سعیده علیپور
با گذشت دو هفته از سکوت مراکز آموزشی تهران و شهرهای بزرگ کشور که به دلیل آلودگی هوا یا به بهانه آن تعطیل شده بودند. سکوت دانشگاه ها بار دیگر شکسته شد. اما این بار صدای اعتراض و مطالبه دانشجویان این سکوت را نشکست و تصمیمات کمیسیون های انضباطی شوک جدیدی به دانشگاه ها وارد کرد.
روز گذشته مدیرکل دانشگاه صنعتی شریف از صدور 33 رای بدوی برای دانشجویان خبر داد. به گفته وی، این احکام شامل تذکر و توبیخ کتبی و محرومیت موقت از تحصیل تا یک یا دو سال و نیم با احتساب یا بدون احتساب سنوات است. از سوی دیگر، «امیر کبیر نیوز» روز جمعه ۱۱ آذرماه نیز گزارش داد که هیات رئیسه این دانشگاه علاوه بر ممنوعیت تحصیل تعدادی از دانشجویان در ترم تحصیلی جاری، از ورود آنها به خوابگاه و استفاده از پایه مادی دانشگاه گفته می شود این ممنوعیت حتی بدون تشکیل جلسه کمیته انضباطی صورت گرفته است. این دو خبر در کنار خبرهای قبلی مانند «تعلیق ورود کلیه دانشجویان ارشد تئاتر دانشگاه هنر تهران در سال 1400 و 1401» و ده‌ها خبر تایید شده و تایید نشده دیگر از دانشگاه‌های کشور مبنی بر تعلیق و ممنوعیت تحصیلی. علی شمسی پور، سخنگوی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری روز جمعه از افزایش مجازات‌های انضباطی دانشجویان و اساتید معترض خبر داد و تصریح کرد که مصونیت شامل دانشجویان و اساتید نمی‌شود.
اگرچه پس از گذشت دو هفته از تعطیلی برخی از دانشگاه های بزرگ کشور، انتظار می رفت با تسامح مسئولان دانشگاه، آرامش بیشتری در دانشگاه حاکم شود، اما به نظر می رسد این ماجرا مسیر دیگری را در پیش گرفته و فصل جدیدی از برخورد را به خود گرفته است. با دانش آموزان آغاز شده است. فصلی که تریلر آن چند هفته پیش با انتشار کد انضباطی جدید دانشگاه ها فاش شد؛ شمشیری از نیما بیرون می‌زند که هیچ نشانه‌ای از آشتی، مدارا و گوش دادن به صدای دانش‌آموزان ندارد. دانشجویانی که این روزها مطالباتشان با مردم کوچه و خیابان فرقی ندارد. گروهی که هم‌اکنون از دست دادن سرمایه‌ها و توانمندی‌های اجتماعی و علمی خود در کنار موج عظیم مهاجرت واهمه دارند، خطری جدی است که هر دولتی را مجبور می‌کند به جای ایستادن در مقابل آنها، به صدای آنها گوش دهد و با آنها همراهی کند.
آغاز چالش مسئولان دانشگاه و برخوردهای عجیب
در حالی که اعتراضات خیابانی به مرگ مهسا امینی در بازداشتگاه گشترشاد به دانشگاه ها راه یافت. این مراکز به یکی از چالش های اصلی رژیم برای آرام کردن اعتراضات تبدیل شده است. تجمعات روزانه در برخی از دانشگاه‌ها حتی گاهی به درگیری و دستگیری ختم می‌شد و متعاقباً تعداد قابل توجهی از دانشجویان «ورود» به دانشگاه‌های بزرگ کشور ممنوع می‌شدند.
اعتراض و درگیری گسترده در محوطه دانشگاه به حضور نیروهای انتظامی و لباس فرم در محوطه خوابگاه های دانشجویی و انتشار عکس هایی از دستگیری دانشجویان از اتاق های خوابگاه و تشکیل صف های طولانی برای بررسی هویت دانشجویان در سردر برخی دانشگاه ها و تفتیش کیف های دانشجویان تا ممنوعیت گسترده دانشجویان معترض از ورود به دانشگاه و نصب ده ها دوربین امنیتی در برخی دانشگاه ها و… نشان داد که چقدر فضا در دانشگاه های کشور داغ است. مواردی که برای خاموش کردن صدای اعتراض در دانشگاه ها کلیدی به نظر می رسید اما نتیجه آن افزایش خشم در فضای دانشجویی و رشد اعتراضات بود.
