روز جدید : دولت سیزدهم در آستانه اتمام یک سال است و دیگر خوش بینی و شعاری برای ایجاد اشتغال یک سال پیش میلیون تومان نیست. وزیر جوان کار استعفا داد و محمدهادی زاهدیووا سرپرست وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی درهای این وزارتخانه را به روی نمایندگان بست. در میان تظاهرات مستمری بگیران برای احقاق حقوق خود، یکی از وعده های مهم سید مبارز معلق شد. “استخدام”. این روزها کابینه ای که با حمایت همه جانبه نمایندگان هامسو روی کار آمد، پس از گذشت نزدیک به یک سال از عمر خود، مورد انتقاد آنها قرار گرفته است.
نوید اشتغال زایی با فعال سازی بخش تولید
محمود جام ساز، کارشناس اقتصادی می گوید: در چند دوره گذشته رویه ناخوشایندی در تبلیغات انتخاباتی ریاست جمهوری وجود داشته که نامزدها ناکارآمدی و ناکارآمدی دولت های گذشته را بهانه ای برای محبوبیت خود قرار می دهند. به عنوان مثال سیدابراهیم رئیسی با انتقاد از عملکرد دولت روحانی، نابسامانی اقتصاد و حجم نقدینگی و تورم و گسترش فقر و گرسنگی را محصول عملکرد خود در کنار اقدامات ناکارآمد دولت های گذشته دانست. و برای اصلاح اقتصاد از کلمه «جراحی اقتصادی» «نام
جام ساز ادامه داد: سید ابراهیم رئیسی عنوان کرد که تصمیمات بسیار سختی خواهد گرفت. به گفته وی، حذف ارز 4200 تومانی و جایگزینی آن با ارز نیمه ارزی برای کالاهای اساسی و پرداخت یارانه 300 تا 400 هزار تومانی برای جبران قدرت خرید مردم با توجه به تورم ناشی از آن به مدت دو ماه و سپس برنامه پرداخت. یارانه ها و کالاهای هوشمند گروه های هدف از جمله تصمیم گیری های دشوار یا عملیات اقتصادی است.
وی ایجاد یک میلیون شغل در سال را یکی از وعده های فراموش شده عنوان کرد و گفت: آقای رئیسی اذعان داشت 40 درصد از واحدهای تولیدی کشور بیکار است و با فعال سازی تعداد زیادی شغل ایجاد می شود. اما اتخاذ تدابیری برای تقویت تأسیسات تولید بیکار به نظر نمی رسد.
نابودی 98 هزار شغل
به گفته این کارشناس اقتصادی، رئیس دولت سیزدهم وعده ایجاد یک میلیون شغل در سال را داده بود، اما متاسفانه از بهار سال 1400 تا بهار امسال 98 هزار شغل از بین رفته است. یعنی برای این یک سال نه تنها شغل ایجاد نشد، بلکه نزدیک به 100 هزار شغل از بین رفت. «یک میلیون» رقم معقولی است که رئیس کابینه سیزدهم به آن متوسل شده است، اما تحقق آن با توجه به عملکرد یک ساله دولت وی در هاله ای از ابهام قرار دارد.
برخی وزرا کاملا بی اطلاع هستند
این کارشناس اقتصادی می‌گوید: وزیر کار مستعفی مدعی شد با یک میلیون تومان می‌تواند شغل ایجاد کند. چنین اظهاراتی نشان می دهد که برخی از وزرای دولت فاقد درک درستی از اقتصاد هستند و قادر به ایجاد یک نظام اقتصادی سالم، آزاد و رقابتی بر اساس اصول علمی و امنیت اقتصادی نیستند. مجموعه ای اقتصادی که بتواند رقابتی باشد و با اقتصاد جهانی تعامل داشته باشد.» در اقتصاد دولتی، اقتصاد کاملاً تحت کنترل دولت است و بازارها به غیر بازار تبدیل شده اند.
