واریز 40 هزار میلیارد تومانی بانک آینده به حساب برخی افراد در توضیحی ساده به عنوان «خطای سیستمی» و موضوعی کوچک اعلام شد، اما بررسی های رویداد 24 نشان می دهد که ابعاد ماجرا بسیار بزرگتر است و موضوع نه تنها در مورد دو سپرده، و برای هزاران نفر. تا زمانی که امکان برداشت این پول از حساب وجود داشت.
لیلا فرهادی حادثه 24: سوم بهمن ماه یکی از شهروندان کرمانی سیستم بانکی کشور را زیر سوال برد. این خبر پس از انتشار در شبکه های اجتماعی در ستون خبر 20:30 صدا و سیما منتشر شد. «افکاری» شهروند کرمانی از واریز 40 هزار میلیارد تومان به حساب خود خبر داد و گفت: چند روز پیش در کربلا بودم که پیامکی مبنی بر واریز این مبلغ به حسابم دریافت کردم و انجام دادم. مقدار را نمی فهمد از هتل با بانک آینده تماس گرفتم و گفتند فقط یک شماره است و اشتباه بوده است.
به گفته این شهروند کرمانی، حداقل تا زمانی که بانک متوجه این اشتباه شود، امکان واریز این مبلغ از حساب وی وجود داشت. ساعاتی بعد خبرگزاری فارس به نقل از شنونده خود از واریز مبلغی مشابه به حساب بانکی آینده وی خبر داد. برخی رسانه‌ها از واریز مبالغ مشابه به حساب‌های بانک آینده در چهار شهر کرمان، تهران، مشهد و همدان خبر دادند.
40 هزار میلیارد تومان چگونه توسط بانک آینده سپرده شد؟
با سه روز تاخیر، فیوچر بانک در اطلاعیه ای کوتاه اعلام کرد: اخیراً برای برخی از مشتریان بانک آینده پیامکی مبنی بر واریز مبلغی به حساب خود دریافت کردند که این پیامک ناشی از خطای سیستمی توسط کادر فنی بانک آینده و شرکت خدمات مرتبط بود. با سرعت بالا و بدون هیچ گونه خسارت و هزینه ای برای گیرندگان پیام به پایان رسیده است.
چندی پس از انتشار خبر خطای سامانه آینده بانک، برخی منابع خبری نزدیک به دولت از جمله خبرگزاری ایرنا اعلام کردند که «تنها 2 شهروند در کشور هر کدام 40 هزار میلیارد تومان دریافت کرده اند که در مجموع 80 هزار تومان است. میلیارد تومان خطای فنی رخ داده است.»
کدام گروه 40 هزار میلیارد تومان از بانک آینده سپرده گذاری کردند؟
اطلاعاتی از رویداد 24 دریافت شد که بیانگر این است که روابط عمومی بانک آینده به معنای “خطای سیستم” توسط “شرکت کارکنان فنی و خدمات بانک آینده” در واقع “شرکت خدمات اطلاع رسانی” است. بر اساس اطلاعاتی که یکی از مدیران ارشد بانک آینده به رویداد۲۴ داده، تعداد افرادی که ۴۰ هزار میلیارد تومان به حسابشان واریز شده است، ممکن است هزاران نفر باشد.
بر اساس گزارش های دریافتی، زیرساخت فنی حواله های بانکی آتی بر عهده شرکت خدمات انفورماتیک است و ظاهراً در مورد اخیر به جای واریز وجه به متقاضیان، مبلغ 40 هزار میلیارد تومان به حساب تمامی این افراد واریز شده است.
با وجود پیگیری روابط عمومی شرکت خدمات فناوری اطلاعات، از ارائه توضیحات به رویداد۲۴ درباره این اشتباه خودداری کرد و آن را «ریسک رسانه ای برای بانک و شرکت» خواند! اطلاعاتی در رویداد۲۴ به دست آمده است که حاکی از آن است که در جلساتی که مدیران شرکت خدمات فناوری اطلاعات طی روزهای گذشته با مدیران بانک آینده برگزار کرده اند، مسئولیت این خطا بر عهده خود بانک قرار گرفته است. در عین حال بانک آینده در این مورد سکوت کرده است.
