زلزله مهیب و ناگوار ترکیه باعث تاسف و ماتم شد. خانه ها، ساختمان ها و مراکز تجاری و اقتصادی مردم را به انبوهی از خاک تبدیل کرد و اقتصاد کشور را در تنگنا قرار داد. اما پس لرزه های آن استانبول و تهران را نیز تحت تاثیر قرار داد و بسیاری از معامله گران افزایش قیمت دلار را نتیجه این اتفاق می دانند.
پس از لرزه های زمین لرزه بزرگ ترکیه، اکنون اقتصاد این کشور با نوسانات جدی مواجه شده است.
لیر ترکیه دچار افت تاریخی شد و اکنون وضعیت اقتصادی همسایه غربی در وضعیت پیچیده‌تری نسبت به گذشته قرار دارد. قبل از آن، لیر ترکیه دچار افت تاریخی شد.
در ژانویه امسال ارزش لیر ترکیه در برابر دلار آمریکا با روندی مستمر کاهش یافت و نرخ برابری آن به 18.7 رسید.
لیر در سال 2021 تقریباً 44 درصد کاهش یافته است که عمدتاً در نتیجه کاهش غیرمتعارف نرخ بهره، حتی با افزایش تورم، بوده است.
بانک مرکزی ترکیه پس از چهار ماه نرخ بهره را 9 درصد نگه داشت.
داستان یک سقوط
از سال 2013، ارزش لیر ترکیه به طور پیوسته در حال کاهش بوده است. در سپتامبر 2021، یک دلار آمریکا حدود 8 لیر ترکیه ارزش داشت، اما تا دسامبر 2022 این رقم به نزدیک به 19 افزایش یافت. یکی از پیامدهای اصلی این کاهش ارزش پول ملی، تورم است که در حال حاضر مهمان روی میز است. همه شهروندان ترکیه!
وقتی ارزش ارزها کاهش می یابد، واردات گران می شود. با توجه به اینکه ترکیه واردکننده کالاهایی مانند سوخت، مواد یا فناوری است، ارز ضعیف تر به معنای قیمت بالاتر است. تورم فزاینده و سقوط لیر میلیون‌ها ترک را به مرز ورشکستگی مالی رسانده و کارخانه‌ها، کشاورزان و خرده‌فروشان را در سراسر کشور تحت فشار قرار داده است.
پس از زلزله ترکیه که بزرگترین زمین لرزه ترکیه در قرن گذشته بود، لیر این کشور طی چند ساعت به پایین ترین سطح خود رسید.
ارزش پول ملی ترکیه با توجه به مخاطرات ژئوپلیتیکی در منطقه خاورمیانه، افزایش تورم و ادامه سیاست انبساطی (کاهش نرخ بهره) توسط رجب طیب اردوغان روند نزولی به خود گرفته بود، بنابراین ارزش لیر در برابر دلار در سه ماه گذشته 1، 5 درصد کاهش یافته است
پول ملی آن کشور در اولین روز پس از زلزله ناگهان و برای مدت کوتاهی به کمترین میزان خود در تاریخ رسید، به طوری که هر دلار آمریکا در ترکیه برابر با 18.83 لیر بود. اولین روز کاری بازارهای جهانی در این هفته، قیمت پوند با کاهش جدی در سطح 18.83 در هر دلار باز شد و حتی برای لحظاتی به سطح 18.89 رسید.
پس لرزه های زلزله بزرگ ترکیه استانبول و تهران را لرزاند و بسیاری از معامله گران رشد دلار را نتیجه این اتفاق می دانند.
دولت ترکیه چه کرد؟
اگرچه انتظار می رفت با افزایش خسارات و افزایش قربانیان زلزله ترکیه، ارزش لیر در برابر دلار همچنان کاهش یابد، اما به نظر می رسد دولت ترکیه در نقش بازارساز توانست با اعمال سیاست های ارزی به بازار ارز این کشور تنفس مصنوعی و آرامش بدهد.
همزمان با کاهش ناگهانی قیمت، بورس استانبول معاملات را به طور موقت متوقف کرد. دلیل توقف بورس استانبول، حضور چند شرکت مهم فعال در بورس در منطقه زلزله زده بود.
تاثیر زلزله ترکیه بر بازار ارز تهران
اگرچه زلزله ترکیه استانبول ترکیه را تحت تاثیر قرار نداد، اما پس لرزه های آن به استانبول و تهران نیز رسید. افزایش نرخ دلار و تغییر تقاضای پوند در برابر دلار منجر به روند صعودی قیمت ارز شد. بررسی ها نشان می دهد با وجود اتفاقاتی که برای لیر در بازارهای جهانی رخ داده، ارزش آن ارز در بازار تهران افزایش یافته است. هر لیر ترکیه در بازار تهران با 160 تومان افزایش به 2560 تومان رسید. در هفته گذشته ارزش این ارز در بازار تهران 190 تومان افزایش یافته است.
بررسی عملکرد این ارز در بازار تهران نشان می دهد که ارزش آن در یک ماه گذشته 360 تومان افزایش یافته است.
افزایش نرخ پوند و دلار در بازار تهران همزمان با افزایش قیمت دلار اتفاق افتاد. بررسی ها نشان می دهد که افزایش قیمت لیر به دلیل افزایش تقاضا در شهرهای غربی ایران و همچنین وابستگی اقتصادی ایران و ترکیه است.
قیمت دلار در بازار آزاد ایران با نزدیک به 500 تومان افزایش به آستانه 45 هزار تومان رسید.
بخش مهمی از فعالیت تجاری ایرانیان در ترکیه صورت می گیرد و در سال های اخیر تعداد مهاجران به ترکیه افزایش یافته است. برآوردها نشان می دهد که ایرانی ها یکی از بزرگترین خریداران ملک در ترکیه هستند.
در اکثر آمارهای ارائه شده، ایرانیان دومین گروه خریدار ملک در کشور محسوب می شوند. آخرین آمار ارائه شده توسط سازمان آمار ترکیه نشان می دهد که فروش ملک در ترکیه در ماه اوت سال گذشته، یعنی. مرداد و شهریور امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل 10.1 درصد کاهش داشته و به 5273 واحد مسکونی رسیده است. همچنین شهر آنتالیا با فروش 1814 خانه در رتبه اول، استانبول با 1750 خانه در رتبه دوم و مرسین با 317 خانه در رتبه سوم قرار دارند.
بر اساس این آمار ترکیه در 8 ماه گذشته 44 هزار و 595 خانه به اتباع خارجی فروخته است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته 44.6 درصد افزایش داشته است.
بر اساس این آمار، روس ها با خرید 1238 مسکن بیشترین خریدار ملک در ترکیه در تیرماه بوده اند و پس از آن ایرانی ها با خرید 633 خانه، عراقی ها با خرید 417 خانه و آلمان با خرید 256 خانه در رتبه چهارم قرار دارند. و قزاقستان با 231 منزل در جایگاه پنجم قرار دارد.
به نظر می رسد پس لرزه های زلزله ترکیه، ارزش پول ملی این کشور را کنترل می کند، اما بی شک بزرگی این زمین لرزه بر وضعیت اقتصادی این کشور در روزهای آینده تأثیر خواهد گذاشت.