تکنیک تراش سنگ در تمدن های باستانی که یک کار دستی است که در آن فرد مکان های خاصی را حفاری می کند و سازه های سنگی تراشیده ایجاد می کند، بسیار دیدنی است. به جای حمل مواد به محل مورد نظر، صنعتگران ماهر با آنچه داشتند کار می کردند تا خانه ها، معابد و مقبره ها را در کناره های کوه ها و صخره ها بسازند.
در این مقاله هشت نمونه از معماری صخره ای را معرفی کرده ایم که نشان دهنده استعداد، هنرمندی و نبوغ انسان های اولیه است:
خانه های صخره ای مسوارد
این سازه های شنی و گلی که در دره ای زیبا در پارک ملی مسا ورد کلرادو واقع شده اند، در قرن دوازدهم توسط اجداد این قبیله ساخته شده اند. پوئبلو* ساخته شده اند. اکثر این خانه ها که در زیر صخره های بلند ساخته شده اند کمتر از پنج اتاق دارند. اما قصر کلیف که احتمالاً برای اجتماعات عمومی ساخته شده است 150 اتاق دارد. ساکنان اولیه در قرن سیزدهم به دلیل چندین دهه خشکسالی مجبور به ترک این شهرک شدند.
ماساوارد که در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار دارد، با 600 خانه و چندین هزار ساختمان پیچیده دیگر، اهمیت تاریخی و مهندسی مهمی دارد.
* مردمان پوئبلو باستان مردم سرخپوستان آمریکایی بودند که در خانه های گلی به نام پوبلو در قاره آمریکای شمالی زندگی می کردند.
مکان های صخره ای کاپادوکیه
این عکس از هودو* در کاپادوکیه می توانید ترکیه را ببینید که قدمت آن به قرن چهارم باز می گردد. این ستون های صخره ای یا “دودکش های ارواح” شواهدی از تمدن های باستانی و نمونه های منحصر به فرد هنر بیزانس را نشان می دهد. سالها فرسایش به برخی از هودوها شکل قارچی داده است.
این منطقه که شامل دهکده های کنده کاری شده، کلیساها و کل شهرهایی است که در زیر زمین ساخته شده اند، به دلیل اهمیت تاریخی خود در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار دارد.
* دودکش جن که در اصلاحات زمین شناسی به آن «هودو» می گویند در واقع به نوعی فرسایش گفته می شود که برج های بلندی از رسوبات و سنگ ها را از لایه های اولیه به جا می گذارد. هودوها مناره های بلند و نازکی هستند که در اثر فرسایش قسمت های زیرین حوض ها و زمین های شکسته به وجود آمده اند.
غارهای الورا
غارهای الورا یک مکان باستانی نفیس است که مجموعه ای از 34 غار معبد را در خود جای داده است. این سازه های صخره ای توسط پیروان ادیان مختلف ساخته شده و بین قرن های 6 و 12 حفاری شده اند. غارهای الورا در 30 کیلومتری اونگ آباد در ایالت ماهاراشترا هند قرار دارند. غارهای الورا شامل 12 غار بودایی متعلق به قرن های 6 و 8 میلادی، 17 غار هندو متعلق به قرن های 6 و 9 و 5 غار است. جین* آنها متعلق به قرن هشتم و دهم میلادی هستند و در کنار هم ساخته شده اند و این نشان دهنده هماهنگی کلی مذهبی در این دوره از تاریخ هند است.
سازه هایی که این سایت میراث جهانی یونسکو را تشکیل می دهند بیش از یک مایل امتداد دارند و همه در کنار هم ساخته شده اند. طرح هر معبد که در سنگ بازالت تراشیده شده است، با توجه به ادیان مختلف متفاوت است.
* جینیسم (جین) یا جینیسم (به انگلیسی: Jainism) یکی از ادیان هندی است که در قرن پنجم تا هفتم قبل از میلاد از هند پدید آمد. جینیسم با هدف ارائه راهی برای پاکسازی و رستگاری معنوی است که معتقد است می توان از طریق زندگی مبتنی بر سنت اهیمسا (خودداری از آسیب رساندن به همه موجودات زنده) به آن دست یافت.
مقبره های لیکیا
این مقبره های صخره ای که در صخره های شیب دار دامنه کوه واقع شده اند، مربوط به قرن چهارم قبل از میلاد هستند. جلوی مقبره ها که از سنگ آهک نرم تراشیده شده است، شبیه معابد هلنیستی با ستون هایی در هر طرف است. مقبره های لیکیایی که در سواحل جنوبی ترکیه یافت می شوند اغلب رو به شهر یا دریا ساخته می شدند.
مورخان تخمین می زنند که امروزه بیش از 1000 مقبره سنگی لیکیایی در سراسر سواحل مدیترانه ترکیه وجود دارد! اینجا جایی است که امپراتوری لیکیا وجود داشته است، مدتها قبل از اینکه عثمانی ها و رومیان منطقه را فتح کنند.
کلیسای سنت جورج
کلیسای سنت جورج یک کلیسای صلیب شکل است که از سنگ تراشیده شده است. این کلیسا در اواخر قرن دوازدهم یا اوایل قرن سیزدهم ساخته شده و از بالا به پایین تراشیده شده است.
آخرین و یکی از 11 کلیسای قرون وسطایی در منطقه آمهارا اتیوپی، کلیسای سنت جورج است که توسط یک سری استحکامات ساخته شده و به کلیساهای دیگر متصل شده است. این کلیسای یکپارچه محل عبادت اعضای کلیسای ارتدکس اتیوپی و یکی از میراث جهانی یونسکو است.
خانه های صخره ای گیلا
در حدود 400 مایلی جنوب پارک ملی مسا ورد کلرادو، نمونه قابل توجه دیگری از معماری غار باستانی است. خانه های صخره ای گیلا در نیومکزیکو که به عنوان یک بنای تاریخی ملی اعلام شده است توسط اجداد مغولی در دهه 1200 ساخته شده است. پنج غار سنگی و ملات هر کدام حدود 40 اتاق دارند.
غارهای آجانتا
غارهای آجانتا که در یک دره صخره‌ای U شکل قرار دارند، صدها سال از قرن دوم قبل از میلاد ساخته شده‌اند. 30 معبد آجانتا در دیوارهای سنگی حک شده و پر از نقاشی ها و مجسمه هایی است که به بودیسم اختصاص داده شده است. غارهای آجانتا در ماهاراشترا، هند به دلیل اهمیت تاریخی در سال 1983 به عنوان میراث جهانی یونسکو ثبت شد.
الحزنه
الخزنه پترا (“خزانه”) یکی از معروف ترین نمونه های معماری صخره ای است. این مکان باستانی در اردن در یک صخره ماسه سنگی کنده شده است.
سازه‌های پترا که از دوران ماقبل تاریخ تا قرون وسطی ساخته شده‌اند، شامل معابد، مقبره‌ها و سیستم مدیریت آب عمومی است. این منطقه که در امتداد چندین مسیر تجاری اصلی قرار دارد، به عنوان یک مرکز تجاری مهم در منطقه شناخته می شد. این ملک که در پارک ملی پترا قرار دارد، در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار دارد.