مهدعلیه دختر محمد قاسم خان قاجار پسر سلیمان خان عموی آقامحمدخان از شکم بیگم جان خاتون دختر فتعلی شاه و مادرش خواهر حسینعلی میرزا فرمانفارما است. در سال 1220 ه. او متولد شد، در سن 16 سالگی با محمدشاه قاجار ازدواج کرد و دارای دو فرزند یکی از ناصرالدین شاه و دیگری از ملک زاده حنوم ملقب به عزت الدوله است.
دست داشتن او در ترور امیرکبیر باعث منفور مردم شد و دیگر جنبه های اخلاقی او مورد غفلت قرار گرفت. اما بدون شک، زمانی که زنان فکر می کردند بسیار محدود و بسته هستند، مهدعلیه زنی از شایستگی بسیار بیشتری نسبت به برخی از مردان اطرافش بود. زنی باهوش و کاردان، باسواد و مسلط در نقاشی و گلدوزی، عربی صحبت می کرد، نظم و نثر فارسی را می دانست و شعر را ترک می کرد. خطوط ریز و درشت را استادانه و خوب تسلط داشت.
پس از مرگ محمدشاه، او با کمک سفیر انگلیس زمام امور را به دست گرفت و تا زمان تاجگذاری ناصرالدین شاه، 45 روز پایتخت را مسکوت نگه داشت. اگرچه تدابیر میرزا تقی خان در آن زمان تأثیر زیادی در این صلح داشت، اما نمی توان از این نکته غافل شد که حضور مهدعلیه نیز مانع از فروپاشی امور شد.
روابط او با سفارت انگلیس، به ویژه با سرهنگ شل، نخست وزیر وقت، بسیار صمیمانه بود و سرهنگ شل، با کمک مهدعلی در آن زمان، پایتخت را تا رسیدن وارث تاج و تخت حفظ کرد. تهران خیلی با شاه کار داشت مادرش.
شاه مهدعلیه در زمان ناصرالدین دو بار با لیدی شیل، همسر وزیر مستقل دیدار کرد. این دیدار در زمانی انجام شد که امیر تحرکات مهدعلیا را به شدت کنترل می کرد و احتمالاً در ازای اخبار و اطلاعات بود. لیدی شل این دیدارها را در خاطرات خود ثبت کرده است و توصیفی که برای مادر شاه می کند بسیار جالب است. او در خاطرات خود نقل می کند: مادر یک زن زیبا، مطمئن و باهوش است و از معدود زنان درباری در ایران است که به اقتدار خاصی دست یافته است.
گفته می شود او یک زن بسیار باهوش و باهوش با تجربه سیاسی است که کارهای مهمی انجام داده است. حتی در آغاز حکومت ناصرالدین شاه، قبل از ورود شاه به تهران، در زمان غیبت وی، به تنهایی چهل روز با قدرت کامل بر تهران حکومت کرد.
مهدعلیا بسیار باهوش، جاه طلب و مجلل و فاقد زیبایی بود. خط داشت و به سبک چلیپایی خوب می نوشت. علاوه بر این، او در هنر حیله گری زن استاد شیطنت بود. شخصیت او تشنه قدرت و از نظر جنسی دیوانه بود. زندگی او از این دو عنصر تغذیه می شد
از خاستگاه اخلاقی مادر ناصرالدین شاه صحبت می کنند. می گویند حتی پسرش ناصرالدین شاه نیز حاصل رابطه عاشقانه او با شاهزاده فریدون میرزا بوده است. گفته می شود او یک زن بسیار باهوش و باهوش با تجربه سیاسی است که کارهای مهمی انجام داده است. حتی در آغاز حکومت ناصرالدین شاه، قبل از ورود شاه به تهران، در زمان غیبت وی، به تنهایی چهل روز با قدرت کامل بر تهران حکومت کرد.
او یک ملکه بسیار بامزه و مهمان نواز بود. او اغلب نوازندگان و رقصندگان را به کاخ خود دعوت می کرد و با عاشقان خود معاشقه می کرد. اما جالب است که همین خواننده ها و رقصندگان خبر این خوشی ها را در شهر پخش می کنند. البته این برای امیرنظام سرباری بود و به همین دلیل تحت عناوین مختلف مانع از عملکرد او شد. مهدعلیا در این میان بیکار نیست و با تهمت ها و توطئه های خود در حضور ناصرالدین شاه باعث برکناری امیر از صدارت شده است.
او تمام اخراج ها و تاسیسات در بار را کنترل می کرد و در نحوه اداره ایالت دخالت می کرد. امیرکبیر از نفوذ و تسلط این زن جلوگیری می کرد و سعی می کرد او را از دخالت در امور کشور باز دارد.
مهدعلیا امیرکبیر را مانعی در راه اهداف شوم خود می دانست. نوسان بالایی به افتخار خانواده سلطنتی احترام نمی گذاشت. این سوال توسط کارآگاهان امیر به طور کامل به او ارائه شد و امیر طاقت چنین شرایطی را نداشت. او موضوع را مخفی نگه داشت. در نهایت پیشنهاد شد که سوئینگ بالا به سمت برنامه شکار باشد و با یک گلوله نادرست این ننگ از دامان سلطنت پاک شود. شاه این طرح را پذیرفت. اما این سوال منقضی شده بود و به گوش میرزا آقاخان نوری رسیده بود که بلافاصله با ملکه مادر در میان گذاشتند و سرانجام این حربه را علیه امیر ساخته و به کار بردند.
در نهایت توطئه های مهدعلیه و همدستانش، پادشاه قاجار را مجبور به انجام یکی از شرم آورترین کارها کرد که دستور ترور امیرکبیر بود. در هجدهم ربیع الثانی سال 1268 در حمام فین کاشان، مأموران سلطنتی بر رگهای او زدند و جان صادقانه و گرانبهایش را گرفتند. ایران یکی از مؤثرترین چهره های مترقی خود را در آن زمان از دست داد.
مهدعلیا امیرکبیر را مانعی در راه اهداف شوم خود می دانست. نوسان بالایی به افتخار خانواده سلطنتی احترام نمی گذاشت. این سوال توسط کارآگاهان امیر به طور کامل به او ارائه شد و امیر طاقت چنین شرایطی را نداشت.
اما علیرغم تمام توطئه هایی که منجر به مرگ امیرکبیر شد، مهدعلیه با پرداختن به فعالیت هایی مانند ساخت و ساز و بازسازی بناهایی مانند مساجد، مسافرخانه ها، مدارس و باغ ها در صدد بر سر زبان ها افتاد. از جمله باغ مهدعلیه، مدرسه حکیم باشی در ارگ، مقبره و صحن زبیده هاتون در نزدیکی شهر ری، بازسازی مسجد معروف به مسجد مادر. به پادشاه “.
اما مهدعلیه مانند هر انسانی دارای نقاط قوت و ضعفی بود، زیرا با وجود انحطاط جنسی، تا پایان عمر به فعالیت مذهبی تمایل داشت. مهدعلیه به مراسم و مناسک مذهبی خود اختصاص داشت. در ماه رمضان هر شب زنان سر سفره افطار او می آمدند و بعد از افطار با قرآن درگیر می شدند. ناصرالدین شاه در شب بارها به دیدار مادرش می رفت و در حضور او قرآن می خواند و در محرم و صفر چند قاری متمول هر روز در دستگاه او مصیبت آل عبا را می خواندند. او در سفر به عتبات شاه را همراهی می کند و از مکه نیز غافل می شود. سرانجام مهدعلیه در سال 1291 ه. او در حالی که ناصرالدین شاه عصبانی بود درگذشت.