روز جدید سخنگوی کمیسیون اروپا پس از دریافت پاسخ ایران در ساعت 24:00 روز 24 اوت، اعلام کرد که در حال «بررسی» پاسخ ایران به «متن نهایی» تدوین‌شده توسط اتحادیه اروپا درباره احیای برجام است. وی در گفتگو با خبرگزاری فرانسه اظهار داشت: ما پاسخ ایران را عصر دوشنبه دریافت کردیم. ما در حال بررسی آن هستیم. اروپا در حال رایزنی با سایر شرکای توافق (ایالات متحده، بریتانیا، چین، فرانسه، آلمان و روسیه) در مورد چگونگی پیشبرد در این مسیر است.
در حالی که کشورهای اروپایی می گویند که پاسخ ایران به متن نهایی برجام را از ایران دریافت کرده اند و در حال حاضر در حال مذاکره با طرف آمریکایی هستند، اما بازار ایران با آشفتگی شدیدی مواجه است و به نظر می رسد تاثیر مذاکرات برجام و اینکه آیا به نتیجه نمی رسند نمی توان آن را بی تاثیر بر بازار سرمایه ایران دانست.
در مرحله اول شب گذشته جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا اعلام کرد که پاسخ ایران را دارد و سپس بازار ارز و سکه در حالت آماده باش به نظر می رسد و لحظات نفس گیر برجام فرا می رسد. و معامله گران منتظر سیگنال های جدید از سوی اجزای اصلی توافق هستند تا مسیر خود را مشخص کنند، در عین حال برخی از سکه فروشان معتقدند اگر قیمت سکه نتواند به بالای محدوده 13 میلیون و 800 هزار تومان برسد، وجود دارد. امکان بازگشت به نصف کانال 13 میلیون تومان است.
عقب نشینی و ثبات دلار در کانال 30 هزار تومان
اما از سوی دیگر بازار ارز شاهد بازگشت دلار به کانال 30 هزار تومانی بود.
این در حالی است که قیمت دلار در بازار آزاد که تا 33 هزار تومان پیش رفته بود، 30 هزار تومان و رقمی بین 30 هزار و دویست تومان تا 30 هزار و دویست تومان معامله می شد.
این در حالی است که عباس علوی راد، کارشناس اقتصادی گفته است: «در صورت اجرایی شدن توافق هسته ای، در اولین گام و در کوتاه ترین زمان، قیمت دلار تا کانال 29 هزار تومان کاهش می یابد و اگر بندهای توافق به ویژه رفع حصر بانکی و ورود ایران به بازار جهانی انرژی بدون وقفه اجرا می شود و قیمت دلار به حدود ۲۷ هزار تومان بازمی گردد. سخت است.» در این میان لازم به ذکر است که بازار ارز تهران از چهارشنبه گذشته 28 مردادماه همزمان با انتشار خبر آغاز دور جدید مذاکرات برجام، شاهد کاهش قیمت دلار بوده است. اما آنچه در حال حاضر از بازار ارز مشخص است، خروج انتظارات افزایشی و جایگزینی آن با کاهش انتظارات است.
تنش سیاسی از سال 1396 همواره یکی از ریسک های مهم در اقتصاد کشور بوده که تاثیر آن بر قیمت دلار را به وضوح نشان می دهد، زیرا با افزایش ریسک های سیاسی و افزایش محدودیت های اقتصادی در بازار ایران، میزان ارز و درآمد در دسترس ایران دچار بحران شد و با پیش‌بینی تشدید روند واردات و کاهش درآمد کشور و اعمال محدودیت‌هایی با هدف اقتصاد، این وضعیت نیز بدتر شد و در شرایطی که درآمد محدود بود. تقاضای احتیاطی و سرمایه گذاری نیز به تقاضای بازار آزاد ارز افزوده شد. به همین دلیل نرخ آزاد دلار در این مدت افزایش چشمگیری را تجربه کرد. اما اکنون انتظارات بازار ارز بازگشته است، احتمال احیای برجام از سوی مقامات رسمی تایید شده و هنوز هیچ مقام رسمی احیای برجام را تکذیب نکرده است.
در شرایطی که قیمت جهانی نفت نیز در محدوده خوبی قرار دارد. احتمال ورود نفت ایران به بازارهای جهانی و دسترسی به ارزهای بلوکه شده، انتظارات مثبتی را برای درآمد مردم ایجاد می کند که هم تقاضای ایمنی و سرمایه گذاری از بازار ارز را کاهش می دهد و هم به دلیل کاهش توقعات منجر به افزایش عرضه ارز می شود. .
آیا می توان پیش بینی قیمت دلار را به 28 هزار تومان کاهش داد؟
این در حالی است که برخی کارشناسان انتظار دارند در صورت توافق با افزایش هیجانات فروش، قیمت دلار تا 28 هزار تومان کاهش پیدا کند، اما در آینده با کاهش هیجانات، مانند دوره قبل از برجام، به قیمت قبلی باز خواهد گشت. به این نکته نیز باید توجه داشت که تقریباً هیچ کارشناس نخبه ای در بازار ارز و سرمایه یا هیچ اقتصاددانی پیش بینی نمی کند که با امضای مجدد توافق برجام معجزه ای در قیمت ارز رخ دهد.
آیا برجام بدون FATF مفید است؟
زیرا مشکلات عدیده اقتصاد ایران همیشه یک بحران واحد نبوده بلکه عوامل متعددی وجود داشته که بسیاری از آنها به برجام مربوط می شود و باید توجه داشت که امضای برجام بدون پیوستن به FATF دستاورد چندانی برای ایران نخواهد داشت و هنوز هم بخشی از محدودیت هاست انتقال پول برای کشور وجود دارد.