نقش شرکت خدمات فناوری اطلاعات در نظام بانکی کشور چیست؟
آنچه خطای چند صد میلیارد تومانی شرکت خدمات فناوری اطلاعات را قابل توجه می کند، کار حساس آن به عنوان «بازوی فنی بانک مرکزی» و شرح تعهدات آن در قبال مهم ترین بانک های کشور از جمله بانک ملی و بانک مرکزی جمهوری اسلامی است. .
شرکت خدمات انفورماتیک نیز مسئولیت امنیت شبکه بانکی این بانک های مهم کشور را بر عهده دارد. شرکت خدمات انفورماتیک یکی از زیرمجموعه‌های «شرکت ملی انفورماتیک ایران» است که در سال ۱۳۷۲ توسط شرکت ملی انفورماتیک که «واحد فناوری بانک مرکزی» است، با هدف ایجاد و راه‌اندازی اتوماسیون بانکی تأسیس شد.
رویداد۲۴ برای روشن شدن این موضوع با حمید بنایان، معاون بانکداری الکترونیکی بانک آینده گفت و گو کرده است. به گفته بنیان، 98 درصد مردم اصلا دست به پول نزدند و به محض دیدن شماره با بانک تماس گرفتند.
* طبق اطلاعاتی که رویداد۲۴ به دست آورده است، تعداد افرادی که به اشتباه مبالغ هنگفتی را به حساب خود واریز کرده اند بسیار زیاد است و برخی از این افراد اقدام به برداشت وجه کرده اند. آیا برآورد خسارتی دارید؟
دو روز قبل از اعلام، دزدگیر در ساعات اولیه بررسی و رفع و اقدامات لازم انجام شد. در شبکه بانکی روش هایی برای کنترل وجود دارد که افراد نتوانند بیش از یک سقف انتقال دهند، اما گاهی افراد به دلیل ماهیت کسب و کار از مشکلات و قوانین پولشویی آگاهی کامل ندارند.
اگر پول به حساب شخصی واریز شده است، باید ببیند که آیا آن را دارد یا خیر. اگر این پول حاصل عملیات اقتصادی غیرقانونی باشد، هرکسی که به آن رسیدگی کند در آن اقدام شریک است. این نکته ای است که عده ای به دلیل عدم آگاهی و آشنایی با قوانین و مقررات به آن توجهی نکردند و اقدام به برداشت پولی کردند که نه تنها وجود نداشت بلکه متعلق به آنها نبود. البته تعداد این افراد بسیار کم بود.
حتی اگر مثلاً 10 میلیون تومان به حساب ما بیاید، باید ببینیم چه کسی و برای چه چیزی داده است. همه ما به اصول اعتقاد داریم. افرادی که اقدام کردند به این موارد توجه نکردند.
* آیا برای این افراد پرونده قضایی تشکیل شده است؟
خیر، در همان ابتدای ابلاغ و اقدام اصلاحی صورت گرفت. البته در نیم ساعت اول این نفوذ در شکل های نابجا در کنار هر لایه ای که به آن منتقل می شد ردیابی و اصلاح شد. 98 درصد مردم اصلا دست به پول نزدند و به محض دیدن شماره با بانک تماس گرفتند و گزارش دادند و از توجه این مشتریان مهربان تشکر کردند.
این یک رویداد تصادفی با خطای سیستمی است و احتمال خطای سیستمی در سیستم بانکی و مالی و هرگونه فعالیت مبتنی بر سیستم های کامپیوتری وجود دارد. یک خطای سیستم می تواند در هر نقطه از جهان رخ دهد و بلافاصله برطرف می شود. اما مردم باید آگاه باشند که چگونه با چنین مواردی برخورد کنند.
*ظاهرا تا 200 میلیون تومان هم می توانند حرکت کنند؟
سقف انتقال از طریق درگاه های الکترونیکی آفلاین 100 میلیون تومان است و در صورت وقوع چنین اتفاقی امروز حتی در صورت واریز مبالغ به حساب افراد، اقدامات کنترلی و اصلاحی به سرعت در شبکه بانکی انجام می شود و وجود ندارد. باعث نگرانی مردم و فعالان اقتصادی می شود.