روز گذشته مدیرکل دانشگاه صنعتی شریف از صدور 33 قرار بدوی از سوی کمیته انضباطی این دانشگاه مبنی بر اجرای آیین نامه جدید انضباطی دانشجویان خبر داد.
اگرچه بسیاری از روشنفکران نهادهای امنیتی و قضایی این رویکرد را درست ندانستند و سعی کردند فضا را به سمت آشتی تدریجی با آزادی دانشجویان سوق دهند، اما به نظر می رسد این سیاست موفقیت چندانی نداشته است. به نظر می‌رسد مسئولان دانشگاه، وزارت علوم و روسای دانشگاه‌ها با تغییر رفتار با دانشجویان و عدم اطاعت از خواسته‌های آنان و یا حداقل شنیدن صدای آنان، نتوانسته‌اند کاری برای آرام کردن فضای دانشگاه انجام دهند.
ایجاد دفتر نیروهای مسلح در دانشگاه های کشور (برخلاف قانون مصوب مجلس)، طرح موضوع ارجاع دانشجویان معترض به روانپزشک، اخذ تعهد از والدین و تفتیش کیف دانشجویان، ممنوعیت ورود آنان به دانشگاه. و اخراج آنها از خوابگاه و در نهایت ابلاغ آیین نامه جدید انضباطی از مواردی است که با وجود همه محدودیت ها و برخوردها تاکنون در دانشگاه های کشور اتفاق نیفتاده است.
آخرین و البته مطالبه گرترین این موارد، آیین نامه جدید انضباطی است. در هفته اول آذرماه آخرین نسخه دستورالعمل اجرای آیین نامه انضباطی دانشجویان کشور با امضای وزرای علوم و بهداشت به دانشگاه های کشور ارسال شد. راهنمای 125 مقاله ای که راه جدیدی برای رسیدگی به اعتراضات گسترده در فضاهای دانشگاهی ارائه می دهد. از تذکر شفاهی تا اخراج و انصراف از مدرک.
در دفاع از این آیین نامه جدید، علی شمسی پور، سخنگوی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در اظهارات اخیر خود گفت: در اتفاقات اخیر شاهد تخلفاتی بودیم که در فضای دانشگاه بی سابقه بود. بنابراین آیین نامه قبلی با تحولات اخیر همخوانی نداشت و باید مطابق با وضعیت فعلی دانشگاه ها به روز می شد».
در هفته اول آذرماه آخرین نسخه دستورالعمل اجرای ضوابط انضباطی دانش آموزان کشور اعلام شد. راهنمای 125 مقاله ای که راه جدیدی برای رسیدگی به اعتراضات گسترده در فضاهای دانشگاهی ارائه می دهد. از تذکر شفاهی تا اخراج و انصراف از مدرک
صدور 33 حکم بدوی برای دانشجویان
اکنون به نظر می رسد که دانشگاه شریف به طور رسمی اولین گام ها را برای اجرای آیین نامه جدید آغاز کرده است. روز گذشته مدیرکل دانشگاه صنعتی شریف گفت: در خصوص اتفاقات اخیر 300 شکایت به کمیته انضباطی ارائه شده و تاکنون 33 رای بدوی صادر شده است و تصمیمات هیات تجدیدنظر هنوز صادر نشده است. “
به گزارش مهر هادی، نوبهاری افزود: بسته به نوع جرم تاکنون احکام مختلفی صادر شده است. از تذکر کتبی و توبیخ کتبی گرفته تا یک تا دو سال و نیم ممنوعیت موقت تحصیلی که برخی از آنها مقطعی است. برخی با سال و برخی بدون سال هستند.
