محمد میرزایی
هرچند وعده ها مبنی بر ارائه لایحه بودجه سال آینده در 24 آذر بود، اما هنوز خبری از ارائه لایحه بودجه در یکی از سخت ترین دوره های اقتصادی ایران نیست. وزیر اقتصاد و دارایی یکی از مهم ترین سیاست های دولت در شرایط کنونی را محدود کردن تورم اعلام کرد. اما شاید مهم ترین نگرانی افکار عمومی در شرایط فعلی این باشد که سیاست های اتخاذ شده در قالب بودجه سال آینده بتواند تورم را مهار کند؟
بررسی‌ها نشان می‌دهد که روند منفی سرمایه‌گذاری در ایران از یک سو و تورم بالا از سوی دیگر بر اقتصاد ایران فشار وارد می‌کند و انتظار می‌رود دولت سیاست‌هایی را اتخاذ کند تا موتور تورم روشن نشود. در عین حال بسیاری از کارشناسان بر این باورند که دولت برنامه مشخصی برای مهار تورم ندارد و اخبار پراکنده ای که از پیش بینی های بودجه شنیده می شود نیز حکایت از آن دارد که سیاست دولت هنوز انقباضی نیست.
اگرچه رئیس جمهور در جلسات اخیر دولت دستور داده است از اقداماتی که منجر به افزایش تورم می شود خودداری شود. اما در عمل افزایش مستمر نقدینگی و همچنین افزایش مجدد قیمت ارز از دلایلی است که دورنمای تورم آینده را تیره و تار می کند.
شما باید واقعیت ها را بپذیرید
هادی حق شناس، کارشناس اقتصادی در پاسخ به این سوال که آیا برنامه خاصی از سوی دولت برای کنترل تورم وجود دارد یا خیر؟ وی به توسعه ایران گفت: اولاً دولت باید بپذیرد که سیاست های اتخاذ شده توسط دستگاه های سیاست گذاری منجر به تورم بالا شده است. تورم فعلی بالای 44 درصد است. این در حالی است که مقامات دولتی روی مشکل جاری مانور می دهند که تورم کاهش یافته است. وی بیان کرد: افزایش قیمت کالاها و خدمات مشکلات زیادی را برای دهک های کم درآمد ایجاد کرده و میانگین افزایش قیمت برای این گروه ها بالای 50 درصد است. حدود 40 درصد به قیمت کالاهای دهک های پردرآمد اضافه می شود.
وی ادامه داد: بنابراین وقتی گفته می شود نرخ تورم نسبت به سال گذشته کاهش یافته است; یعنی قیمت اجناس کاهش پیدا کرده نه اینکه کالاها ارزان شده و روند افزایش قیمت آن متوقف شده باشد.
تاثیر تورم بر دهک های کم درآمد
وی با اشاره به لزوم تدوین برنامه کوتاه مدت برای مهار تورم در قالب بودجه سال آینده، گفت: زمانی که تورم بالای 40 درصد باشد در واقع برای دهک های مختلف درآمدی که درآمد ثابت یا بدون درآمد دارند مانند افراد تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی؛ تورم 40 درصد غیرقابل تحمل است و اگر 40 درصد 10 یا 15 درصد کمتر یا بیشتر باشد برایشان مهم نیست و تورم بالای 40 درصد معادل حداکثر فشار اقتصادی است. برخلاف تورم 40 درصدی برای دهک های پردرآمد یا خانوارهایی که درآمد آنها بیش از 40 درصد رشد می کند. با وجود اینکه بالاترین دهک درآمدی محسوب می شوند و سهم آنها در جمعیت کشور بسیار ناچیز و ناچیز است، تأثیر چندانی نخواهد داشت.
هکشناس گفت: تورم چه 40 درصد باشد و چه نزدیک به 50 درصد برای خانوارهای کم درآمد بسیار استرس زا خواهد بود. وی تاکید کرد: اتخاذ سیاست انقباضی از یک سو و انضباط سخت مالی از سوی دیگر می تواند تا حدودی تورم را در کشور محدود کند.