* افرادی که به اشتباه به حسابشان واریز شده اند در لیست خاصی از بانک مثلاً متقاضی تسهیلات بانکی هستند یا واریز تصادفی و تصادفی است؟
معامله اصلا کار تجاری نیست و مشکل سیستمی است که شرکت پیمانکار گزارش فنی به مراجع مربوطه داده است. بانک بلافاصله اقدامات کنترلی و اصلاحی را انجام داد و این خطای سیستمی را به نهادهای نظارتی اعلام کرد. روزی که خبر رسانه ای منتشر شد، این موضوع برطرف شد و حتی یک مورد ثابت نشده یا نامشخص وجود نداشت.
* اما گفته شد که بانک بعد از 24 ساعت متوجه خطا شده است؟ برخی از افرادی که در حساب خود پول دریافت کرده اند می گویند این مبلغ تقریبا 24 ساعت در حساب آنها بوده است؟
برخی از افرادی که برخی از ارقام را به دلیل رفتار معمول خود برداشت کرده بودند تا زمان تعدیل مبلغ برداشت در حساب خود باقی ماندند و این ارقام بسیار ناچیز بود تا زمانی که مسدودسازی لازم روی حساب آنها اعمال شد و همه کسانی که به ارقام دست نزدند ذکر کردند. ، حساب های آنها بلافاصله تعدیل شد.
* شما می گویید مردم به اصول مبارزه با پولشویی توجه می کنند و انتظار می رود بانک این استانداردها را به گونه ای اجرا کند که اصلا امکان برداشت چنین پولی وجود نداشته باشد؟ کاری که بانک‌های بین‌المللی انجام می‌دهند این است که سریعاً حسابی را که چنین رقمی در آن واریز شده است مسدود می‌کنند و با شخص تماس می‌گیرند و خواستار توضیح منشأ پول می‌شوند. حالا بانک هودش مسدود نمی کند و انتظار دارد مردم رعایت کنند؟
قفل حساب ناموفق در وسط خطای سیستم به این دلیل رخ داد که منبع انتقال یک تجارت نبود. اگر مربوط به تجارت بود، بانک بلافاصله اقدام می کرد. این یک خطای سیستم بود که در نیمه شب رخ داد. چنین ارقامی اصلاً وجود خارجی ندارند، یعنی در ترازنامه مالی لحاظ نمی شوند، بنابراین بی ربط هستند. یعنی اینطور نبود که ارقام از حسابی واریز شده باشد که بانک بتواند آن را مشمول قوانین مبارزه با پولشویی کند.
* یعنی بانک از ابتدا متوجه خطا نشده و شرکت خدمات آی تی خطا را اعلام کرده است؟
در ابتدای روز کاری بانک متوجه این اتفاق شد و بلافاصله حساب افرادی که این شماره ها را جابجا کردند مسدود کرد. بیشترین تصحیح در نیم ساعت اول روز کاری انجام شد. در مورد اکثر افرادی که اقدامی انجام نداده اند، مشکل این است که این عدد در موجودی حساب آنها لحاظ نشده است.
اپراتور شرکت خدمات فناوری اطلاعات که دارای خطای سیستم بود، اخراج شد
یکی از مدیران ارشد بانک آینده در گفتگوی دیگر با رویداد۲۴ از برکناری اپراتور خطای سیستمی در شرکت خدمات فناوری اطلاعات خبر داد. ظاهرا مسئولین این خطای سیستمی اخراج و جریمه شده اند.
سکوت بانک مرکزی در خصوص سپرده های 40 هزار میلیارد تومانی
این اتفاقات در شعبه بانک مرکزی رخ داد که هنوز درباره اشتباه زیرمجموعه خود اظهار نظری نکرده است و مدیر روابط عمومی بانک مرکزی از ارائه هرگونه توضیحی خودداری کرد. ظاهراً بانک مرکزی سعی دارد در حاشیه امن خود وانمود کند که مشکلی مربوط به یک بانک خصوصی در کشور است. در حالی که طبق اظهارات معاون فنی بانک آینده، خطا از سوی شرکت خدماتی رخ داده است. خدمات فناوری اطلاعات، در نیمه های شب و تا زمانی که این شرکت متوجه خطا نشد، به دلایل فنی به بانک اطلاع داده نشد و در نتیجه نتوانسته بود از انتقال این وجوه جلوگیری کند.