ما نباید اجازه دهیم پرونده هسته ای به شورای امنیت برود

ما نباید اجازه دهیم پرونده هسته ای به شورای امنیت برود

روز جدید : در حالی که مواضع ایران و آمریکا در برهه ای از ماه های اخیر به هم نزدیک شده است، ناگهان ورق برگشت و با صدور قطعنامه شورای حکام علیه ایران، وضعیت برجام وارد مرحله جدیدی شده است. در همین حال، ایران برخی از دوربین های آژانس بین المللی انرژی اتمی را در واکنش به قطعنامه اخیر برای قرار دادن دو طرف در مسیری که بحران را تشدید می کند، بسته است. آرمان ملی برای تحلیل این موضوع با کاسم محبعلی، تحلیلگر روابط بین الملل گفت و گو کرد. محبعلی گفت: همه شرایط به ما نشان می دهد که حفظ برجام و حرکت به سمت رفع تحریم ها به نفع ایران است. هر چه مدت طولانی تر این اتفاق بیفتد، ممکن است با چالش های بیشتری روبرو شود. به همین ترتیب، ایران در صورت حرکت به سمت حفظ نظم و لغو تحریم ها با شرایط بهتری مواجه خواهد شد.» ماحصل این گفتگو را در ادامه می خوانید.

پیامدهای قطعنامه شورای حکام علیه ایران بر مذاکرات هسته ای ایران چه خواهد بود؟ آیا این اقدامات باعث افزایش گره های برجام نمی شود؟

اقدام اخیر شورای حکام برای صدور قطعنامه علیه ایران ممکن است به نوعی آینده برجام را تهدید کند. در شرایط فعلی، ایران سه ماه فرصت دارد تا به درخواست‌های آژانس عمل کند و به نگرانی‌هایش پاسخ دهد. در غیر این صورت احتمالا شورای حکام ظرف سه ماه آینده این پرونده را به ایران به شورای امنیت سازمان ملل متحد ارجاع خواهد داد. این یک تصمیم سیاسی است که بستگی به تصمیم طرف مقابل دارد. واقعیت این است که شرایط کنونی روند ارسال پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل را سرعت می بخشد. اگر پرونده هسته ای ایران به شورای امنیت سازمان ملل ارسال شود، احتمالا باید با برجام خداحافظی کند. نکته دیگر اینکه ایران در واکنش به قطعنامه شورای حکام دوربین های آژانس را خاموش کرد. من این اقدام را یک واکنش می دانم. در دنیای سیاست باید واقع بین بود و جوانب مثبت و منفی یک تصمیم را در آینده دید. این وضعیت نوعی واکنش در برابر ارتجاع ایجاد کرده و به نظر می رسد کشورها وارد روندی شده اند که بحران را تشدید می کند.

ایران باید چه رویکردی در قبال این قطعنامه داشته باشد؟

فعالیت های هسته ای ایران صلح آمیز است و هیچ نگرانی در مورد همکاری با آژانس بین المللی انرژی اتمی وجود ندارد. من معتقدم که نباید در این زمینه نگرانی وجود داشته باشد. برنامه هسته ای ایران دارای اهداف اقتصادی و علمی است و در چنین شرایطی می توان با آژانس همکاری کرد و به نگرانی های آژانس پاسخ داد. در چنین شرایطی ممکن است از سوی مخالفان جمهوری اسلامی و مخالفان عذرخواهی شود. از سال 2005 که ایران مهر آژانس را شکست و پرونده هسته ای ایران را مجبور کرد به شورای امنیت سازمان ملل برود و دولت آن زمان قطعنامه های بین المللی را پاره کرد، هزینه های زیادی برای این کشور خرج شد. هزینه هایی که سایر مسائل از جمله حاکمیت داخلی کشور را تحت الشعاع قرار داد. اقدامات برای تشدید بحران همیشه برای کشورها هزینه خواهد داشت. ممکن است مجلس شورای اسلامی در چنین شرایطی رویکرد مثبتی داشته باشد.

