المیرا بابایی: در سال های گذشته تعلل در تقدیم لایحه بودجه به مجلس بارها اتفاق افتاده است، به ویژه در دولت های گذشته، اگرچه چند روزی از دی ماه گذشته است، اما هنوز دولت و رئیس جمهور لایحه بودجه را ارائه نکرده اند. 1402 به مجلس و سوال اینکه دلیل این تاخیر چیست و برخی معتقدند بلاتکلیفی دولت در ارائه برنامه هفتم توسعه یا لایحه بودجه 1402 در مجلس و انتقاد برخی نمایندگان مجلس مطرح شده است. حتی حامیان و یادآور وقایع دولت نهم و دهم که به نظر می رسد همین اتفاقات است، حالا در دولت سیزدهم هم تکرار شده است.
بودجه سه دوازدهم در راه مجلس است
یکی از اعضای کمیسیون برنامه و بودجه مجلس معتقد است: اگر بررسی برنامه و بودجه هفتم تا پایان سال به پایان نرسد، ممکن است بودجه دوم یا سوم در دوازدهم تصویب شود و تکرار آن منطقی نیست. الگوی افزایش حقوق در سال گذشته است و حقوق باید بر اساس الگوی نردبان معکوس افزایش یابد. جعفر قدری درباره بودجه کل سال 1402 گفت: با توجه به اینکه لایحه بودجه سال آینده هنوز به مجلس تقدیم نشده است، اطلاعات دقیقی در دست نیست، اما براساس مصوبه شورای اسلامی، بودجه باید در سال 96 تقدیم شود. در دو مرحله، بر این اساس ابتدا تصمیمات به مجلس ارائه می شود و سپس نوبت به ارقام می رسد که در این میان سیاست های کلی مربوط به برنامه هفتم توسعه از جمله مواردی خواهد بود که می تواند مبنا قرار گیرد. کار شورای اسلامی قدری افزود: در صورت ارائه لایحه بودجه توسط دولت، مجلس مسیر بررسی آن را طی می کند و در اولین فرصت که برنامه هفتم توسعه از سوی دولت ابلاغ می شود، منطقی است که بودجه در همان نقطه بررسی باقی بماند. و ابتدا طرح توسعه را بررسی کنید. و بر این اساس می توان برنامه هفتم توسعه 1402 را نیز در نظر گرفت، بنابراین در نهایت اگر این جاده تا پایان سال تکمیل نشود، می توان بودجه 2 یا 3 دوازدهم را تصویب کرد. وی در پاسخ به سوالی درباره افزایش 20 درصدی دستمزدها و مدل اجرای آن، گفت: افزایش دستمزد بین 5 تا 25 درصد مدلی بود که در لایحه ارائه شد و مجلس تغییراتی در آن ایجاد کرد و با بودجه لایحه به مجلس می رود مدل تعریف شده اگر از سوی دولت مشخص نشود قابل بحث نیست، البته مدل ارائه شده از سوی دولت می تواند تغییرات جدی در مجلس داشته باشد. وی درباره مدل پیشنهادی افزایش حقوق با توجه به شرایط افزایش حقوق در بودجه 1401 گفت: مشکل افزایش حقوق در سال 1401 این بود که آستانه حقوق را به حدود 60 درصد رساند اما در رتبه های زیر شاهد افزایش 10 درصدی بودیم. خیر، تکرار این الگو منطقی است و به نظر می رسد دستمزدها باید در الگوی نردبان معکوس افزایش یابد. قادری با بیان اینکه الگوی افزایش حقوق در سال 1401 مطرح شد اما برای بررسی و اجرا دیر شده است، گفت: باید الگوی مناسبی وجود داشته باشد که بر اساس آن درصدی به آستانه حقوق و درصد افزایش (در حقوق های بالای بیشتر) اضافه شود. به تدریج کاهش می یابد، بنابراین در نهایت به افرادی که بالاترین حقوق را دارند برسیم، به این ترتیب افراد با حداقل و متوسط حقوق ضرر نخواهند کرد.
دولت باید از درون پالایش شود
از سوی دیگر می توان به علیرضا سلیمی نماینده محلات اشاره کرد که از عملکرد دولت در ارائه لایحه بودجه و برنامه هفتم توسعه انتقاد کرد و گفت: دولت و مسئولان آن رفتاری که تصور می شود نداشته باشند. مانند رها كردن كارها، عدم برنامه ريزي صحيح و غفلت از اولويت هاي اعمال و رفتار آنها به ذهن متبادر مي شود. سلیمی به افزایش قیمت ارز، سکه و خودرو در کشور اشاره کرد و گفت: این افزایش ها تاثیر مستقیمی بر سایر بازارها خواهد داشت و با معیار قابل ارزیابی نیست و دولت باید از درون پالایش کند.
برنامه های مهم دولت در صحنه!
