دیزی (یوزی) هو، دانشمند دانشگاه ملی استرالیا می گوید: «این حیوان عجیب از زمانی که در سال 1890 به عنوان یک پازل غیرممکن کشف شد، دانشمندان را متحیر کرده است. مقایسه مورفولوژیکی این حیوان همیشه برای دانشمندان بسیار چالش برانگیز بوده است. با این حال، پیشرفت‌های اخیر در بخش‌بندی سه‌بعدی و تجسم با وضوح بالا، این کار را قبلا غیرممکن کرده است.
البته دلایل دیگری نیز وجود دارد که طبقه بندی این حیوان تا این حد مشکل ساز است. اگرچه فسیل های این جانور زیاد است، اما چون پالئوسپوندیلوس بسیار کوچک است، فسیل های آن در اکثر موارد بسیار آسیب دیده و این امر بازسازی آناتومی جمجمه را بسیار دشوار می کند. علاوه بر این، آناتومی این موجود زنده در آرواره های بدون آرواره رایج است و نبود کامل دندان و استخوان پوست در فسیل ها نیز درد خاص خود را داشت.
برای حل این مشکلات، یک تیم تحقیقاتی به رهبری تاتسویا هیراساوا، دیرینه شناس دانشگاه توکیو در ژاپن، به دنبال نمونه های استثنایی بودند که سرهایشان هنوز در صخره ها مدفون بود. هیراساوا گفت: «انتخاب بهترین نمونه‌ها برای اسکن میکروکیستیک و کندن دقیق سنگ‌های اطراف جمجمه سنگ‌شده به ما این امکان را داد تا وضوح اسکن را بهبود بخشیم.» محققان سپس فسیل ها را با توموگرافی کامپیوتری اشعه ایکس سنکروترون بررسی کردند که به آن ها اجازه می داد از فسیل های با وضوح بالا بدون از بین بردن آنها تصویربرداری کنند.
نتایج شگفت انگیز بود. در جمجمه Palaeospondylus، تیم سه کانال منحنی پیدا کردند که مربوط به گوش داخلی مهره‌داران فک است. از دیگر ویژگی های جمجمه Paleospondylus شبیه جمجمه دو ماهی باستانی و تقریبا مدرن، Eusthenopteron و Panderrichthys است. هر دو جانور متعلق به تاکسون ماهی ها یا سارکوپتیک ها هستند که می دانیم از برخی از این گونه ها تکامل یافته اند. این سارکوفاژها و فرزندان چهار پا آنها به عنوان تتراپودومورف شناخته می شوند. هر دو Eusthenopteron و Panderrichthys صفات مشابهی در تتراپودومورف ها داشتند.
فقدان دندان و استخوان پوست در Palaeospondylus مشکلی در مطالعه این موجود باستانی است. با این حال، دانشمندان می گویند که Palaeospondylus شبیه یک تتراپودومورف جوان است که تمام ویژگی های خود را در بزرگسالی ایجاد نکرده است. مشخص نیست که آیا دندان‌ها و فک‌ها قادر به رشد هستند یا کاملاً از بین رفته‌اند، اما این ممکن است نشان دهنده یک ویژگی تکاملی باشد که باعث رشد حیوان به روش‌های دیگری، شاید به سمت رشد اندام‌ها شود.
محققان می گویند که به مطالعه این موجود عجیب ادامه خواهند داد تا جایگاه آن را در شجره خانواده حیوانات تایید کنند. هیراساوا می گوید: «مورفولوژی عجیب Palaeospondylus، که با لاروهای چهار پا قابل مقایسه است، از نظر ژنتیکی بسیار جالب است. “با در نظر گرفتن این موضوع، ما به مطالعه ژنتیک تکاملی خود ادامه می دهیم، زیرا می تواند این تغییرات مورفولوژیکی و سایر تغییراتی را که در تاریخ مهره داران در طول انتقال آنها از خشکی به آب رخ داده است، آشکار کند.” نتایج این مطالعه در مجله معتبر Nature منتشر شد.