ایده ای که سنگ بنای آن نه در مجلس اصولگرایان یازدهم که در مجلس دهم گذاشته شد. کمیسیون اجتماعی مجلس دهم در سال 1377 اجرای طرح تعطیلات پنجشنبه و کاهش ساعات کاری در سراسر کشور را تصویب کرد. با افتتاح مجلس یازدهم تغییری در این طرح ایجاد شد و موضوع در دستور کار قرار گرفت. در همین حال دولت اعلام کرد که قصد دارد مصوبه ای برای افزایش اوقات فراغت مردم ایران و افزایش ظرفیت گردشگری در لایحه مدیریت خدمات کشوری لحاظ کند.
نمایندگان مجلس یازدهم سرانجام در جلسه روز یکشنبه 30 اسفند 1402 با بررسی مفاد لایحه اصلاح ماده 87 قانون مدیریت خدمات کشوری با مفاد این لایحه موافقت کردند، اما در مورد روز دوم تصمیمی اتخاذ نشد. از جشن دولت سیزدهم از یک سو برای دوری از انتقاد و اعتراض، تعیین دومین روز تعطیلی را به مجلس سپرد و از سوی دیگر به دلیل کثرت مصوبات و ایرادات، مجلس نمی تواند یکی را انتخاب کند. از دو روز “پنجشنبه” یا “شنبه”. تعطیلات را به عنوان دوشنبه انتخاب کنید.
این روند ادامه یافت تا اینکه طرفداران جشن سبت در روز چهارشنبه 26 اردیبهشت کارت برنده را باز کردند. محسن پیرهادی که پشت تریبون برای موافقت با اعلام روز شنبه به عنوان روز دوم تعطیلی قرار گرفته بود، از دریافت این درخواست از سوی مسئولان صحبت کرد و به این ترتیب از اختلافات در مجلس غیرعلنی خبر داد. حتی زمزمه موافقت کابینه رهبر انقلاب با تعطیلی شنبه نیز مطرح شد که با رد کابینه ایشان بلافاصله از دستور کار خارج شد. در نهایت با موافقت نمایندگان پرونده به شورای نگهبان ارسال شد. اما برخلاف افکار عمومی، این پرونده تا جلسه شورای نگهبان مختومه نشد. با برخاستن اولین جرقه های آفتاب صبح روز جمعه، مخالفان تعطیلات سبت پای کار آمدند و زمانی که آیت الله سبحانی از مراجع تکلید مخالفت خود را با اعلام این روز به عنوان تعطیل منتشر کرد، تلاش کردند. با ترفندی مشابه جواب تک محسن پیرهادی را بدهند. این تلاش ها باعث شد که بحث انتخاب راه دوم استراحت در فضای عمومی کشور باز بماند. باید دید شورای نگهبان ایستگاه پایانی این مصوبه خواهد بود یا در صورت رد این مصوبه در شورا، نمایندگان مجلس جدید برای انتخاب روز پنجشنبه به عنوان روز دوم رأی گیری را به تعویق می اندازند یا اینکه اصرار نمایندگان بر مصوبه قبلی آیا موضوع در جلسه محول خواهد شد؟
در چند روز اخیر بحث انتخاب روز دوم تعطیلات ایرانیان با بحث ها و نظرات مختلفی همراه بوده است. سرانجام روز چهارشنبه مجلس روز شنبه را به عنوان روز تعطیل ایرانیان انتخاب کرد. می توانید توضیح دهید که چرا این انتخاب در مجلس انجام شد؟
قبل از پاسخ به سوال شما لازم می دانم مقدمه ای در مورد اصل تعطیلات در ایران داشته باشم. برخلاف تصور رایج کشور که فکر می‌کند ایران بالاترین درصد تعطیلات را در جهان دارد، ایران جزو کشورهایی است که کمترین تعطیلات را دارد. در ایران حداکثر 76 روز تعطیل رسمی در سال وجود دارد که شامل 54 روز جمعه در سال به اضافه 22 روز تعطیل رسمی است. از آنجایی که بسیاری از این تعطیلات رسمی بر اساس ماه های قمری است، ممکن است در روزهای جمعه رخ دهد و با تعطیلات دیگر ادغام شود. در مقایسه با 76 روز تعطیلات سالانه ایرانیان، چین 122 روز، ژاپن 127 روز، آلمان 121 روز و کشورهای اروپایی به طور متوسط 124 روز و آمریکا و بسیاری از کشورهای آمریکای شمالی نیز 124 روز دارند. بنابراین ایران جزو کشورهایی است که کمترین تعطیلات را در طول سال دارد. بنابراین، ایده اصلی اضافه کردن یک روز به تعطیلات جمعه منطقی و عقلانی است و اتفاقاً فکر می کنم باید سال ها پیش تصمیم گرفته می شد.