وی در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه رویکرد دانشگاه با دانشجویان معترض در حوادث اخیر چگونه است؟ وی گفت: ما معتقدیم دانشجوی معترض با دانشجوی متخلف تفاوت دارد. رویکرد دانشگاه این است که مجوز برگزاری جلسات قانونی، جلسات مناظره، برنامه‌های پلتفرم باز و غیره را به سازمان‌های حقوقی دانشگاه صادر کند تا دانشجویان بتوانند در چارچوب قوانین و مقررات موجود، بدون آسیب رساندن به خود یا دیگران، نظرات خود را بیان کنند و صحبت کنند. . به دیگران گوش دهید و پایگاه فکری آنها را توسعه دهید.
وی ادامه داد: اما برخورد دانشگاه با دانشجویانی که بدون مجوز یا سایر بندهای آیین نامه انضباطی تجمعات غیرقانونی را تخلف می کنند و برای خود، همکلاسی های خود و دانشگاه مشکل ایجاد می کنند، برخورد بدون تسامح از طریق کمیته انضباطی است. ».
نگرانی در مورد نحوه کار در یک محیط دانشگاهی
تداوم اعتراضات در فضای دانشجویی و غیردانش آموزی و شیوه های خشونت آمیز مسئولان در ماه های اخیر موجب تشویش معلمان شده است. از این رو بسیاری از فرهنگیان طی نامه‌ها و نظرات جداگانه به نحوه کار اعتراض کردند و نسبت به نتایج و پیامدهای آن هشدار دادند.
اخیراً 90 نفر از اعضای هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در نامه ای، بازنگری در «آیین نامه انضباطی دانشجویان» را اقدامی «کوته فکرانه» با هدف «خفه کردن صدای اعتراض دانشجویان» دانسته اند. در این نامه که نسخه کامل آن در کانال تلگرامی شورای صنفی دانشگاه علوم پزشکی تهران منتشر شده، تاکید شده است که مقررات جدید “مشکلات قانونی و اخلاقی زیادی” دارد و در این زمینه حقوق دانشجویان تضییع شده است.
پیش از این 600 نفر از اساتید دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌های ایران در بیانیه‌ای با حمایت از اعتراضات دانشجویی خواستار لغو کلیه احکام ضد حقوق شهروندی علیه دانشجویان شدند. در بیانیه ای اعلام کردند: هفته هاست که شاهد رفتارهای رکیک، خشونت آمیز و غیرمنصفانه نسبت به اقشار جامعه به ویژه با دانش آموزان عزیزمان در سراسر کشور هستیم. اولین وظیفه و اولویت نهادهای حاکمیتی و عالی، تامین امنیت روانی، آموزشی و شغلی سرمایه های اصلی کشورمان است.
همچنین ۱۲۱ نفر از اساتید دانشگاه صنعتی امیر کبیر در نامه ای به حسن کدسی پور، رئیس این دانشگاه، برخورد شدیدتر با دانشجویان را تصمیمی اشتباه می دانند. در این نامه با بیان اینکه «شرایط روحی دانشجویان و جامعه به گونه ای است که جز با صبر و استقامت نمی توان به آرامش در محیط دانشگاه دست یافت». هر توصیه ای که منجر به ایجاد فضای رعب و وحشت در دانشگاه و برخورد شدیدتر با دانشجویان شود، مصلحت و منطق را زیر پا می گذارد.
اساتید دانشگاه امیرکبیر با انتقاد از “صدور احکام انضباطی برای دانشجویان درگیر در اعتراضات” گفتند: این دستورات باعث افزایش تقابل بین دانشجویان و مدیران دانشگاه‌ها شد.
در روزهایی که ناظران مختلف از مهاجرت گسترده نخبگان در کشور خبر می دهند، به نظر می رسد فصل جدید آخرین اقدام انضباطی وزارت علوم برای ساکت کردن دانشجویان، نه تنها کاهش مهاجرت دانشجویان نخبه را کنترل خواهد کرد. بلکه بیشتر منجر به از دست دادن هویت ملی می شود و میهن پرستی جوانان این کشور به مرز تبدیل شده و در نتیجه موج بالای مهاجرت دانشجویان به خارج را به دنبال خواهد داشت.
به عقیده بسیاری از کارشناسان و صاحب نظران، هر چه فضا با اعلام چنین روش هایی برای مقابله با اعتراضات سخت تر شود، نخبگان و تحصیلکردگان بیشتری از کشور خارج می شوند.