60 درصد پزشکان متخصص کشور در تهران و چند شهر بزرگ متمرکز هستند و بسیاری از استان ها از داشتن پزشک متخصص محروم هستند، این در حالی است که معاون فنی سازمان نظام پزشکی تهران معتقد است توزیع متعادلی از پزشکان در کشور وجود ندارد. تعداد پزشکان در تهران است میانگین تعداد پزشکان در آمریکا بیشتر است، در حالی که تفاوت کم‌رونق‌ترین استان ما که استان سیستان و بلوچستان است، با پررونق‌ترین استان کشور که استان تهران است، بیش از این است. 8 برابر اختلاف تعداد پزشکان.
به گزارش خبرنگار شهروند آنلاین؛ علی دباغ، یکی از اعضای شورای عالی سازمان نظام پزشکی توضیح می دهد که در کشوری مانند آمریکا به طور متوسط بین 32 تا 33 پزشک به ازای هر 10 هزار نفر در ایالت های مختلف وجود دارد و تفاوت بین ایالت های مختلف این کشور است. از نظر تعداد برای پزشکان بسیار کم است. اما در کشور ما متأسفانه تراز توزیع پزشکان متناسب با جمعیت نیست و حفره بزرگی در وجود پزشکان متخصص در برخی مناطق وجود دارد.
او فکر می‌کند بزرگ‌ترین مشکل این است که در دولت قبل تاکیدی که باید روی حوزه سلامت می‌شد اتفاق نیفتاد و بیشتر روی حوزه پزشکی تاکید شد.
کمبود پزشک یک مشکل قدیمی است
ماجرای کمبود پرشک در استان های مختلف مربوط به این روزها نیست و مشکل توزیع پزشک و کمبود نیروی متخصص سال هاست که وجود دارد. از آن زمان، وقتی کسی در شهر یا روستای دور از پایتخت مریض می‌شد، کیف می‌برد و به قول خودش برای معالجه به تهران می‌رفت. حکایت غم انگیز خانواده هایی که بیمارانشان در بیمارستان های تهران بستری هستند سال هاست تکرار می شود. خانواده هایی که به دلیل نبود پزشک در شهر و حضور در کنار فرزند بیمار خود مجبور به حضور در تهران هستند، مجبورند در کنار بیمارستان چادر بزنند. این ماجرا یک نکته بسیار مهم دارد و آن این است که ما در کشور کمبود پزشک متخصص نداریم، اما اکثر پزشکان متخصص در تهران یا شهرهای بزرگ حضور دارند و این باعث شده بسیاری از استان های کشور از پزشکان متخصص محروم شوند.
استان سیستان و بلوچستان با کمبود شدید پزشک مواجه است
محمدحسین طباطبایی، رئیس سابق دانشگاه علوم پزشکی زاهدان به سواروند گفت: واقعیت این است که آمار تخت بیمارستانی در استان سیستان و بلوچستان نسبت به جمعیت مطلوب نیست. میانگین تخت در این استان 1.2 دهم به ازای هر 1000 نفر است.» در حالی که میانگین تخت در کشور 1.7 به ازای هر 1000 نفر است، این وضعیت در شهرهایی مانند ایرانشهر، سرباز و نیکشهر زیر یک تخت است.
دکتر طباطبایی خاطرنشان می کند: استان سیستان و بلوچستان شرایط خاصی دارد و چون استان مرزی است پزشکان کمتری کاندید رفتن به آن استان هستند و اکثر پزشکانی که در آن استان حضور یافته و خدمت کرده اند بیشتر هستند. بومی خود استان هستند.
وی احساس کرد با وجود اینکه برای افزایش نیروهای متخصص استان ها موضوع حضور کارشناسان داخلی مطرح شده بود، اما هنوز شرایط فراهم نشده و اجرای آن به تعویق افتاده است. وی با تاکید بر اینکه در زمان آزمون تخصصی بیش از 70 درصد از گرایش ها اصلا پذیرنده ای نداشتند، ادامه می دهد: این ماجرا به تعرفه های پزشکی برمی گردد، زیرا این تعرفه ها برای پزشکی که سال ها وقت صرف کرده است اصلاً به صرفه نیست. و بسیاری ترجیح می دهند پزشک عمومی بمانند.
وی در پاسخ به این سوال که چرا حذف سقف ظرفیت پزشکان انگیزه ای برای بازدید از مناطق ضعیف و تغییر شرایط موجود ایجاد نمی کند، ادامه داد: حذف سقف ظرفیت در ابتدا راه حلی برای رفع این مشکل به نظر می رسید، اما با این وجود اجرا شد. این رویداد موفق به ایجاد انگیزه نشد. افزایش کار در مناطق محروم زیرا پرداخت ها سرسام آور است و این باعث می شود پزشکان نتوانند با خیال راحت کار کنند.
