در حال حاضر شاهد قیمت های نجومی و بعضا عجیب در بازار تلفن همراه بالای 600 دلار به خصوص گوشی های آمریکا هستیم. مهمترین عاملی که باعث این مشکل شده، انحصار بازار است. زمانی که تعداد محدودی از افراد با شرایط خاص بتوانند این مدل از گوشی های تلفن همراه پر تقاضا را وارد کنند، طبیعتا بازار انحصاری شده و در نتیجه شاهد گرانی در بازار تلفن همراه ایران هستیم.
قیمت آیفون 13 پرو مکس در فروشگاه های معتبر خارجی حدود 1000 دلار با احتساب حقوق ورودی و 45 هزار تومان به حدود 55 میلیون تومان می رسد. این در حالی است که قیمت همین مدل در بازار ایران حداقل 70 میلیون تومان است.
این در حالی است که بسیاری از اقلام مذکور قبل از جهش ارز و با قیمت صادراتی 30 هزار تومان وارد کشور شده است. بر این اساس تفاوت قیمت آیفون در بازار با قیمت و قیمت واقعی این محصول وارداتی بین 20 تا 30 میلیون تومان است. در حال حاضر می توان گفت که این مشکل نتیجه انحصار بازار است.
اجاره ویژه دارندگان ارز صادراتی و انحصار
افراد خاص در زمینه کالاهای مصرفی مهم
دلیل اصلی این انحصار این است که به دلیل عواملی مانند مسائل ارزی، واردات گوشی های بالای 600 دلار باید بر اساس رویه واردات از محل صادرات انجام شود. به این ترتیب تنها افرادی که با صادرکنندگان در ارتباط باشند و بتوانند ارز باکیفیت تهیه کنند، امکان واردات را خواهند داشت که رانت بسیار خوبی است.
این به جایی می رسد که هرکس دسترسی بیشتری به صادرکنندگان داشته باشد، واردات بیشتری انجام می دهد و در نتیجه سهم بیشتری از بازار را به دست می آورد. اینگونه است که بازار در انحصار عده معدودی است.
نکته دیگر اینکه در فرآیند واردات از محل صادرات، موضوع اعتبارسنجی و محدودیت واردات واردکنندگان حذف می شود و این مشکل باعث تشدید روندی می شود که در بالا ذکر شد. علاوه بر این مشکل، استفاده نادرست از کارت ویزیت یکبار مصرف را نیز باید اضافه کنیم.
استفاده حداکثری از کمبود عرضه توسط انحصارگران
برای خالی کردن جیب خریداران
مشکل دیگر اینجاست که صادرکننده در فرآیند واردات از محل صادرات خود، ارزی را که در اختیار دارد با بالاترین قیمت ممکن که احتمالاً همان قیمت بازار آزاد است، تهیه می کند. بنابراین با توجه به شرایط انحصاری موجود، واردکننده سعی می کند این مدل از گوشی های موبایل را با حداکثر قیمت که بعضاً بالاتر از قیمت رسمی آن است به فروش برساند تا سود بیشتری کسب کند.
با توجه به شرایط کنونی بازار تلفن همراه به ویژه گوشی های بالای 600 دلار و با توجه به اینکه شاهد قیمت های نجومی در بازار تلفن همراه هستیم، نیاز به اقدام جدی در این زمینه از سوی مراجع ذیربط از جمله می باشد. گمرک، بانک مرکزی و وزارتخانه ها باید سکوت کنند.
یکی از راهکارها در این زمینه رعایت شرایط سقف واردات و اعتبارسنجی واردکنندگان و همچنین تنوع در روش های ثبت سفارش گوشی های بالای 600 دلار است. این موضوع می تواند اهرمی برای دولت برای کنترل بازار و تامین بخشی از تقاضا باشد.
همچنین، در حال حاضر تنها افرادی که از محل “صادرات” خود اجاره ارز دارند، می توانند برای آیفون و سایر گوشی های بالای 600 دلار سفارش دهند و دولت باید برای کاهش این اجاره اقدام کند.