محدودیت های قانونی اعمال درجه دو و سه در تصمیمات حقوقی فرهنگیان در چند سال اخیر مطرح شده و به یکی از گلایه ها و مطالبات این قشر تبدیل شده است.
این در حالی است که در زمان نگارش دستور اجرایی ارزشیابی معلمان، انتقاداتی مبنی بر عدم احتساب آخرین صلاحیت آموزشی معلمان نیز وجود داشت، چرا که در 10 فروردین ماه جاری معاون آموزشی وزیر علوم در این باره توضیح داد. و گفت: در خصوص بحث آخرین صلاحیت آموزشی معلمان که یکی از درخواست های معلمان بود، در نهایت معاون قوانین مجلس اعلام کرد که در اجرای رتبه بندی آخرین صلاحیت معلمان خواهد بود. اعمال می شود”.
شورای اسلامی نیز این موضوع را تصویب کرد و در چهارم آبان ماه سال جاری سخنگوی فراکسیون امور فرهنگی شورای اسلامی در گفت وگو با ایسنا، از تصویب قانون اجرای سانسور آموزشی برای آموزش فرهنگی در مجلس خبر داد. که در مرحله اجرا به گونه ای تفسیر شد که فقط «حداکثر دو مدرک علمی» از اعضای هیئت علمی باید در تصمیم گیری استخدامی آنها اعمال شود. یعنی برای فردی با تحصیلات عالی فقط دو مدرک لیسانس و یک مدرک فوق لیسانس در نظر گرفته شده بود و مدرک دکترا برایش منظور نمی شد.
وی ادامه داد: معاون قانونگذار مجلس سپس به تفسیر بخشنامه وزارت آموزش و پرورش پرداخت و اعلام کرد بر اساس قانون مصوب مجلس و بحث های صحن علنی و رای مجلس، «سقف اعمال مدارک تحصیلی معلمان حذف شود، بنابراین با این تعبیر اگر معلمان دارای مدارک تحصیلی از دیپلم تا دکتری باشند، صلاحیت تحصیلی آنها در هر چهار مرحله در تصمیم گیری شغلی آنها اعمال می شود و بر این اساس، از این پس مدارک تحصیلی آنها اعمال می شود. محدودیتی برای اعمال صلاحیت های آموزشی معلمان و البته مدارک تحصیلی قابل اعمال در هر مرحله از تصمیم انتصاب وجود ندارد و این امر باعث افزایش حقوق می شود و وزارت آموزش و پرورش باید این تفسیر قانونی را اجرا کند.
سرانجام صبح امروز صادق ستاری فرد، سرپرست معاونت برنامه ریزی و توسعه منابع آموزشی رئیس جمهور از ابلاغ بخشنامه اجرای آخرین صلاحیت آموزشی معلمان خبر داد و گفت: این بخشنامه بر اساس بند ۲-۳ ابلاغ شده است. ماده 2 قانون نظام ارزشیابی معلمان بر این اساس آخرین مدرک تحصیلی معلمان در تصمیم گیری استخدامی آنها اعمال می شود.
بدین ترتیب به نظر می رسد با ابلاغ بخشنامه فوق مسائل مربوط به اجرای صلاحیت آموزشی فرهنگیان و مصوبات قانونی معلمان مرتفع شده است.
اما آنچه در قانون ارزشیابی معلمان در خصوص شرایط اخذ ارزشیابی معلمان و اعمال صلاحیت های آموزشی برای معلمان آمده است:
بر اساس ماده 3 قانون نظام ارزشیابی معلمان، موضوعات این قانون با توجه به صلاحیت عمومی، تخصصی، حرفه ای و تجربه به ترتیب در 5 پایه، مربی معلم، مربی معلم، استادیار، دانشیار و استادیار قرار می گیرند. اساتید
در همین رابطه و در تعریف اصطلاحات رتبه بندی در ماده دوم قانون فوق الذکر، برای چهار صلاحیت کسب رتبه های پنج گانه بیان شده است که «تجربه» شامل توانایی هایی است که مشمولان رتبه در طول سال ها کسب کرده اند. خدمت در حوزه آموزش و مدیریت مرتبط با معلم بودن.
«شایستگی» ترکیبی از دانش، مهارت، نگرش، بینش، خلاقیت، نوآوری و ویژگی های فردی است که بر اساس سند تکامل بنیادین آموزش و پرورش، معلم را قادر می سازد تا وظایف مرتبط با شغل را با موفقیت انجام دهد. بنابراین «صلاحیت عمومی» مجموعه‌ای از ویژگی‌ها و ویژگی‌های شخصیتی یک فرد اعم از باورها، نگرش‌ها، اعتقادات و رفتارهای مبتنی بر نظام ارزشی، فرهنگی و اخلاقی جامعه اسلامی و نظام آموزشی کشور است. زمینه را برای انجام کار متعهدانه فراهم کند و پایبندی فرد به ارزشهای اسلامی و انقلاب اسلامی و قوانین و مقررات را آشکار سازد. این دسته از صلاحیت ها در طول خدمت به ذینفعان بررسی و تأیید می شود. در نهایت، تعریف «صلاحیت تخصصی» بیان می‌کند که مجموعه‌ای از توانایی‌های مربوط به تسلط بر فرآیند و نتیجه دانش تخصصی (موضوع آموزشی)، دانش آموزشی و سایر حوزه‌های دانش مرتبط با یاددهی-یادگیری، دستاوردها، خلاقیت و نوآوری‌های علمی مرتبط. ، آخرین مدارک تحصیلی و توانایی تفکر علمی و انجام تحقیق در زمینه ای که فرد برای انجام مؤثر وظایف خود باید از آن برخوردار باشد.
«صلاحیت حرفه‌ای» نیز مجموعه‌ای از توانایی‌های مربوط به کاربرد تلفیقی دانش، نگرش و مهارت‌های تخصصی و آموزشی و عملکرد رقابتی معلمان در موقعیت آموزشی و آموزشی مبتنی بر نظام آموزشی استاندارد در جمهوری اسلامی ایران است.