت عراق برای توقف ارسال دلار به ایران تحت فشار است. خبرگزاری رویترز نیز در 24 ژانویه (4 بهمن) اعلام کرد که فشارهای آمریکا بر بغداد منجر به اسکورت محمد شیعه السودانی شد. به گزارش این خبرگزاری، نخست وزیر عراق مسیر دیپلماتیک را برای جلوگیری از ارسال دلارهای قاچاق در پیش گرفت. یعنی مذاکره برای توافق با تهران.
11) مرحله تقابل لندن و تهران
خطرناک ترین سیگنال برای جمهوری اسلامی ایران در سال 2023 مربوط به رویکرد تنش حداکثری دولت انگلیس با ایران است. انگلیس به عنوان یک بازیگر مستقل از اتحادیه اروپا، ابتکار عمل را از بروکسل در زمینه اعمال تحریم و فشار بر تهران گرفته است. پس از اعدام علیرضا اکبری، دو تابعیتی متهم به جاسوسی برای انگلیس، فاز رویارویی لندن با تهران به اوج خود رسید.
12) تأخیر ریاض در تنش زدایی با تهران
تنش زدایی میان ایران و عربستان سعودی یکی از موضوعات ثابت در دستور کار دیپلماسی این کشور در چند سال گذشته بوده است. پس از سال ها تیرگی روابط پس از قطع روابط دیپلماتیک تهران و ریاض در سال 2015، چهار دور گفتگوی محرمانه و یک دور گفتگوی آشکار در سال 2021 بین نمایندگان دو کشور در بغداد، پایتخت عراق برگزار شد.
اکنون بیش از 8 ماه از آخرین دور مذاکرات برگزار شده در 21 آوریل 2022 (1 مه 1401) می گذرد، برگزاری دور جدید (ششم) مذاکرات همچنان معلق مانده است. این وضعیت در شرایطی است که نمایندگان سیاسی دو کشور بارها بر آمادگی خود برای گفتگو و مذاکره تاکید کرده اند. آنچه مهم است این است که در ماه‌های اخیر سعودی‌ها به طور هدفمند روند توقف تنش‌زدایی احتمالی را انجام داده‌اند که می‌تواند نکته مهمی نیز باشد.
13) اقتصاد در حال مبارزه ایران و دامن زدن به تندروها برای لابی های ضد ایرانی
در مهم و کلیدی بودن 12 سیگنال ارائه شده شکی نیست، اما به طور قطع می توان گفت خطرناک ترین سیگنال برای ایران 2023 مشکلات اقتصادی و ورود تندروهای داخلی است. اینکه در ماه‌های آینده انگیزه‌های خطرناکی برای ایران وجود دارد، جلوه‌ای از نابسامانی‌های داخلی است. این واقعیت نتیجه اجتناب ناپذیر معیشت دشوار شهروندان ایرانی است.
برای ایران 2023، خطرناک ترین سیگنال خارجی، حلقه تندروهای داخلی است. طیفی که هم آسیب شناسی غلط دارد و هم ناتوانی در دیدن تهدیدهای آینده. این طیف که آشتی با جامعه جهانی را اتلاف وقت می‌دانند و برجام را شر مطلق می‌خوانند، همچنان برای کشور هزینه می‌کنند. سیگنالی که آنها به دنیا می‌فرستند عدم گفتگو، بیهودگی تحریم‌ها، تهدید به بستن آبراه بین‌المللی تنگه هرمز، عدم احیای برجام و تهدید به رویارویی نظامی است. این سیگنال تامین کننده خوراک تبلیغاتی ضد ایرانی در سطح جهانی است.