در همین رابطه بهمن عشقی، عضو اتاق بازرگانی با اشاره به اینکه اگر برجام به توافق نرسد، وضعیت اقتصادی چگونه خواهد بود، گفت: من می خواهم برعکس پاسخ بدهم. اگر برجام اتفاق بیفتد، شاید حادثه بزرگی در اقتصاد ایران رخ ندهد. فکر نکنید برجام در اقتصاد ایران معجزه ایجاد می کند، اصلاً این فکر را نداشته باشید. بنابراین متقابلاً فکر کنید که عدم رعایت توافق 5 به علاوه 1 آمریکا منجر به فاجعه خواهد شد.
این عضو اتاق بازرگانی ایران همچنین می‌گوید: «به نظر من، اگر آمریکایی‌ها دوباره به برجام برنگردند، تفاوت چشمگیری در وضعیت اقتصادی ایران ایجاد نمی‌شود. ظرفیت تولید نفت ما خیلی زیاد نیست و نمی توانیم در کوتاه مدت سرمایه گذاری کلان روی نفت انجام دهیم. بنابراین تراز صادرات نفت کشور تغییر محسوسی نخواهد داشت و تنها انتقال پول به داخل کشور دشوارتر می شود که با توجه به ملاحظات FATF تغییرات قابل توجهی را در پی نخواهد داشت. بنابراین نمی توان گفت که اگر آمریکایی ها به برجام برنگردند و این توافق جدید به امضای ما، اروپا و آمریکا نرسد، اتفاق بسیار بزرگی رخ می دهد.
رابطه برجام با کاهش و تداوم افزایش ارزش دلار
به نظر می رسد با توجه به نظرات این کارشناس اقتصادی، در شرایط فعلی در صورت انعقاد توافق برجام، احتمالاً نرخ ارز کشور به روند توسعه خود ادامه می دهد و قیمت دلار افزایش می یابد. این یک فرآیند بلندمدت نیست و تاثیر آن تنها در کوتاه مدت قابل مشاهده خواهد بود.
در این بین لازم به ذکر است که با ورود آمریکا به برجام و از سرگیری این توافق، احتمال از سرگیری فعالیت برخی از نهادهای تحریم شده وجود دارد که به معنای نیاز به ارز است. و بنابراین نیاز جدیدی در بازار ایجاد خواهد شد و آنچه از عرضه دلار در بازار ایران به دلیل ورود آمریکا به برجام تامین می شود، آنقدر نیست که تقاضا افزایش یابد و بنابراین عدم تعادل ایجاد می شود و ممکن است دلار دوباره گران شود.
رابطه تحریم ها و افزایش قیمت دلار
نکته مهم دیگری که برخی از کارشناسان به آن اشاره می کنند این است که اکنون در اقتصاد جهانی و مناسبات آن، تنها رفتار دولت ایران مشکل ساز نیست، زیرا اتفاقات جهانی نیز مطرح است و معنای این موضوع این است که عملا همه کارت ها امتیازات و مناصب در اختیار دولتمردان است و نه مذاکره کنندگان ایرانی، زیرا حوادث پیرامون ما نیز پیامدهای مهمی دارد. به عنوان مثال باید به وضعیت و تاثیری که جنگ روسیه و اوکراین بر ایران گذاشته است توجه کرد.
عشقی به عنوان یکی از اعضای اتاق بازرگانی به فراز گفت: مشکل اصلی این است که جمهوری اسلامی و غرب حتی اگر برجام اتفاق بیفتد، چالش اصلی آنها حل نمی شود، بلکه حل نشدن آن است. و خروج آقای ترامپ از برجام کاملا محتمل است.” که دولت ایران باید برنامه مشخصی داشته باشد.دولت ایران باید دو مسیر موازی را طی کند.یکی اینکه دولت باید مداخلات خود را کاهش دهد و دوم اینکه باید حجم دولت را کاهش دهد.اگر دولت این دو را دنبال کند. سیاست‌های موازی، یعنی کاهش مداخلات و کاهش اندازه دولت، فساد و مخارج عمومی دولت کاهش می‌یابد و تحرک بخش خصوصی افزایش می‌یابد. r برخی از چالش های تحریم های اقتصادی ایران را حل خواهد کرد.
تورم ریشه در بودجه بندی دارد
در این میان نباید فراموش کرد که به عقیده بسیاری از کارشناسان حوزه روابط بین‌الملل و اقتصادی، آنچه بیش از تحریم‌های بین‌المللی به ایران آسیب می‌زند، خود تحریمی است، همچنین در بحث تورم باید توجه داشت که اگر مذاکرات پایان یابد، تورم بالایی وجود خواهد داشت. خواهیم داشت، باید توجه داشت که همزمان با احیای توافقنامه برجام، اقتصاد رونق نمی گیرد و پول وارد کشور می شود، اما برای حل بحران های اقتصادی مدتی زمان لازم است.
از سوی دیگر، مشکل تورم ناشی از افزایش پایه پولی است، افزایش پایه پولی ناشی از عدم تعادل بودجه است و این بدان معناست که حتی اگر امروز دولت ایران به 100 میلیارد دلار ارز هم برسد، باز هم خواهد شد. نمی تواند کسری بودجه را حل کند.عدم تعادل دلار. مجموع این عوامل در کنار هم نشان می دهد که برای حل بحران تورمی و همچنین برابری ریال در برابر دلار و افزایش ارزش پول ملی، تعهد بیشتر و تلاش بیشتر از امضای مجدد قرارداد لازم است. برجام: برجام به نفع کشور و اقتصاد است، اما این موضوع و حل آن برای اقتصاد ایران ضروری است، اما کافی نیست.