شما می گویید اگر پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع شود، احتمالاً باید با برجام خداحافظی کند. آیا جایگزین دیگری برای برجام وجود ندارد و اگر باید با برجام خداحافظی کنیم، وضعیت ایران در عرصه بین المللی چگونه خواهد بود؟

در چنین شرایطی باید به دنبال توافق جدیدی بود. با این حال، اگر طرفین به توافق جدیدی برسند، بعید به نظر می رسد که ایران امتیازات زیادی دریافت کند. برجام حداکثر امتیازی بود که دولت اوباما مایل بود به جمهوری اسلامی ایران بدهد. پس از روی کار آمدن اوباما از برجام خارج شد و تنش های زیادی با ایران ایجاد کرد. در شرایط کنونی، بایدن نمی خواهد به اندازه ای که اوباما به ایران داده، به ایران بدهد. با این حال، احتمال پیروزی جمهوری خواهان در کنگره آمریکا زیاد است و این احتمال وجود دارد که کنگره در آینده در دست جمهوری خواهان باشد. از سوی دیگر، بایدن شانس کمتری برای پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری دارد و جمهوری خواهان شانس بیشتری برای پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری دارند. بدون شک جمهوری خواهان در آمریکا اگر قدرت را در دست بگیرند، شرایط سخت تری را برای برجام در نظر خواهند گرفت و مسیر توافق دشوارتر خواهد شد. همه اینها به ما نشان می دهد که حفظ برجام و حرکت به سمت رفع تحریم ها به نفع ایران است. هر چیزی که به تعویق بیفتد می تواند با چالش هایی روبرو شود. به همین ترتیب ایران در صورت اقدام برای حفظ نظم و رفع تحریم ها با شرایط بهتری مواجه خواهد شد. در چنین شرایطی سطح تهدیدها و تنش ها در اطراف ایران افزایش می یابد. از سوی دیگر، قدرت های منطقه ای مانند عربستان سعودی، ترکیه و مصر نیز احتمالاً بر تولید تسلیحات هسته ای تمرکز خواهند کرد. این رویدادها وضعیت پیچیده ای را در خاورمیانه ایجاد خواهد کرد. به همین دلیل اگر نگاه دوراندیشانه ای به اوضاع بین المللی داریم باید به سمت یک توافق آبرومندانه و سودآور حرکت کنیم.

در ماه های اخیر در مقطعی مواضع ایران و آمریکا به هم نزدیک شده و حتی صحبت از توافق هم شده است. اما ناگهان ورق برگشت و ناهماهنگی های گذشته تکرار شد. چرا با شنیدن خبر توافق همه چیز به یکباره تغییر کرد؟

یکی از دلایل اصلی این امر جنگ روسیه و اوکراین بود. روس ها از تاکتیک های مختلفی برای احیای این توافق استفاده کردند و خواستار رهایی خود از تحریم ها شدند. اسراییل همواره با برجام دشمنی داشته و سعی کرده از به قدرت رسیدن دوباره برجام جلوگیری کند. از سوی دیگر عربستان سعودی به دنبال گنجاندن مسائل منطقه ای در شورای امنیت سازمان ملل بوده است. تندروهای داخلی در آمریکا با برجام مخالفت کردند و سعی کردند او را سنگسار کنند. اما همه این عوامل موضوع مهمی است که پس از جنگ در اوکراین منجر به از بین رفتن برجام شد.

برخی کشورها مانند قطر و عمان نیز به دنبال میانجیگری در شورای امنیت سازمان ملل هستند. به نظر شما طرف های میانجی چقدر می توانند به نجات برجام کمک کنند؟

اما باید این واقعیت را بپذیریم که راه دیپلماسی عاقلانه ترین و ارزان ترین راه است. به همین دلیل برای رسیدن به اهدافی که برای خود تعیین کرده ایم باید در همین مسیر حرکت کنیم. موفقیت در این مسیر بستگی به تصمیماتی دارد که در ایران گرفته می شود. آنچه اهمیت دارد این است که ایران چقدر آماده است تا به تحرکات برجام پاسخ دهد و بتواند سرنوشت برجام را تعیین کند. طرف مقابل نباید فکر کند که با تشدید بحران می تواند به اهداف خود برسد. کسانی که چنین دیدگاهی دارند اشتباه می کنند و نظرات آنها برای برجام هزینه بالایی دارد. ایران باید تمام تلاش خود را برای پیگیری اهداف خود از کانال دیپلماسی به کار گیرد و باید به حفظ آن کانال ادامه دهد. از سوی دیگر باید به تلاش های میانجی ها پاسخ مثبت دهد.

دیپلماسی به معنای تجارت است و کشورها باید در چنین فضایی برای تامین منافع خود تلاش کنند. مسئولان جمهوری اسلامی باید به این فکر کنند که در شرایط فعلی چه امتیازاتی می توانند از طرف مقابل بگیرند و چه امتیازاتی به طرف مقابل بدهند.

دیدگاهتان را بنویسید