مهرداد گودرزوند نایب رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس با انتقاد از دولت گفت: دولت هنوز نه لایحه بودجه 1402 و نه لایحه برنامه هفتم توسعه را به مجلس ارائه نکرده است و انتظار می رود دولت مدیریت زمان داشته باشد. و در اسرع وقت بودجه را به مجلس ارائه کند، لذا دولت باید ابتدا لایحه برنامه هفتم را به شورای اسلامی ارائه کند که با توجه به گذشت زمان و عدم تحقق این امر، شورای اسلامی باید بررسی کند. بودجه چون در این شرایط نه برنامه و نه بودجه به موقع نمی شود تصویب کرد و هر دو کار سر جای خود باقی می ماند. وی ادامه داد: دولت باید هرچه زودتر زمان و جدول لایحه بودجه سال آینده را در مجلس تصرف کند تا بتوانیم با توجه به سیاست های ابلاغی و در حال حاضر که سه ماه به پایان آن زمان باقی مانده به بودجه سال آینده در این حوزه ها رسیدگی کنیم. آنچه باقی می ماند این است که دولت ابتدا لایحه بودجه را در مجلس مطرح کند تا پس از اتمام این لایحه، مجلس بررسی لایحه برنامه هفتم را آغاز کند، البته هنوز چیزی مشخص نیست زیرا اساساً دولت هیچ برنامه ای را ارائه نکرده است. لایحه و لایحه بودجه یکی از اعضای کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس بیان کرد: نرخ ارز 26 هزار تومانی منطقی نیست. ما معتقدیم که نرخ ETS باید نزدیک به نرخ ارز آزاد باشد و نرخ ارز باید نزدیک به نرخ دلار ETS باشد، اگر درصدی کمتر از نرخ ETS باشد قابل قبول است اما نرخ ارز 26 هزار تومان است. نمی توان در نظر گرفت اما نرخ دلار در بازار 40 تومان است و این تفاوت قطعا مشکلاتی را به همراه خواهد داشت.
پیامدهای منفی بودجه 3 دوازدهم برای اقتصاد
جبار کوسی نژاد در خصوص جزئیات لایحه بودجه 1402 و تبعات تاخیر در ارائه لایحه بودجه گفت: دولت اعلام کرد برنامه هفتم و لایحه بودجه را همزمان به مجلس ارائه می کند و مجلس باید تصمیم بگیرد که کدام را در اولویت قرار دهد که طبق قانون، دولت می تواند ابتدا تبصره ها را ارائه کند و سپس جداول را تحویل دهد، اما موضوع این است که بررسی بودجه با تأخیر انجام می شود و دولت 20 روز برای معرفی آن فرصت دارد. لایحه بودجه و از همه مهمتر اینکه در صورت تحویل و بررسی جداول تا سال آینده لاجرم بودجه سه دوازدهم می شود. وی تاکید کرد: بر اساس قانون در این شرایط باید بودجه سه دوازدهم بسته شود و بودجه سه دوازدهم آثار زیادی برای اقتصاد شکننده و متلاطم دارد و آسیب جدی به اقتصاد فعلی کشور وارد می کند. فعالان اقتصادی و سرمایه گذاران در صورتی که نتوانند برای بودجه سال آینده آینده نگری و چشم اندازی داشته باشند با تعارض مواجه می شوند و این شرایط آشفته ای را بر اقتصاد متلاطم ایران تحمیل می کند. عضو کمیسیون برنامه، بودجه و برآورد ادامه داد: انتظار داشتیم دولت در این شرایط حداقل نظم اقتصادی را رعایت کند و در موعد مقرر بودجه و برنامه را تقدیم مجلس کند و باید توجه داشت که اقتصاد ایران دیگر نمی تواند. تلاطم دیگری را تحمل و کشش دهید ایجاد هر نوع شوک کاری اشتباه است. وی درباره نرخ ارز در لایحه بودجه 1402 گفت: نرخ 26 هزار تومان قطعا منطقی نیست. ما معتقدیم که نرخ ETS باید نزدیک به نرخ ارز آزاد و نرخ ارز باید نزدیک به نرخ دلار ETS باشد. اگر درصدی کمتر از نرخ ETS باشد قابل قبول است اما نمی توان نرخ ارز را 26 هزار تومان در نظر گرفت اما نرخ دلار در بازار 40 تومان است و این تفاوت قطعا مشکل ایجاد می کند. عضو کمیته برنامه، بودجه و برآورد همچنین به مالیات نزدیک به 700 هزار میلیارد تومانی در بودجه سال آینده اشاره کرد و گفت: مالیات 700 هزار میلیارد تومانی رشد قابل توجهی محسوب نمی شود و سقف مالیات در بودجه سال 1401 وجود دارد. نزدیک به 500 هزار میلیارد تومان بود و معتقدیم این رقم می تواند به بیش از 700 هزار میلیارد تومان هم برسد. کوسی نژاد تاکید کرد: موضوع مهم این است که قرار نیست پایه مالیاتی افزایش یابد و یا نرخ مالیات افزایش یابد، بلکه این افزایش درآمد مالیاتی از محل شناسایی فرار مالیاتی و اخذ مالیات معوق است و اگر این درآمدها وصول شود. ممکن است میزان درآمد مالیاتی در بودجه 1402 به بیش از 700 هزار میلیارد تومان افزایش یابد. رقم بالغ بر 500 هزار میلیارد تومان از محل مالیات بودجه 1401 طبق برنامه زمان بندی تقریباً 100 درصد محقق شده است. وی درباره افزایش 20 درصدی دستمزد سال آینده گفت: مجلس باید با افزایش 20 درصدی حقوق و دستمزد موافقت کند، اما تورم دو تا سه برابر افزایش دستمزد و حقوق است. البته چون منابع دولت پاسخگو نیست.» و در حال حاضر بیش از 700 هزار میلیارد تومان به عنوان دستمزد پرداخت می شود که مشخص است درآمد دولت نمی تواند پاسخگوی نرخ افزایش دستمزدهای بالاتر از 20 درصد باشد.