وزیر اسبق رفاه: 32 میلیون نفر در ایران زیر خط فقر هستند

سمینار علمی «عدالت اقتصادی از دیدگاه امام خمینی (س)» شامگاه چهارشنبه (28 دی ماه 1400) در پژوهشکده امام خمینی (ره) و انقلاب اسلامی برگزار شد.

محمدحسین شریف زادگان در این سمینار گفت: عدالت اجتماعی یک معضل مدرن است به این معنا که از زمان انقلاب صنعتی عمدتاً به کشورهای توسعه یافته و سایر کشورها سرایت کرده است و می خواهیم ببینیم آیا تجربه اسلامی به سؤالات او پاسخ داده است یا خیر. شهید مطهری کتابی به نام عدل الهی دارند و مرحوم آیت الله منتظری هم کتابی در باب عدالت اجتماعی دارند که آن هم دینی است.

وزیر اسبق رفاه و تامین اجتماعی افزود: برای اینکه اندیشه اسلامی در این آزمون نشان دهد که پاسخی برای این سوال وجود دارد یا خیر، باید سیر تحول جوامع را مرور کرد. مثلاً در مورد حضرت علی (ع) می گویند در این پنج سالی که ایشان حکومت کرده اند، کسی نیست که غذا نداشته باشد. تبدیل این موضوع به مشکلات جدید امری است که تخصص بزرگان دینی ماست و متأسفانه این کار انجام نشده است.

وی یادآور شد: امروزه فلسفه عدالت در همه جا تدریس می شود و در حال تبدیل شدن به عدالت اجتماعی، سیاست اجتماعی و سیاست اجتماعی است که توسط اروپایی ها ابداع شده است. زمانی که مارکسیست ها شروع به کار کردند، اروپایی ها گفتند ما آنچه را که مارکسیست ها می خواهند انجام می دهیم. آنها خودشان نیازهای طبقات پایین را برآورده می کنند و دولت رفاه در حال شکل گیری است و امروزه تقریباً همه دولت های اروپایی دارای نوعی دولت رفاه هستند.

شریف زادگان تاکید کرد: از مصادیق رفاه می توان به فقر و نابرابری، مشارکت در دولت، جایگاه اجتماعی و رفاه اشاره کرد. یعنی این گونه مسائل مهم ترین مسائل اجتماعی و عامل رقابت است. عدالت اساسی ترین ارزش انسانی و یکی از عالی ترین مفاهیم زندگی بشری است و همه به ارزش عدالت و بی عدالتی بی عدالتی پی می برند. مرحوم شهید مطهری می گوید ما دین را به نام عدالت می فهمیم. گرچه رویکرد به عدالت متفاوت است، اما عدالت به عنوان عالی ترین مفهوم بشری همواره پذیرفته شده است.

عدالت به خودی خود بوجود نمی آید

وی افزود: عدالت به خودی خود به وجود نمی آید، بلکه حاصل فرآیندهای جامعه است. بسیاری از مطالبات امروز ما جهانی است و دیگران آن را می بینند و از این رو مطالبات جهانی در شکل گیری عدالت در جوامع مختلف تأثیرگذار بوده و ابعاد اجتماعی عدالت کاملاً تحت تأثیر توسعه سیاست عدالت قرار گرفته است. هابز می گوید که عدالت بخشی از طبیعت انسان نیست و دولت آن را ایجاد می کند. اما ژان ژاک روسو حالت طبیعی انسان را عادلانه می داند. کانت به شدت با هابز مخالف است و معتقد است که ارزش های این فضیلت در بدن انسان وجود دارد و عدالت را یکی از الزامات عقلانی انسان می داند.

استاد دانشگاه شهید بهشتی گفت: توسعه هرگز تقلید نیست. توسعه چیزی نیست که روی جامعه گلدوزی شود، توسعه چیزی است که بر روی جامعه بافته شود. برای ارتقای توسعه اقتصادی یک جامعه، باید یک سیاست اجتماعی داشته باشید. هیچ یک از احزاب سیاسی بزرگ در جهان سیاست اجتماعی خاص خود را ندارند.

ما یکی از کشورهای دارای رانت هستیم که درآمدهای دولت از درآمدهای نفتی بیشتر است

وی گفت: ما یکی از کشورهای رانتی هستیم که درآمدهای دولت بیش از درآمدهای نفتی است. گاهی اوقات این دولت ها پاسخگو نیستند، اما از طرفی ما گرفتار یک دولت رفاهی هستیم. این عواقبی دارد که یکی از آن ها تقویت دولت مداخله گر است و ما در همه چیز دخالت می کنیم. کاهش آموزش، کاهش فرهنگ کار و دولت، بی مسئولیتی در قبال حقوق شهروندی از ابزارهای تقویت سیاست اجتماعی است. گاهی اوقات ما از سیاست اجتماعی به عنوان یک تنظیم کننده اجتماعی استفاده می کنیم.

فقر در تضاد با توسعه اقتصادی است

شریف زادگان ادامه داد: اقتصاددانان می گویند فقر با توسعه اقتصادی در تضاد است و بنابراین کاهش فقر برای توسعه اقتصادی ضروری است. در دولت اصلاحات خط فقر به 10.5 درصد، در دولت احمدی نژاد به 34.6 درصد و در سال 1378 به 38 درصد رسید. یعنی دولت اعلام کرده از 84 میلیون نفر 32 میلیون نفر زیر خط فقر مطلق هستند. البته ضریب جینی در طول سال ها کاهش می یابد که توزیع فقر است اما در نهایت یک شاخص مثبت است. نتیجه این است که تورم در مناطق روستایی بیشتر از شهرها است.