همه فسادها ریشه در بوروکراسی دولتی دارد
به گفته این کارشناس اقتصادی، یکی از وعده های ابراهیم رئیسی ایجاد شفافیت در تصمیم گیری ها و اجرای آن هاست. تا افراد با اعتماد به نفس احساس آرامش کنند. رئیس کابینه سیزدهم همچنین گفت: رئیس دولت مبارزه با فساد کافی نیست، بلکه همه کابینه ها باید ضد فساد باشند و حتی بوروکراسی نیز باید ضد فساد باشد. این در حالی است که تمام فسادهای موجود در کشور به برخی از بخش‌های بوروکراسی دولتی مرتبط است. یعنی اگر رانت خواران و مافیا به سرعت و به راحتی به کار خود ادامه می دهند و مشغول اندوختن ثروت هستند، ریشه در ارتباط با عواملی در بوروکراسی دارد.
جام ساز ادامه می دهد: هیچ یک از وعده های ابراهیم رئیسی در این یک سال محقق نشده است. به عنوان مثال، وی گفت: بسیاری از ارز ترجیحی سر سفره مردم نمی رود و رانت آن به جیب دلالان می رود و دولت نباید در بازار دخالت کند، بلکه دولت جایگاه هدایت را خواهد داشت. پشتیبانی و نظارت، اما آیا واقعا اینطور است؟
به گفته آقای رئیسی، در چهار ماه گذشته درآمد نفتی ایران به 17 میلیارد دلار رسیده است، البته مشخص نیست که آیا اطلاعات واقعی به وی اعلام شده است یا خیر، زیرا اگر با دور زدن تحریم ها نفت را با 80 دلار تخفیف می فروختند. میانگین صادرات روزانه نفت به 1.7 میلیون بشکه در روز می رسد که با توجه به 2 میلیون بشکه مصرف داخلی در تاسیسات فعلی تولید نفت قابل تردید است. اما با فرض تحقق این میزان صادرات چه تاثیری بر معیشت مردم داشت؟
افشای معکوس مشاغل در کابینه سیزدهم
این کارشناس اقتصادی می گوید: ایجاد اشتغال نیازمند سرمایه گذاری داخلی و خارجی است. ایجاد کارخانه‌ها، مؤسسات و مؤسسات تولیدی در حوزه‌های صنعت، کشاورزی، تجارت و خدمات مستلزم سرمایه‌گذاری، مدیریت دانش بنیان و فناوری روز است. اما روند سرمایه گذاری به شدت تحت تأثیر قوانین و مقررات پیچیده است و محیط تاریک کسب و کار و ریسک های اقتصادی در بخش واقعی اقتصاد بسیار محدود است، مگر اینکه به رانت قدرت های اقتصادی، سیاسی و اطلاعاتی مرتبط باشد که اغلب هدف قرار می گیرند. در استفاده از تسهیلات بانکی بدون تایید، ضمانت نامه های معتبر داده می شود و در نهایت نیمه کاره می ماند، از طرفی آیا سیاست خارجی ما به گونه ای است که سرمایه خارجی جذب کنیم؟ حتی ایرانیان مقیم خارج از کشور نیز از ورود سرمایه خود به کشور خودداری می کنند و متاسفانه فرار سرمایه از کشور نیز افزایش یافته است.
جام ساز ادامه داد: دولت آقای رایضی استقراض از بانک مرکزی را خط قرمز دولت خود قرار داده است اما برای پرداخت بدهی از بانک های دولتی استقراض می کند که بدهی دولت به بانک مرکزی را نیز تسویه می کند یعنی دور زدن قرمزها. خط خط دولت در سال 1400 طبق آمار رسمی 139 هزار میلیارد تومان به پایه پولی اضافه شد و به 594 هزار میلیارد تومان رسید، به عبارتی به طور متوسط روزانه 380 میلیارد تومان اسکناس منتشر می شد که نشان دهنده ورود پول است. با قدرت بالا در چرخه پولی کشور ناشی از تامین بخشی از کسری بودجه دولت بود. صحبت های رئیس کابینه سیزدهم از جراحی اقتصادی در حالی است که در واقع اقتصاد دولتی سیاسی رانت گرایی عینیت مشکل است و تا زمانی که این مشکل توسط اقتصاددانان مجرب حل نشود و تغییر و تحول کلی در مجموعه نابسامان سیاسی رخ ندهد. اقتصاد، جراحی اقتصادی کارآمد نخواهد بود.