مشکل منتقدان اصل اضافه کردن یک روز دیگر به تعطیلات هفتگی ایرانیان نیست. مشکل در مکانیسم انتخاب تعطیلات دوم است.
به غیر از روز جمعه که بر اساس دین مبین اسلام تعطیل رسمی ایرانیان است، نماز جمعه در آن اقامه می شود، نماز و زیارت و … که روز دیگری را باید به عنوان روز تعطیل انتخاب کرد، مکان. اختلاف نظرها در مناظره های بسیاری از نمایندگان مجلس به وجود آمده است. واضح بود که این روز اضافی باید با جمعه مرتبط باشد. بر اساس این منطق تنها دو روز پنج شنبه و شنبه می توان انتخاب کرد. بر اساس منطق اقتصادی و لزوم توسعه روابط با جامعه جهانی و همچنین دیدگاه های کارشناسی تشکل های اقتصادی از جمله اتاق های بازرگانی و … روز شنبه روز مناسب تری در نظر گرفته شد. استدلال کارشناسان و فعالان اقتصادی نیز بر این اساس است که از آنجایی که شنبه و یکشنبه در اکثر کشورهای جهان تعطیلات رسمی است، در صورت انتخاب روز پنجشنبه به عنوان تعطیلی رسمی ایران، ارتباطات اقتصادی ایران با دنیا به مدت 4 روز متوقف می شود. (دو روز تعطیلات ایران و دو روز تعطیلات جهانی) با انتخاب شنبه این 4 روز تعطیلات بین المللی برای ایران به 3 روز کاهش می یابد. از سوی دیگر، برخی افراد و گروه‌هایی که بیشتر دنبال بحث‌های مذهبی و عقیدتی هستند، مخالف انتخابات روز شنبه بودند و فکر می‌کردند بهتر است روز پنجشنبه انتخاب شوند.
بر اساس سنت اسلامی، آیا انتخاب روز پنجشنبه به عنوان تعطیل رسمی اهمیت خاصی دارد؟
سنت اسلامی روز جمعه را تعطیل می داند و در ایران همیشه تعطیل بوده است. اینکه در کنار جمعه چه روزی تعطیل است، موضوعی فرعی است و ربطی به موضوع اصلی تعطیلی روز جمعه ندارد. تعطیلی یا روز قبل از آن روز بعد از جمعه از نظر اسلام اهمیت چندانی ندارد. مردم و گروه هایی که سعی می کنند پنجشنبه را تعطیل کنند چون بر جنبه اعتقادی و اعتقادی آن تاکید دارد باید به این سوال پاسخ دهند که وقتی پنجشنبه در کشور تعطیل نیست چه اهمیتی دارد که چه روزی باشد؟ اصرار بر اینکه پنجشنبه روز کاری نیست با شرایط کشور ناسازگار است. اگر تعطیلات پنجشنبه از نظر شرعی اهمیت خاصی دارد چرا تاکنون هیچ اقدامی برای آن انجام نشده و حتی درباره ضرورت آن بحثی نشده است. طرفداران تعطیلات پنجشنبه هرگز به این ابهام پاسخ ندادند.
و بالاخره چه شد که نظر اکثریت مجلس برای تعطیلی روز شنبه متحد شد و شنبه را به عنوان تعطیل رسمی انتخاب کردند؟
دوستانی که طرفدار تعطیلی روز سبت در مجلس بودند، نامه هایی از برخی از مراجع محترم دریافت کردند که در آن هیچ مشکلی وجود ندارد که روز سبت را روز دوم استراحت کنند. در نهایت این تصمیم از سوی نمایندگان مردم به رای گذاشته شد. طرفداران تعطیلات روز شنبه بیشتر شدند و موضوع رای گیری شد. مابقی ماجرا به شورای نگهبان سپرده شده تا بررسی شود.