فقط ارائه پزشک کافی نیست
اصولاً برای اینکه یک پزشک متخصص در یک شهر یا استان فعال باشد، باید تناسب نیروی پزشکی و نیروهای همراه هر پزشک را حفظ کنیم. برای یافتن رشته درمانی در یک شهر به طور متوسط یک پزشک و حدود 12 غیر پزشک نیاز است. زیرا یک پزشک نمی تواند به تنهایی کار کند و برای ارائه خدمات به نیروهایی مانند پرستار، داروساز، کادر آزمایشگاه، اتاق عمل و … نیاز دارد. بنابراین ایجاد ساختار مناسب در نظام سلامت تنها به پزشک بستگی ندارد. پزشک تنهای که آزمایشگاه و داروخانه و … ندارد، پزشک دست محدودی است.
دباچ یکی از اعضای شورای عالی سازمان نظام پزشکی تاکید می کند که توزیع پزشکان در کشور ما به درستی انجام نمی شود.
بر اساس آمار رسمی سازمان نظام پزشکی، در کشورمان، در استان سیستان و بلوچستان که یکی از فقیرترین استان ها است، تعداد پزشکان اعم از پزشک عمومی، متخصص و متخصص به طور متوسط حدود شش نفر در هر استان است. 10000 نفر این در حالی است که استان تهران به ازای هر 10 هزار نفر به طور متوسط حدود 38.5 پزشک شامل پزشکان عمومی، متخصص و فوق تخصص دارد. این اعداد نشان می دهد که چقدر فاصله بین تعداد پزشکان در مرفه ترین و فقیرترین استان ها وجود دارد. در آمریکا تعداد پزشکان در هر ایالت 32 پزشک به ازای هر 10000 نفر است. این بدان معناست که در استان تهران بیش از میانگین آمریکا پزشک داریم و تفاوت بین محروم ترین استان ما که استان سیستان و بلوچستان است و مرفه ترین استان ما که استان تهران است بیش از 8 برابر اختلاف نسبت تعداد پزشکان در استان تهران است. پزشکان، و این به معنی عدم توزیع و قدرت نامتقارن است.
اما این تمام ماجرا نیست. به نظر می رسد تراکم پزشکان در مناطق برخوردار شهر تهران بیشتر از مناطق غیر برخوردار باشد. در این زمینه، مدیریت و برنامه ریزی باید مشوق هایی را برای حوزه های کمتر کارآمد در نظر بگیرد.
مجلس وارد بحث توزیع ناعادلانه پزشکان می شود
محمدعلی محسنی بندپی، عضو کمیسیون بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز در گفتگو با شهروند توضیح داد که بیش از 60 درصد پزشکان متخصص در تهران متمرکز هستند و بسیاری از بیماران از شهرستان ها برای درمان به تهران مراجعه می کنند.
محمدعلی محسنی بندپی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس با اشاره به پیگیری «طرح ایجاد عدالت آموزشی در حوزه های پزشکی» در مجلس به شهروند گفت: متاسفانه 60 درصد پزشکان هستند. در کلانشهرها و پایتخت وجود دارد و این امر نه تنها در مناطق محروم بلکه در مناطق کمتر توسعه یافته و کمتر برخوردار نیز به کمبود شدید منجر شده است.
نماینده مردم مازندران در شورای اسلامی تاکید می کند که بر این اساس مجلس موضوع “اصلاح قانون برقراری عدالت آموزشی در پذیرش دانشجو در مقاطع عالی و تخصصی” را در دستور کار قرار داده است تا آنها می تواند توزیع عادلانه ای داشته باشد و با ایجاد مشوق ها و مشوق های مختلف برای پزشکان مناطق محروم.
به گفته وی مشکلات پزشکان در این طرح به چشم می خورد، یکی از دلایل کوتاهی عمر پزشکان در مناطق فقیرنشین این است که گاهی محل کار زن و شوهر که هر دو دانشجوی پزشکی هستند از هم جدا می شود و این باعث می شود که در مناطق میل به حضور داشته باشیم و هیچ محرومیتی وجود ندارد.
وی تصریح می کند: طرحی که در شورای اسلامی باید دنبال شود باید نواقص قوانین قبلی را برطرف کند. پزشکی که به یک منطقه فقیرنشین می رود باید چندین سال بدون حضور خانواده در آن منطقه زندگی کند. در طرح جدید باید برای کاهش این مدت تدابیری اندیشیده شود و خانواده با پزشک متعهد همراه باشند.
وی تاکید می کند: در تبصره 6 این طرح برای زوج های دارای فرزند کاهش 6 ماهه ایفای تعهدات در نظر گرفته شده که بر اساس قانون جوانان مشوق است.
عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس با بیان اینکه این طرح به حفظ کانون خانواده کمک می کند، تاکید کرد: طرح مذکور نیاز پزشک در مناطق محروم را نیز برطرف می کند و توزیع عادلانه پزشکان در دستور کار مجلس قرار گرفته است. وزارت بهداشت خواهد گرفت