پیش بینی دورنمای تورم در سال آینده
وی در پاسخ به این سوال که با توجه به شرایط فعلی تورم در سال آینده چقدر خواهد بود؟ وی گفت: تغییر شاخص های پولی خبر خوبی برای اقتصاد ندارد. آمارها نشان می دهد در شش ماه گذشته نسبت پول به شبه پول به بالاترین حد خود رسیده و همین امر موجب رشد نقدینگی و پایه پولی شده است. در نتیجه انتظار می رود تورم افزایش یابد.
خاک شناس در گفتگو با «توسعه ایرانیان»: تغییر شاخص های پولی خبر خوبی برای اقتصاد ندارد. آمارها نشان می دهد در شش ماه گذشته نسبت پول به شبه پول به بالاترین حد خود رسیده و همین امر موجب رشد نقدینگی و پایه پولی شده است. در نتیجه انتظار می رود تورم افزایش یابد
وی تاکید کرد: از سوی دیگر افزایش قیمت دلار دلیل بر قوت ماندن انتظارات تورمی است زیرا زمانی که چشم انداز بهبود صادرات و واردات و نقل و انتقالات نقدی به دلیل عدم الحاق به FATF وجود ندارد نمی توان انتظار تغییر در روند را داشت. .
وی در توضیح این مطلب ادامه داد: نبود چشم‌انداز برای احیای برجام منجر به شکل‌گیری انتظارات تورمی شده است که به دلیل متغیرهای غیراقتصادی و همچنین با توجه به رشد متغیرهای پولی مانند پایه پولی و رشد پول، انتظار می‌رود. شکل گرفته است که همچنان شاهد افزایش تورم خواهیم بود
دلار کجا ایستاده است؟
این کارشناس اقتصادی درباره روند صعودی نرخ ارز و همچنین پیش بینی برخی کارشناسان درباره احتمال افزایش قیمت دلار به 40 و حتی 50 هزار تومان و تبعات این معضل بر معیشت و زندگی مردم گفت. نرخ ارز در واقع یک لنگر برای اقتصاد ایران است، به این معنی که اگر نوسانات نرخ ارز شدید باشد، تأثیر آن هم بر بخش واقعی اقتصاد و هم بر متغیرهای پولی اقتصاد مشهود است. برخی کالاها و خدمات و حتی اجاره بهای مسکن در ایران نیز با نوسانات نرخ دلار سنجیده می‌شود، بنابراین افزایش یا نوسان نرخ دلار بر بخش واقعی اقتصاد تأثیر می‌گذارد. نکته دیگر این است که شما نمی توانید تورم 40 درصدی در اقتصاد داشته باشید بلکه انتظار داشته باشید دلار ثابت بماند. در بارزترین فرمول نوسانات نرخ ارز، تفاوت میانگین تورم داخلی و تورم کشورهایی است که با آنها معامله می کنیم. نکته سوم این است که در عرضه ارز با اختلال مواجه هستیم. یعنی نقل و انتقالات ارزی در داخل کشور به دلیل تحریم ها به راحتی انجام نمی شود، در شرایطی که در عرضه ارز با اختلال مواجه هستیم و شاخص های پولی نیز رو به افزایش است. انتظار افزایش نرخ ارز اجتناب ناپذیر خواهد بود.
هکشناس در پایان تاکید کرد: زمانی می توان به تغییر در این شرایط امیدوار بود که از یک سو شاهد تغییر در سیاست ها و اصلاحات در تدوین بودجه باشیم و از سوی دیگر شاهد این واقعیت باشیم که روابط بین الملل ایران در حال تغییر است. بهبود ؛ اما در حال حاضر هیچ کدام از این دو را نمی بینیم و بنابراین احتمال ادامه این وضعیت بسیار زیاد است.