روز جدید گزارش کنگره آمریکا: ایران در برخی زمینهها به توانایی تولید سلاحهای هستهای دست یافته است، اما برنامه تسلیحات هستهای خود را متوقف کرده و بر تمام فناوریهای لازم برای تولید چنین سلاحهایی تسلط ندارد.
در گزارشی که اخیراً از سوی کنگره آمریکا منتشر شد، ادعا شده است که ایران در برخی زمینهها به توانایی تولید سلاحهای هستهای دست یافته، اما برنامه تسلیحات هستهای خود را متوقف کرده و بر تمام فناوریهای مورد نیاز برای تولید چنین سلاحهایی مسلط نشده است.
بر اساس این گزارش که در 25 ژوئیه 2022 منتشر شد، ارزیابیهای پیشین اطلاعاتی آمریکا از عدم تمایل تهران به تولید سلاح هستهای تایید شده است.
در بخشی از این گزارش 3 صفحه ای آمده است:
برنامه هسته ای ایران این نگرانی را ایجاد کرده است که تهران به دنبال سلاح هسته ای است. بر اساس برآوردهای اطلاعاتی آمریکا، تهران به ظرفیت تولید تسلیحات هستهای در برخی زمینهها دست یافته است، اما برنامه تسلیحات هستهای خود را متوقف کرده و بر تمام فناوریهای لازم برای تولید چنین سلاحهایی مسلط نشده است.
از اوایل دهه 2000، ساخت تاسیسات غنی سازی اورانیوم توسط ایران منبع اصلی نگرانی در مورد اشاعه هسته ای بوده است. سانتریفیوژهای گازی با چرخاندن گاز هگزافلوراید اورانیوم (UF6) با سرعت بالا اورانیوم را غنی می کنند تا غلظت ایزوتوپ اورانیوم 235 (u-235) را افزایش دهند.
چنین سانتریفیوژها می توانند هم اورانیوم با غنای پایین (LEU) را تولید کنند که می تواند در راکتورهای انرژی هسته ای استفاده شود و هم اورانیوم با غنای بالا (HEU) که یکی از دو نوع ماده شکافت پذیر مورد استفاده در سلاح های هسته ای است. تهران مدعی است که برنامه غنی سازی سوخت رآکتور هسته ای اش صلح آمیز است.
برنامه جامع اقدام مشترک 2015 (برجام) ایران را ملزم می کند که محدودیت های مختلفی را بر برنامه هسته ای خود اعمال کند و همچنین الزامات نظارتی و گزارش دهی خاصی را بپذیرد.
دونالد ترامپ، رئیس جمهور وقت ایالات متحده، در می 2018 (مه 2018) اعلام کرد که ایالات متحده به مشارکت خود در برجام پایان می دهد. پس از این تصمیم، ایران اجرای بسیاری از توافقنامه و همچنین نظارت آژانس بین المللی انرژی اتمی (IAEA) را که طبق برجام مورد نیاز بود، متوقف کرد.
آژانس بینالمللی انرژی اتمی در جولای 2019 اعلام کرد که برخی از فعالیتهای هستهای ایران از محدودیتهای تعیین شده در برجام فراتر رفته است. گسترش بعدی برنامه غنیسازی ایران توسط تهران، زمان لازم برای تولید HEU با درجه تسلیحات کافی برای ساخت سلاح هستهای را کاهش داد، اقدامی که اغلب از آن به عنوان «نقطه اوج هستهای» یاد میشود.
بر اساس برآوردهای رسمی آمریکا، ایران برنامه هسته ای خود را در اواخر سال 2003 متوقف کرد و آن را از سر نگرفت. ویلیام برنز، مدیر سیا در دسامبر 2021 در مصاحبه ای با وال استریت ژورنال گفت که سیا هیچ مدرکی دال بر تصمیم رهبری ایران برای تولید سلاح هسته ای ندارد. به گفته مقامات آمریکایی، هدف از این برنامه (که از سال 2003 به حالت تعلیق درآمده است) ایجاد کلاهک هسته ای برای موشک بالستیک شهاب-3 ایران بوده است.
قبل از برجام، دولت آمریکا ارزیابی کرده بود که تهران از تمام فناوری لازم برای ساخت سلاح هستهای برخوردار نیست. ارزیابی تهدید سالانه 2022 جامعه اطلاعاتی ایالات متحده که ظاهراً شکافهای موجود در دانش تسلیحات هستهای ایران را تأیید میکند، نشان داد که «ایران در حال حاضر فعالیتهای کلیدی توسعه سلاحهای هستهای لازم برای تولید یک دستگاه هستهای را انجام نمیدهد». گزارش وزارت خارجه ایالات متحده از آوریل 2022 نیز حاوی نتایج مشابهی بود.
محدودیتهای برجام بر برنامه هستهای ایران و الزامات نظارتی و گزارشدهی خاص ایران تکمیل کننده تعهدات تهران بر اساس توافقنامه پادمان جامع آژانس بینالمللی انرژی اتمی است.
چنین توافقاتی آژانس را قادر می سازد تا انحراف مواد هسته ای از مقاصد صلح آمیز و همچنین مواد و فعالیت های هسته ای اعلام نشده را شناسایی کند. این توافقها همچنین از دولتها میخواهد که تمام ذخایر مواد هستهای خود و همچنین تأسیسات مرتبط را اعلام کنند. پادمان ها شامل بازرسی آژانس و نظارت بر تاسیسات هسته ای اعلام شده است.