آیا مشخص است با چه مراجعی مشورت شده است؟ چون امروز (جمعه) یکی از مراجع (آیت الله سبحانی) از انتخاب روز شنبه به عنوان روز استراحت انتقاد می کند؟
به گفته محسن پیرهادی، با دفاتر آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی، نوری همدانی به صورت شفاهی و تلفنی و با دفتر آیت‌الله علوی گرگانی در خصوص شباهت روز سبت به یهودیت مکتوب تماس گرفته شد. این ارجاعات در متنی که او ارائه کرده بود به عنوان قابل قبول وجود داشت. همچنین اگر اشتباه نکنم نام آیت الله جوادی عاملی هم در لیست آنها بود.
مخالفان مسئله استراحت روز سبت را در میان یهودیان به عنوان یکی از دلایل اصلی مخالفت خود مطرح می کنند. به نظر شما این استدلال منطقی است؟
بحث اصلی ما در این زمینه مربوط به سبت نیست، سنت اسلامی روز جمعه را روز استراحت می داند که ما همیشه به آن پایبند بوده ایم. بحث انتخاب روز ثانویه برای کاهش ساعات کاری و افزایش اوقات فراغت برای ایرانیان است. ضیافت دوم جشن اصلی ما نیست. ما به عنوان یک کشور اسلامی روزهای جمعه تعطیل هستیم. چنین حساسیتی نباید برای انتخاب روز دوم افزایش یابد. این استدلال که انتخابات روز شنبه ایران را از پایبندی و اتکا به مبانی اسلامی منحرف می کند، چندان منطقی نیست. اما در نهایت این شورای نگهبان است که باید از منظر مشروعیت به مصوبه رسیدگی کند و همه ما تابع نظر شورای نگهبان خواهیم بود.
به عنوان نماینده می توانید پیش بینی کنید که شورای نگهبان با این مصوبه چگونه برخورد خواهد کرد؟
واقعا قابل پیش بینی نیست اما روند کار مشخص است، در صورت تایید شورای نگهبان، مصوبه رسمی و برای اجرا ابلاغ می شود. در صورت عدم تصویب، تعیین تکلیف بر عهده مجلس بعدی است که یا مصوبه را تغییر داده و روز پنج شنبه را به عنوان روز تعطیلی دوم انتخاب می کند و یا با اصرار بر مصوبه فعلی، موضوع به مجلس ارسال می شود. تصمیم می گیرد و در پایان مجمع نظر نهایی را اعلام می کند.
بخش مهمی از جنجال های مربوط به انتخاب روز دوم تعطیلات، سوالات مطرح شده در مورد نیروی کار کشور است، برخی می گویند ممکن است این مصوبه باعث تنبلی نیروی کار در ایران شود! به این بررسی ها چه امتیازی می دهید؟
این اظهارنظرها نسبت به نیروی کار کشور ناعادلانه و نامهربان است. این ادعا که هرگونه کاهش ساعت کاری منجر به تنبلی بیشتر نیروی کار کشور می شود ظلم به منابع و سرمایه های انسانی ماست. امروز در دنیا به این اصل منطقی رسیده اند که همانطور که نیروی کار باید کارایی مناسب داشته باشد و در کار خود ارزش افزوده ایجاد کند، باید زمان کافی و مناسب برای انرژی مجدد، استراحت و حضور در کنار خانواده داشته باشد تا بتوانید کار در ساعات کاری با انگیزه و انرژی اضافی کار کنید. بر این اساس است که در دنیا به افزایش تعداد روزهای مرخصی رسیده اند و بین افزایش دستمزد و شرایط اقتصادی تعادل ایجاد کرده و قدرت خرید نیروی کار را تقویت می کنند. اما عده ای در ایران چون به نیروی کار از منظر استثمار نگاه می کنند که فقط باید بدود و سعی کنند گوش کنند، بدشان نمی آید که نیروی کار ایرانی حتی جمعه ها کار کند و از نیروی کار استثمار کند. . اما این دیدگاه با رویکردهای انسانی، دیدگاه های دینی و دیدگاه های کارشناسی در خصوص توزیع مناسب زمان کار و استراحت سازگاری ندارد.